I (birinchi avlod)
Yüklə 136,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Naqorat: Qanday ko‘z-la boqsa, odam olamga, Shunday javob aylar olam odamga, degan ekan donishlar... I (birinchi avlod) Na’matak ikkala dalahovlining qoq o‘rtasidagi ajriqzorga aylangan qattiq yerdan o‘sib chiqqandi. Butani hech kim atayin ekkan emas, u o‘z-o‘zidan, yo‘g‘-e, juda-a bunday desak bo‘lmas-ov, xuddi sirli taqdir yanglig‘, qo‘shnilarning umr yo‘llarida paydo bo‘lgandi... Balki odamlar unga ro‘baro‘ kelgandir, kim biladi, deysiz... Bo‘lib ham, yillar o‘tgan sayin ko‘kka bo‘y cho‘zib, ayni damda, chor tomonga tarvaqaylab borar, haybatidan naq daraxt deging keladi. Qo‘shnilarning u bilan deyarli ishi yo‘q: na yigitning uydagilari va na qizning ota-onasi o‘simlikka egalik nigohi bilan qarar, aksincha, har safar kuz kelib, bog‘dagi turli-tuman daraxtlarning hosili yig‘ib olinganda, birgina shu, – na u va na bu tarafdagi na’matak mevasi terilmay, – qanday bo‘lsa, shundayligicha shoxlarida qolardi. Yigit tomon “Nega na’matakni terib olmaysizlar? Ertaga qor tushadi. Uvol bo‘ladi-ya!” deya koyinsa, qiz tomon “Nimalar deyapsiz, qo‘shnijon? Axir, butaning shoxlari siz tomonga ko‘proq egilgan, u shubhasiz, sizniki! Nest-nobud qilmay, darrov uzib olinglar-e” deya kishiga xush yoqadigan erkalik bilan javob berishardi. Xullas, ikki o‘rtada na’matak mevalari qo‘l urilmayingina qolib ketaverar-qolib ketaverardi... Ana shu zaylda fasllar bir-birlarini quvlab o‘taverishdi-o‘taverishdi... O‘sha kuni yigit shahardan bir o‘zi kelib qoldi. Kela solib qo‘liga ketmon tutgancha bog‘ oralab ichkari yurgan edi, bahor emasmi, qiyg‘os gullagan o‘sha na’matak qarshisida tik turgan oshuftahol qo‘shni qizga duch keldi-da, jilovi qattiq tortilgan otdek, taqa-taq to‘xtadi. Avvaliga xayol egasini cho‘chitib yubormaslik uchun tomoq qirdi, keyin ixtiyoriy-ixtiyorsiz ravishda oldinga ikki-uch odim bosganini o‘zi ham sezmadi. Qiz hushini to‘plab, ortga xiyol tisarilgancha salom berdiyu: “Qarang, qanday chiroyli gullabdi!” deya hayratini oshkor etib, vaziyatdan osongina qutilmoq bo‘ldi. Ammo tutildi: yigit na’matakning chaman-chaman ochilgan oq-qizg‘ish gullariga tikilgan ko‘yi qizga tobora yaqin keldi. Chindanam buta rosa gulga kirgan, uning xush bo‘yi atrofni tutgan, arilar uchib-qo‘nib bol to‘plashardi. Yigit andak engashgan ko‘yi nimpushti gullardan birini avaylab hidladi. Dimog‘iga atirgul va yana allaqaysi chechak, balki daraxt bo‘ylaridan atirlar yetgandek bo‘ldi, ammo, baribir, boshqa hid edi bu: yana-da nafis, yana-da o‘zgacha tarovati bor edi uning!.. Qaddini rostlab olib, xushbo‘y havoni boz, bu safar chuqur-chuqur simirdi, shunda dimog‘iga na’matak hidi aralash yonginasida kiprik qoqmay mahliyolanib turgan tamomila yangi bir gul, bo‘lgandayam, borliqdagi jamiki gullarning a’losiyu ra’nosi – qo‘shni qizning sochlaridan ufurayotgan mushku anbar kelib urildi. Yigitning boshi bir lahza shirin aylandi... Lekin shu lahza uning kelgusi hayotiga tarx bo‘lib tushdi... – Qarang, butaning o‘tgan yilgi mevalari haliyam shoxida turiptiykan, ular go‘yo manavi gullaru yaproqlarning ortiga berkinib olgandek! – dedi qiz o‘zini tobora mast qilayotgan sehrli olamning to‘ridan xalos etishga behuda urinib. – Bilasizmi, bu nimadan dalolat?.. – Bilganda qandoq: qo‘shnimizning yalqovligidan-da! Ishyoqmaslik qilmay, vaqtida terib olsangiz bo‘lmaydimi? Qiz bola deganiyam shunaqa dangasa bo‘ladimi? – qizning og‘zidan gapini ilib olib hazillashdi yigit. – O‘zingiz dangasasiz! – Noz aralash javob berdi qiz. – Shu deganizgayam qarab turing, kuzda ikki yillik mevasini terib olaman-da, qo‘shqo‘llab o‘zingizga tortiq qilaman!.. – Ha-ha-ha! – yigit yayrab qahqaha otdi, qiz unga jo‘r bo‘ldi... Fursat bir dumalab, fasllar tag‘in almashdi. Nihoyat, qiz aytgan kuzak tashrif buyurdi. Kuz!.. Tabiatdan sara oltin terib oladigan palla!.. ...Yigit dalahovliga ikkala oila ham kelmaydigan begim kunini tanlab, bir o‘zi shom payti bosh suqdi. Qo‘liga paqircha tutib to‘g‘ri na’matak tomon yurdi. Butaning o‘zlari tomonga egilgan borliq novdasidan mevani bitta-bitta terib oldi. Keyin chelakni ichkarida qoldirib, shaharga qaytdi... Dam olish kuni har galgidek ikkala oila jamoasi jam bo‘ldi. Yigit idishdagi na’matakka bir qur ko‘z tashlab olgach, “qizni mot qilaman” degan o‘yga cho‘mgan ko‘yi labida nimtabassum bilan chelakni ko‘targancha qo‘shninikiga chiqib ketayotgandi, yo‘lakda xuddi shunday yelim paqircha ushlab olgan alpozda shitob kirib kelayotgan qizga ro‘baro‘ kelib qoldi. – Assalumu alaykum!.. – Vaalaykum assalom! Xush kelibsiz, qo‘shnijon!.. – Xushvaqt bo‘ling!.. Mana, dangasa qizning sizga va’da qilgani! – Qiz chelakni yigitga uzatdi. Yigit chelakka qarab qotib qoldi: na’matak! Shu asno qizning ham nigohi yigitning paqiriga tushdi va u ham kutilmagan manzaradan chunon ajablandi. So‘ng ikkalasi qo‘llaridagini yerga qo‘yib, baravariga na’matak tomon chopib ketishdi... Kelib qarashsa, buta shoxida barglar panasidagi yakkam-dukkamini aytmasa, “ana, na’matak!” degulik dadil mevasi qolmagan: ma’lum bo‘lishicha, yigit o‘zlari tomondagisini qiz uchun, qiz esa o‘z hovlilariga egilgan qismini yigit uchun terib, bir-birlariga tutgan ekan. Faqat qiz ertalab tergan esa, o‘sha kuni kechda, shom qorong‘isida yigit bu ishga unnagan, tabiiyki, na’matak mevalarining terilganligini payqamagan ekan... ...Na’matak atrofidagi xushbo‘y voqealardan xabar topib, ko‘ngillarida qudalashish istagi allaqachon kurtak yozgan onalar hammasini oqizmay-tomizmay, balki oshirib-toshirib otalarga yetkazishgan, har ne sirtlariga chiqarmaslik payidan bo‘lmasinlar, ularning-da dillariga yorug‘lik inggan edi... Bu yog‘iga gapni cho‘zib nima qildik, ota rozi xudo rozi-da!.. To‘y ko‘klamda, na’matak avji gulga kirgan fayzli pallada bo‘lib o‘tdi... Naqorat: Qanday ko‘z-la boqsa, odam olamga, Shunday javob aylar olam odamga, degan ekan... Yüklə 136,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|