9 The Neolithic in the South Caucasian Mil Steppe: a diverse Mosaic Barbara Helwing and Tevekkül Aliyev

33
Mil Bozkırları Yerleşmelerinin Tarihlendirilmesi
Mil Bozkırları yerleşmelerine ait radyokarbon tarihleri, alt evreleriyle birlikte olağanüstü 
çeşitlilikteki bu yerleşmelerin yaklaşık MÖ 5600 ile 5300 arasına karşılık gelen kısa bir zaman 
zarfında doğup geliştiğini ortaya koymaktadır.
34
Hendekli MPS 4 ve MPS 124 yerleşmeleri, MÖ 
5600 civarında yaşamış daha eski bir grubu temsil eder. Bunları MÖ 5500 civarında Kamiltepe 
platformu izlemiştir. En geç Neolitik veri, MPS 23 yerleşmesinde, bir insan iskeletini örten yak-
laşık MÖ 5300’e tarihlenen organik birikintiden gelmektedir. 
30 Tevekkül Aliyev ve Barbara Helwing, “Kamiltepe in der Milebene: Archäologische Untersuchungen 2009,” Archäo-
logische Mitteilungen aus Iran und Turan 41 (2009): 23–45.
31 X. İ. Almǝmmǝdov ve N. V. Quluzade, “Qarabağ Neolit-Eneolit Ekspedisiyası’nın 2013-2014-cü Illǝrdǝ Apardığı 
Arxeoloji Tǝdqiqat Işlǝri,” Azǝrbaycanda Arxeoloji Tǝdqiqatlar 2013–2014 (2015): 60–74.
32 Roman Ghirshman, Fouilles de Sialk, près de Kashan 1933, 1934, 1937 (I) (Paris: Paul Geuthner, 1938), pl. XI, 1; 
pl. LVIII, 6.
33 Frank Hole, Studies in the Archaeological History of the Deh Luran Plain: The Excavations of Chogha Sefid. 
Memoirs of the Museum of Anthropology University of Michigan 9 (Ann Arbor: Museum of Anthropology 
University of Michigan, 1977), 61, fig. 14; 73, fig. 24; lev. 11a, 11b, 17b.
34 Helwing ve Aliyev, “Excavations in the Mil Plain Sites, 2012–2014,” Tablo 2.
Takme Dergi ic.indd 98
Takme Dergi ic.indd 98
1.03.2022 14:37
1.03.2022 14:37

---

99
Güney Kafkasya Mil Bozkırlarında Neolitik Çağ: Renkli Bir Mozaik - Barbara Helwing ve Tevekkül Aliyev
Mil Bozkırları Neolitiğinde Çanak Çömlek Üretimi
Çeşitli yerleşmelerle ilişkilendirilen çanak çömlek kompleksleri, kimi özellikleri örtüşür-
ken kimi özellikleri birbirini dışlayan farklı zanaat geleneklerini temsil eder. Örtüşme ve yaygın 
dağılım, en çok pişirme kaplarının üretiminde görülür; organik katkılı, kaba bir kilden üretilmiş 
bu kaplara Mil Bozkırlarındaki Neolitik yerleşmelerin çoğunda rastlanır (Fig. 10). Bu tür pişirme 
kapları geniş ve düz diplidir ve genellikle dibin hemen üstünde kulplar bulunur. Dip ile yan duvar 
kusurlu bir şekilde birleştirilmiş ve kaplar daima tam dibin üstünden kırılmıştır. Bu forma Mil 
Bozkırlarının ötesinde, örneğin Nahçıvan’da bulunan Kültepe I’de ve başka yerlerde de rastla-
nır.
35
Mil Bozkırları yerleşmelerinin büyük kısmında rastlanan ikinci bir tipik form, gövdesi çuval 
biçiminde, kenarları içe kıvrık, asimetrik küptür (Fig. 11). Tamamen restore edilmiş örneklerle 
yapılan deneyler, küplerin içe kıvrık kenarından tek elle tutularak taşındığında dengeli durduğunu 
doğrulamaktadır, dolayısıyla bu kapların sıvı taşımakta kullanılmış olabileceğini varsaymaktayız.
Daha kaliteli mallar, belli başlı yerleşmelerle sınırlı gözükmektedir. MPS 4’te bulunan 
el yapımı kaplar, değişen miktarlarda organik katkı ve doğal mineral içeren, kaliteli bir kilden 
yapılmıştır.
36
Renkleri devetüyü ile kırmızımsı tonlar arasındadır; kimi kapların yüzeyi tek renk 
perdahlanmış görünmektedir. Kırmızı boya, mevcut olmakla birlikte pek nadirdir ve tek renk 
basit üçgen desenleri için kullanılmıştır. MPS 124’teki evsel atık çukurunda bulunan seramik-
ler özenle perdahlanmış, tek renk kırmızı astarlıdır. Benzeri kırmızı astarlı mallara MPS 5’te de 
rastlanır ancak burada yüzeyi işlenmiş, baskı bezekli çanak çömlek örnekleri de bulunmuştur.
37
MPS 103’te büyük depolama küpleri dışındaki seramikler, organik lif katkılı olup devetüyü ve 
kırmızımsı renklerin farklı tonlarındadır; bir kısmının yüzeyi düzleştirilmiştir. Kamiltepe’de bol 
miktarda, MPS 18’de ise az sayıda boyalı seramik ele geçirilmiştir.