91-variyant Poliamidlar ishlab chiqarish texnologiyasi. Ular asosida olingan polimerlarning xossalari va ekspluatatsiyasi. Poliamidlar

102-variant

1. 
   Kimyoviy gomogen jarayonlarda muvozanat.
   

Gomogen sistema - bir fazadan iborat boʻlgan fizik-kimyoviy sistema. Bunday sistemaning har bir nuqtasida bosim r, temperatura T va konsentratsiya S bir xil boʻladi. Masalan, muz, suv, suv bugʻi, gazlar aralashmasi, suyuqyoki qattiq jism eritmalari Gomogen sistema dir. Gomogen reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishayetgan yoki xosil bulayetgan moddalardan birortasining konsentratsiyasini vakt birligi ichida uzgarishi bilan aniklanadi. Reaksiyalar qanday moddalar orasida va qanday sharoitda sodir bo’layotganiga qarab gomogen va geterogen reaksiyalarga bo’linadi. Reaksiyaga kirishayotgan moddaning ikkalasi ham bir xil fazada bo’lsa va ular orasida chegara sirtlar boimasa (masalan, gaz bilan gaz, suyuqlik bilan suyuqlik) bunday reaksiyalar gomogenreaksiyalar deyiladi. Umuman kimyoviy reaksiyalarda reaksiyaga kirishayotgan modda massasining o'zgarishi muhim ahamiyatga ega. Shuning uchun reaksiyaning tezligi vaqt birligi ichida reaksiyaga qancha modda kirishganligi (yoki reaksiya natijasida qancha modda hosil boiganligini),ko‘rsatish,kerak.
Kimyoviy reaksiyaning tezligi har qaysi vaqt oraligida o‘zgarib turadi. Vaqt o‘tgan sari reaksiya uchun olingan moddalarning konsentratsiyasi kamayganligi sababli reaksiya tezligi ham kamayadi.
Reaksiyaning o'rtacha tezligi, odatda, t₂-t_l vaqt oraligida konsentratsiyaning o'zgarishi (C₂-C₁)bilan aniqlanadi:0‘rtacha tezlik reaksiyaning ayni paytdagi tezligini ko'rsatmaydi, shu sababli reaksiyaning haqiqiy tezligidan foydalanish qulay. Reaksiyaning haqiqiy tezligi v cheksiz kichik vaqt oralig‘ida konsentratsiyaning o'zgarishi bialn aniqlanadi

2. 
   Ishlab chiqarishda gazlarni tozalash..
   

Gazlarni tozalash - sanoat korxonalaridan ajralib chiqayotgan gazlarni ortiqcha (qattiq, suyuq va gaz holidagi) aralashmalardan xoli qilish jarayoni. I. ch. jarayonlarida hosil boʻladigan gazlar tarkibida har xil qoʻshimcha moddalar boʻlishi tabiiy. G. t. natijasida qimmatbaho mahsulotlar ushlab qolinadi, keyingi qayta ishlash jarayoniga yomon taʼsir qiladigan yoki apparatlarni yemiradigan zararli moddalar ajratiladi, tashqi havoga chiqadigan iflosliklar kamaytiriladi. G. t.da gazlardagi qoʻshimcha moddalarni suyuqliklarga yuttirish (adsorbsiya); elektrostatik kuchlar taʼsirida yoki ogʻirlik kuchi taʼsirida choʻktirish; suv bilan tozalash; filtrlash usullaridan biri; absorber, adsorber va b. apparatlar ishlatilad Gаzni qаytа ishlаsh vа iste`molchilаrgа uzаtishdа tovаr gаzning sifаt ko’rsаtkichlаri bo’yichа qаt`iy me`yorlаr o’rnаtilishi gаzni tаyyorlаsh vа tozаlаsh qurilmаlаridа texnologiyalаrni modernizаtsiyalаsh vа rekonstruksiya qilinishi, gаzli xomаshyo tаrkibidаgi nordon komponentlаr miqdorini xаlqаro stаndаrtlаr tаlаblаrigа qаdаr kаmаytirish, gаzlаrni tozаlаsh tizimini tаkomillаshtirish hisobigа tаyyorlаnаdigаn tovаr gаz tаnnаrxi kаmаytirish, gаzlаrni tozаlаsh vа quritish jаrаyonlаridа qo’llаnilаdigаn sorbentlаr, ingibitorlаr vа boshqа turdаgi reаgentlаrni mаhаlliylаshtirish talab etiladi. Gaz xom ashyosi (tabiiy va yo’ldosh nеft gazlari) tarkibida gaz va bug’ holidagi uglevodorodli birikmalardan tashqari, qatlam suvining bug’lari hisobiga vujudga keluvchi namlik, mahsuldor qatlamning ezilishi, uzlishi, maydalanishi, parchalanishi oqibatidagi mexanik qo’shimchalar hamda nordon komponеntlar nomi bilan ifodalanadigan oltingugurtli, kislorodli va azotli birikmalar saqlaydi. Gazdagi nordon komponеntlarga vodorod sul’fidi va karbonat angidridi qatori oltingugurtning boshqa birikmalari: mеrkaptanlar (𝑅 − 𝑆𝐻), karbonil oksidi (𝐶𝑂𝑆), uglеrod sul’fid (𝐶𝑆2) va shu kabilar misol bo’ladi. Turli gaz konlaridagi bu moddalarning miqdori kеng diapazonlarda kichik ulushlardan bir nеcha foizgacha o’zgarib turadi. Vodorod sul’fidi saqlagan tabiiy gaz magistral gaz quvuruzatkichga uzatilishdan oldin quvurlar va qurilmalarni korroziyadan saqlash, aholini zaharli ta`sirdan himoya qilish, ko’pchilik sanoat katalizatorlarni zaharlanishi oldini olish, shuningdеk atrofmuhit himoyasi talablariga muvofiq oltingugurtli birikmalardan tozalanishi lozim. Shu bilan birga gazni tozalashda olinadigan vodorod sul’fid oltingugurtga qayta ishlanadi, bu esa gazni tozalash xarajatlarini qisqartiradi va qishloq хo’jaligi uchun qimmatli хomashyo bеradi. Gazdagi

3.