A. A. Ibragimov, V. U. Xo’jayev, O. M. Nazarov bioorganik kimyo

transkripsiya 
deb ataladi
.
Buning natijasida 
ni ma’lum bir qismlariga komplementar bo’lgan 
hosil 
bo’ladi. Bunda 
faqat bitta 
zanjiriga komplementar bo’ladi. 
biosintez jarayoni 
- polimeraza fermentlari bilan amalga 
oshiriladi. Matrisa sifatida 
ishlatiladi. Fosfodiefir bog’lar 
o’sayotgan zanjirni 
guruhini ferment katalizi natijasida 
ribonukleozidtrifosfatni

-fosfat
guruhiga nukleofil hujumi natijasida 
hosil bo’ladi. Fosfodiefir bog’ni hosil bo’lishida noorganik pirofosfat 
ajralib chiqadi. Har bir yangi birikayotgan nukleozid nusxasi olingan 
qismiga 
-qo’shni bo’lgan nukleotidga komplementardir.
-polimerazani nusxasi olinayotgan 
bo’yicha 
-oxiridan 
oxiriga
 
harakati natijasida 
zanjiri 
yo’nalishda o’sib 
boradi. Transkripsiya ham 3 bosqichdan: inisirlash, elongirlash va 

---

133 
terminirlashdan iborat. 
dan farqli ravishda 
-polimeraza 
mustaqil ravishda 
ni ma’lum bir joylarida 
sintezini 
boshlaydi. 
sintezini inisirlash joyi 
dagi maxsus regulyator 
qismlar - 
promotorlar
bilan belgilanadi. Terminirlash ham 
ni 
maxsus qismlari- 
terminatorlar
da amalga oshiriladi. Transkripsiya 
jarayoni turli usullar bilan boshqarilib, hujayraga yashash sharoiti 
o’zgarishlariga moslanishiga imkon beradi. Transkripsiya va uni 
boshqarilishi bakteriya va bakterifaglarda yaxshi o’rganilgandir. 
Bakterial hujayra 4000 dan ortiq gen tutib ular birgalikda yoki alohida 
transkripsiyalanishi mumkin. Agar gen o’z transkripsiya promotori 
yoki terminatoriga ega bo’lsa, mustaqil transkripsiya amalga oshadi. 
Birgalikdagi transkripsiyada genlar guruhi umumiy promotor va 
terminatorga ega bo’ladi. Ular 
operonlar
deb ataladi. Transkripsiya 
natijasida ortiqcha ketma-ketliklar tutgan 
hosil bo’ladi. 
Prosessing natijasida fermentativ jarayonlar hisobiga 
to’la o’z 
xususiyatiga ega molekulaga aylanadi.