A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov

“Schyot nom i yo k i raqam i” 
Kredit
3.1-rasm. 
Schyotning tashqi ko‘rinishi
Schyotlarda mol-mulk va uning manbasining hisobot davri boshi 
hamda oxiridagi holati aks ettiriladi. Schyotlarga hisobot davrining 
boshiga m a’lumotlari buxgalteriya balansining aktiv va passiv qismlari 
moddalaridan olib yoziladi. Ushbu m a’lumotlar qoldiq yoki 
saldo
deb 
ataladi. Ayrim hollarda ba’zi bir schyotlarda saldo bo‘lmasligi ham 
mumkin. Debet va kreditda aktiv yoki passivlaming tarkibidagi 
o ‘zgarishlar aks ettiriladi. Hisobot davri ichida schyotning debet qismida 
yozilgan summalar 
debet aylanma,
kredit qismiga yozilgan summalami 
kredit aylanmai
deb ataladi.
Buxgalteriya hisobi schyotlarini turkumlashdan asosiy maqsad 
amalga oshirilgan xo ‘jalik muomalalarini umumlashtirish, olinadigan 
m a’lumotlami soddalashtirishdan iboratdir. Shu bilan birga mablagMar 
harakati yuzasidan nazorat ishlarini to ‘g ‘ri tashkil qilishni ta’minlashdir.
3.1-jadval
Buxgalteriya hisobi schyotlarining turkumlanishi
№
Schyotlar turkum lanishi
xususiyatlari
Xususiyatlardan kelib chiqqan holda
schyotlar tarkibi
1
S ch y o tlarn in g tu zilish ig a 
k o 'ra
D oim iy sch y o tlar
A ktiv (A )
Passiv (P)
V aqtinchalik
sch y o tlar
T ran zit schyotlar (T )
B alansdan tashqari schyotlar (В Т )
2
K o 'rsa tk ic h la m i aks 
e ttirilish ig a k o ‘ra
S intetik schyotlar
A n alitik schyotlar
3
B alan sd a aks ettirilish ig a 
k o ‘ra
B alan s schyotlari
B alan sd an tash q ari schyotlar (В Т)
46

---

A so siy schyotlar
A ktiv sch y o t (A )
Passiv sch y o t (P)
T artib g a soluvchi 
sch y o tlar
K ontraktiv (K A )
K ontrpassiv (K P )
4
ToM diruvchi schyotlar
T a y in la n is h - m o 'lja lig a
k o ‘ra
T aqsim lovchi
sch y o tlar
Y ig ‘ib taq sim lo v ch i
H iso b o t davriari 
b o ‘y ich a taqsim lovchi
K alkulyatsiya schyotlari
T aqqoslovchi schyotlar