A. G. Abdukadirov 2017 y

Tunnel initsiatori dastlabki paketni yangi paketga jo‘natuvchi va qabul 
qiluvchi xususidagi axboroti bo‘lgan yangi sarlavhali paketga inkap-sulyasiyalaydi. 
Inkapsulyasiyalangan 
paketlar 
har 
qanday 
protokol 
turiga, 
jumladan 
marshrutlanmaydigan protokollarga (masalan Net BEUL) mansub bo‘lishlari 
mumkin. Tunnel bo‘yicha uzatiladigan barcha paketlar IP paket-lari hisoblanadi. 
Tunnelning initsiatori va terminatori orasidagi mar-shrutni odatda, Internetdan 
farqlanishi mumkin bo‘lgan, oddiy marshrutla-nuvchi tarmoq IP aniqlaydi. 
Tunnelni initsiallash va uzish turli tarmoq qurilmalari va dastu-riy ta’minot 
yordamida amalga oshirilishi mumkin. Masalan, tunnel maso-fadan foydalanish 

---

uchun ulashni ta’minlovchi modem va mos dasturiy ta’minot bilan jihozlangan 
mobil foydalanuvchining noutbuki tomonidan initsiallanishi mumkin. Initsiator 
vazifasini mos funksional imkoni-yatlarga ega bo‘lgan lokal tarmoq marshrutizatori 
ham bajarishi mumkin. Tunnel odatda, tarmoq kommutatori yoki xizmatlar 
provayderi shlyuzi bi-lan tugallanadi. 
Tunnel terminatori inkasulyasiyalash jarayoniga teskari jarayonni bajaradi. 
Terminator yangi yangi sarlavhalarni olib tashlab, har bir dast-labki paketni lokal 
tarmoqdagi adresatga yo‘llaydi. 
Inkapsulatsiyalanuvchi 
paketlarning 
konfidensialligi 
ularni 
shifr-lash, 
yaxlitligi va haqiqiyligi esa elektron raqamli imzoni shakllanti-rish yo‘li bilan 
ta’minlanadi. Ma’lumotlarni kriptografik himoyalashning jo‘da ko‘p usullari va 
algoritmlari mavjud bo‘lganligi sa-babli, tunnel initsiatori va terminatori himoyaning 
bir xil usullaridan foydalanishga o‘z vaqtida kelishib olishlari maqsadga muvofiq 
hisoblanadi. Ma’lumotlarni rasshifrovka qilish va raqamli imzoni tekshirish 
imkoniyatini ta’minlash uchun tunnel initsiator iva terminato-ri kalitlarni xavfsiz 
almashish vazifasini ham madadlashlari zarur. Un-dan tashqari, VPN tunnelarini 
vakolatli foydalanuvchilar tomonidan yaratilishini kafolatlash maqsadida axborot 
aloqasining asosiy tarafla-ri autentifikatsiyalashdan o‘tishlari lozim.
Korporatsiyaning mavjud tarmoq infratuzilmalari VPN^ foydalanishga ham 
dasturiy, ham appa-rat ta’minot yordamida tayyorlanishlari mumkin.