A ishontirish

3-Mavzu : Bolalarni estetik tomondan rivojlantirish, musiqa asari mazmunini emotsional his qila olish malakasini shakllantirish, musiqa mazmunini, asosiy g’oyasini tushuna oladigan bolani tayyorlash. Bolalarda badiiy estetik did, musiqaga nisbatan emotsional javobni tarbiyalash.

Musiqiy tarbiya metodlari pedagogning bolani umumiy musiqiy estetik rivojlantirishga bag`ishlangan harakatlari sifatida aniqlanadi. Bu metodlar katta odam bilan bola orasidagi ish-harakatlarga asoslanib tuziladi. Bu murakkab pedagogik jarayonda bolalarning qiziqishini, talabi bilan tajribasini hisobga olib, ularning xizmatini tashkil qilishda kattalar asosiy rol` bajaradi.

Bu metodlar musiqaga estetik qarashni, emotsiya ta`sirni. Musiqa qabul qilganni uni kuzatib bilishni, tasvirni bajarishni etkazishga yo`naltirilgan. Shuning barchasi maktab yoshiga bolaning yoshiga qarab o`zgarib o`tiradigan umumiy musiqaligining, har xil bosqichlarida kuzatiladi. Shunga qarab tarbiya metodlari o`zgarib borishi lozim.
Tarbiya metodlari har xil bo`lib keladi. Ular o`quv vazifalariga, musiqiy faoliyatining har turining sifatiga, sharoitiga, axborot vaqtiga va b. qaraydi.
Tarbiya metodlarini to`g`ri klassifikatsiyalashtirish qiyin. Shuningdek, pedagogika nazariyasida asosiylari bo`lib hisoblanadi.
A) Ishontirish
B) O`rgatish, chiniqtirish metodlariga to`xtaylik
Eng avval bilan go`dakni musiqiy vositalari orqali tarbiyalab o`tirib ishontirish metodidan qanday qo`llanishga bo`ladiganligini qaraylik.
Bu sharoitdagi tarbiya jarayoni- musiqa bilan bevosita aylanish uning bajarilishi etarli darajada bo`lishi tegishli. Shundagina bolalarning emotsoinal ta`sirini, estetik tebranishlarini tug`dirishga pedagogik natijaga etishga bo`ladi.
Musiqani ta`sirli bajarish musiqiy asarning xususiyatlarini tinglashga etkazishdan sharti bo`lib hisoblanadi.
Asar bajaralishining ta`sirli engib bo`lishi uchun uni yaxshi bilishi kerak, uning mazmunini tushunish kerak. Bunga asarni oldin bir necha marta o`ynash jarayonida shakllantirishga bo`ladi.
Bola musiqaning nima xaqida uning quloqga yoqimligini tushuna bilishi kerak, undan so`ng borib qүshiq aytishga, o`ynashga va b. qo`yiladigan talablarni bajarishga kirishishga bo`ladi.
Estetik hisning emotsiya bilan ongning yagonaligidan belgili.
Shuning uchun ishontirish ishini faqat musika ta`siri bilan emas, shu bilan qator qiziqishni maqsadga aylantirish yo`li bilan yuritishi kerak.
Musiqa –«hislar tili». U to`lqintiradi, belgili bir hisga yo`naltiradi, javob fikr tug`diradi, o`ylantiradi. Shuni aytib berish orqali bolalarning ko`ngillarini ta`sir qiladi. Biroq bu musiqani har kimning o`zicha tushunishini unutmaslik lozim. Masalan: bolalar o`zlari hozir bilmaydiganligini tinglaganda tayyorliklari birday bo`lsa har qaysisi har xil tebranib har xil o`yga ketadi.
Birovlarning ko`z oldiga tabiat ko`riniklari, qushlar kelishi mumkin, birovlar musiqaning «asta, nozik, engil» kabi hodisalarni anglaydi. Uchinchi birovlar hayot hodisalarini ko`z oldiga keltirib juda bir yaxshi hislarga beriladi.
O`qituvchi so`z bilan tushuntirish orqali bolalarning o`ylari bilan to`lg`onishlarini birgalikda, nazarlarini asarda chirilagan bo`z to`rg`oyning obrazini yasab turgan musiqiy tasvrilash vositaalrining xususiyatlariga e`tibor berishi lozim.
O`qituvchi musiqadan to`g`ri ta`sir olishni qo`llab noto`g`ri tushunchalardan ajralishga yordamlashadi.
Shunday qilib, ishontirish yo`li dastlabki hislarni, yaxshi obrazli bajariladigan musiqiy asarlarni to`g`ri tushunishga sharoit yaratadi.
O`rgatish chiniqtirish metodi
Endi chiniqtirishni bolalarning musiqiy faoliyatini tashkil qilishning yo`li sifatida qaraylik. Musiqaga estetik qarashni rivojlantirish unga qiziqtirish, tovush obrazlar aloqa qilish, bolalarni chaqqon bo`lishga, zehn qo`yib tinglab, musika tovushining o`ziga xos xususiyatlarini, navo xususiyatlariga ajratib taqqoslashga, nyuanalarini aniqlab bilishga o`rgatish kerak. Bu ish kunma-kun, yilma-yil uzluksiz yuritiladi. Idrok qilish bilan bajarishning dastlabki ishlarini o`zlashtirish chiroyli hisni boyitib, initsiativani, endi mustaqil bajarishga degan qiziqishini orttiradi.Tarbiyachi kun bo`yi ko`p kuch-qudrat ishlatadi «tovanlilik ko`rsatadi». Agar bola «o`z skripkasini» qo`liga olsa unda pedagogning uni kelajakda mehribon inson bo`lishiga yordamlashib, musiqa dunyosiga, hislari dunyosiga olib kelib joriy qiladi degan so`z.
Yakunlab musiqiy tarbiya yo`llari maktab yoshigacha bolalarni musiqiy tomonidan takomillashtirib tarbiyalashdagi xizmatning barcha turini ishonch bilan chiniqtirish kerak.