A jumaboyev, Z. Mamatov, O‘. A. Xolikulov, sh sh. Yormatov optikadan masalalar to‘plami

Fotoeffektning qizil chegarasi – λ₀.

Modda	λ0, nm	Modda	λ0, nm
Alyuminiy	450	Oltingugurt	230
Bariy	484	Parafin	215
Germaniy	272	Platina	230
Kadmiy	320	Qo‘rg‘oshin	310
Kaliy	550	Rubidiy	573
Kalsiy	370	Rux	290
Kumush	260	Selen	220
Litiy	500	Seziy	620
Magniy	330	Simob	260
Mis	270	Surma	310
Natriy	540	Suv	200
Nikel	249	Temir	287
Oltin	285	Volfram	272

Turli muhit va materiallarning qaytarish,
yutish va o‘tkazish koeffitsientlari

Muhit yoki material	ρ	α	τ
Ko‘zgusimon materiallar
Sayqallangan alyuminiy	0,85-0,90	0,10-0,15	-
Oq tunuka	0,60-0,70	0,30-0,40	-
Sayqallangan nikel	0,55-0,60	0,40-0,45	-
Sayqallangan kumush	0,90-0,92	0,08-0,10	-
Ko‘zgu	0,85-0,88	0,12-0,15	-
Sayqallangan xrom	0,61-0,63	0,37-0,39	-
Boshqalar
Atmosfera (havo)	-	0,05	0,95
Ochiq havoda	-	0,10	0,90
Nam havoda	-	0,20	0,80
Siyrak tumanda	-	0,30	0,70
Qalin tumanda	-	0,40	0,60
Oq qog‘oz	0,75	0,25	-
Oq bo‘yoq	0,80	0,20	-
Sariq bo‘yoq	0,40	0,60	-
Qoraytirilgan oyna (1,3-1,37 mm)	0,10	0,05	0,85
Organish shisha (3,3 mm)	0,10	0,06	0,84
Deraza oynasi (1-3 mm)	0,08	0,02	0,90
Chinni emal	0,60	0,40	-
Qora movut	0,02	0,98	-
Qora duxoba, baxmal	0,005	0,995	-

Yorug‘lik tezligini o‘lchash tarixi

Yil	Muallif	Usul	Qayd etilgan qiymat (km/s)
1676	Olaf Remer	Yupiter yo‘ldoshining tutilishi	214000
1726	Bradley	Yulduzlar abberatsiyasi	301000
1849	Arman Fizo	Tishli g‘ildirak	315000±500
1862	Fuko	Aylanayotgan ko‘zgu	298000±500
1857	Veber va Kolraush	Elektrostatik birliklarning elektromagnit birliklarga nisbati	310800
1868	Maksvell	Elektrostatik birliklarning elektromagnit birliklarga nisbati	284300
1872	Kornyu	Aylanayotgan ko‘zgu	298000±500
1872	Kornyu	Tishli g‘ildirak	298500±900
1878	Maykelson	Aylanayotgan ko‘zgu	300140
1880	Stoletov	Elektrostatik birliklarning elektromagnit birliklarga nisbati	298000
1882	Nyukomb	Aylanayotgan ko‘zgu	298600±30
1882	Yung va Forbs	Tishli g‘ildirak	301382
1882	Maykelson	Aylanayotgan ko‘zgu	299583±60
1883	J.J.Tomson	Elektrostatik birliklarning elektromagnit birliklarga nisbati	396400
1889	V.Tomson	Elektrostatik birliklarning elektromagnit birliklarga nisbati	300500
1899	Lodj va Glazenbruk	Elektrostatik birliklarning elektromagnit birliklarga nisbati	30100
1900	Perroten	Tishli g‘ildirak	299880±50
1906	Roza va Dorsey	Elektrostatik birliklarning elektromagnit birliklarga nisbati	299785±27
1924	Maykelson	Aylanayotgan ko‘zgu	299802±30
1926	Maykelson	Aylanayotgan ko‘zgu	299796±4
1932	Maykelson va boshq.	Aylanayotgan ko‘zgu	299774±11
1937	Anderson	Kerr katakchalari	299764±12
1947	Essen	Qutbli rezonator	299792±9
1949	Frum	Radiointerferometr	299792,5±3
1950	Mak Kinli	Kvarsdagi ikkilanma nur sinishi	299780±70
1952	Renk va boshq.	Aylanayotgan spektrlar	299776±6
1952	Kartashev	Ko‘p nurli interferometrlar	299788±5
1953	Frum	Radiointerferometr	299792,75±0,3
1955	Velichko va Vasilyev	Kerr katakchalari	299793,9±1
1957	Renk va boshq.	Aylanayotgan spektrlar	299793,7±0,7
1958	Frum	Radiointerferometr	299792,5±0,1
1958	Velichko	Kerr katakchalari	299792,7±0,3
1959	Lazanov	Kerr katakchalari	299792,5±0,1
1967	Karolyus va Helmberger	Lazer nurlanish manbaidagi difraksion modulyator	299792,5±15
1972	Ivenson	Lazer va interferometer yordamida chastota va to‘lqin uzunligini o‘lchash	299792,4562±0,011

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   А.Г.Чертов, А.А.Воробьев.Физикаданмасалалартўплами. Тошкент «Ўзбекистон» 1997.
   
2. 
   М.С.Цедрик. Умумий физика курсидан масалалар тўплами. Тошкент «Ўқитувчи» 1991.
   
3. 
   В.С.Волькенштейн. Умумий физика курсидан масалалар тўплами. Тошкент “Ўқитувчи” 1969.
   
4. 
   В.Л. Гинзбург, Л.М. Левин, Д.В. Сивухин, Е.С. Четверикова, И.А. Яковлев.Сборник задач по общему курсу физики. Оптика. Москва «Физико-математическая литература», 2006.
   
5. 
   С.М.Козел, В.Г.Лейман, Г.Р.Локшин, В.А.Овчинкин, Э.В.Прут
   Сборник задач по общему курсу физики.Часть 2.
   
6. 
   Трофимова Т. И., Павлова 3. Г.Сборник задач по курсу физики с решениями. Москва «Высшая школа» ,1999.
   
7. 
   A. P.Rimkevich.Fizikadan masalalar to‘plami. Toshkent. ”O‘qituvchi”. 2003.
   
8. 
   K.Tursunmetovva boshqalar. Fizikadan masalalar to‘plami. Toshkent. ”O‘qituvchi”. 2005.
   
9. 
   Hugh D. Young, Roger A. Freedman. Universityphysics with modern physics. 14th edition. USA. 2016.
   
10. 
    М.Руссо, Ж.П.Матье.Задачи по оптике.«Мир» Москва 1976
    
11. 
    Бендриков Г. А., Буховцев Б. Б., Керженцев В. А. и др. Задачи по физике для поступающих в вузы. — М.: Физ- матлит, 2005.
    
12. 
    www.orbita.uz internet sayti.
    

MUNDARIJA
So‘z boshi……………………………………………………………………………
I BOB. GEOMETRIK OPTIKA ………………………………………………….

1. 
   Yorug‘likning qaytish va sinish qonuni……………………………………....
   
2. 
   Sferik ko‘zgular………………………………………………………………
   
3. 
   To‘la ichki qaytish hodisasi…………………………………………………..
   
4. 
   Yorug‘likning parallel plastinkalar va prizmalarda sinishi…………………..
   
5. 
   Linzalar va ularda tasvir yasash……………………………………………...
   
6. 
   Ko‘z – optik sistemasi. Optik asboblar……………………………………....
   

II BOB. FOTOMETRIYA…………………………………………………………

7. 
   Yorug‘lik oqimi va yorug‘lik kuchi………………………………………….
   
8. 
   Yoritilganlik………………………………………………………………….
   
9. 
   Yorqinlik va ravshanlik………………………………………………………
   

III BOB. TO‘LQIN OPTIKASI……………………………………………….......

10. 
    Yorug‘likning to‘lqin tabiati. Yorug‘lik tezligini o‘lchash usullari. Doppler effekti…………………………………………………………………………
    
11. 
    Kogarent nurlar interferensiyasi. Nurlarning optik yo‘llar va fazalar farqi….
    
12. 
    Yupqa plastinkalardagiinterferensiya………………………………………...
    
13. 
    Nyuton halqalari. Frenel ko‘zgusi va biprizmalaridagi interferensiya.............
    
14. 
    Frenel zonalari………………………………………………………………..
    
15. 
    Yakka tirqishdagi difraksiya. Difraksion panjara…………………………….
    
16. 
    Dispersiya. To‘daviy va fazoviy tezliklar…………………………………….
    
17. 
    Yorug‘lik qutblanishi. Malyus qonuni. Bryuster qonuni……………………..
    
18. 
    Yorug‘likning qutblanish darajasi. Qutblanish tekisligining burilishi..............
    
19. 
    Yorug‘likning yutilishi.Buger-Beer qonuni………………………………......
    

IV BOB. KVANT OPTIKASI……………………………………………………..

20. 
    Yorug‘likning kvant tabiati. De-Broyl to‘lqini……………………………….
    
21. 
    Yorug‘lik bosimi. Lebedov tajribasi………………………………………….
    
22. 
    Fotoeffekt hodisasi. Eynshteyn formulasi…………………………………….
    
23. 
    Kompton effekti……………………………………………………………....
    
24. 
    Issiqlik nurlanishi……………………………………………………………..
    

Javoblar……………………………………………………………………………..
Ilova……………………………………………………………………………........


ABDUVOHID JUMABOYEV
ZAYNIDDIN MAMATOV
O‘TKIRJON ARZIMUROTOVICH XOLIKULOV
SHAVKAT SHOKIR O‘G‘LI YORMATOV

OPTIKADAN MASALALAR TO‘PLAMI
Oliy o‘quv yurtlari uchun o‘quv qo‘llanma


Muharrir: AAA
Musahhih: AAA
Texnik muharrir: AAA


00.00.2021 yilda bosishga ruxsat etildi.
Buyurtma №000. 0,00 bosma taboq.
Hajmi 00x00 0,00. Adadi 00 nusxa.

SamDU bosmaxonasida chop etildi.
140104, Samarqand sh., Universitet xiyoboni, 15.