A. K. Xusanov
Mashg’ulot haqida ma’lumot
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
21 Mashg’ulot haqida ma’lumot. Yashil yevglena chiriyotgan o’simlik qoldiqlariga boy bo’lgan ko’lmaklarda, iflos suvlarda yashaydi. Tanasi duksimon, keyingi uchi o’tkirlashgan bo’ladi. Sitoplazmasi ektoplazma va endoplazmadan iborat. Uning usti yupqa qavat pellikula bilan qoplangan. Tanasining oldingi uchida bitta xivchini bor bo’lib, u harakatlanish organidir. Uning asosida esa harakatlarni boshqaruvchi bazal tanacha joylashgan. Unga yaqin joyda yorug’likni sezadigan qizil dog’simon «ko’zcha» stigma joylashgan. Evglena sitoplazmasidagi vakuolalarining atrofida bir nechta qisqaruvchi vakuolalari bo’lib, vakuola qisqargan paytida suv va qoldiq moddalar tashqi muhit bilan tutashgan rezervuariga o’tadi va tashqariga chiqariladi. Bu bir hujayrali organizmning tanasida xromotoforlari bor. Shu tufayli ular fotosintez yo’li bilan oziqlanadi. Evglena autotrof organizmdir. Biroq u qorong’u joyda saqlansa, rangsizlanib pellikulasi bilan suvda yurgan moddalarni shimib, saprofit ovqatlanishga o’tadi, bunday ovqatlanish miksotrof ovqatlanish deb ataladi. Sitoplazmasida bitta yadro bo’lib, u tananing keyingi uchida joylashgan. U bo’linish yo’li bilan ko’payadi. Evglenasimonlardan tashqari hayvonsimon xivchinlilar bo’lib, ularning ko’pchiligi dengiz suvlarida chuchuk suv havzalarida uchraydi. Ko’pchilik turlari odam, hayvonlar va o’simlik to’qimalarida parazitlik qiladi. Kinetoplastidlar turkumi vakillari – leyshmaniya, trixomonas, triponozoma shular jumlasidandir. Bu turkumga oid hayvonlarda xivchinlar bilan bog’langan maxsus organi - kinetoplastlari bo’ladi. Volvoks chiriyotgan o’simlik bor bo’lgan suv havzalari, ba’zida sholi poyalarida uchraydi. Uning shar shaklidagi tanasining kattaligi 2 mm gacha bo’ladi. Yirik koloniya 2 mingga yaqin individni o’ziga birlashtirishi mumkin. U koloniyalar tarkibidagi individlarning har biri ikkitadan xivchinga, yadroga, xromotoforga, qisqaruvchi vakuolalar va stigmaga egadir. Shuning uchun ham koloniya tarkibidagi har bir individni alohida bitta organizm deb qarashimiz mumkin. Biroq, bularning ko’pchiligi bo’linish xususiyatiga ega bo’lmaganliklari tufayli somatik hujayralar deb ataladi. Ko’payish xususiyatiga egalarining soni atigi 4-10 tagina bo’lishi mumkin. Bular «ko’payuvchi vegetativ hujayralar» - Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|