A navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti fizika fakulteti

3.4. Yarimo’tkazgichlaryuzasiningrealholdagienergetiktuzilishi 

 

Real  holdagi  yarim  o’tkazgichning  yuzasi  juda  murakkab  kristall  tuzilishiga 

ega,  shuningdek  murakkab  elektron  tuzilishga  ega  bo’ladi.  Real  kristallarning 

elektron  tuzilishi  haqida  umumiy  mulohazalarga  suyangan  holda  ayrim 

ma’lumotlarni berish mumkin bo’ladi. 

Har qanday kristallning energetik holatini tasvirlashda "har qanday sharoitda 

(aralashma  qo’shilsa,  boshqa  modda  bilan  birikma  hosil  qilsa  va  hokazo)  ham 

---

ularning  Fermi  sathlari  o’z  joyini  o’zgartirmaydi"  degan  tushunchaga  asoslanish 

kerak.  Bizga ma’lumki, eng tashqi, ya’ni yuzadagi atomlarning, masalan kremniy 

atomlarining bittadan elektronlari bog’lanmagan holda bo’ladi, ular neytrallanishi 

uchun  bu  atomlar  bittadan  elektron  qabul  qilib  olishlari  kerak.  Yuzadagi  har  bir 

atomning bittadan bo’sh elektroni bor bo’lgani uchun yuzaga tegishli yangi sathlar 

hosil bo’ladi. Bu sathlar Tamm sathlari deyiladi (yoki "adashgan atomlar sathlari" 

deyiladi).  Toza  yarim  o’tkazgichda  Tamm  sathlarining  yarmisi  elektronlar  bilan 

to’la,  yarmisi bo’sh bo’ladi (7 – rasm).