dori yorug‘lik ta ’sirida saqlanib qolsa, kasallikka chidam siz
navlarda 1,3 % dan 3 % gacha pasayib ketadi. Shuning uchun,
chidamsiz navlarda past haroratda bug‘doyning
zang kasalligiga
chidamsizlik xususiyati ortib ketadi.
0 ‘sim liklarning kasalliklarga chidam lilik xususiyatining
namoyon bo‘lishida havo haroratining rolini kartoshka tuganak-
larini om borxonalarda saqlash jarayonida ham kuzatish m um
kin. M asalan, fitoftorioz kasalligiga chidam li navlar tuganagini
yuqori
haroratli m uhitda saqlanganda, undan hosil bo‘ladigan
o ‘simliklar bu kasallikka chidam siz b o ‘lib qoladi. Havo h aro
ratining saqlash davridagi miqdoriga turli navdagi kartoshka
tuganaklari turlicha munosabat bildiradi. Hatto, saqlash m e’yori
buzilganda navlaming kasalliklarga chidamliligi um um an yo‘qolib
ketadi. Kartoshkaning gibrid navlari saqlash davridagi havo
haroratining o ‘zgarishiga e ’tibor bermasligi aniqlangan.
Tuganaklami saqlash davrida kasalliklarga im m unitet xususi
yatining pasayishiga sabab, ularning yuqori haroratda unishidan
holatining yom onlashishi va chidamlilik
xususiyatining pasayib
ketishidir.
0 ‘simliklarning im m unitet xususiyatining o ‘zgarishida tup-
roq namligi ham o ‘ziga xos o ‘ringa ega b o ‘lgan ekologik omil
hisoblanadi. H ar xil parazitlar va har xil o ‘simlik navlari tup-
roq namligiga turlicha m unosabat bildiradi.
Tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, tuproqdagi namlik m iqdori-
ning ortishi o ‘simliklaming zang kasalligiga chidamliligini kama-
yishiga olib keladi. Bunday m uhitda o ‘simliklarning im m unitet
xususiyatlarida o ‘zgarish amalga oshadi.
Yuqori nam likda
o ‘sim liklam ing im m unitet xususiyatining ortganligi kasalliklar
ga chidam siz navlarning barglaridagi zang pustulalari atrofida
hosil b o ‘lgan xloroz va zam burug‘ning rivojlanishini to ‘sib
q o ‘yilganligi misol b o ‘ladi. Shuning uchun respublikamizning
sug‘oriladigan bug‘doyzorlarini erta bahorda o ‘z vaqtida sug‘orib
turish o ‘simlikning chidamliligini ortishiga va zang kasalligining
zararini keskin kamayishiga olib keladi. Bunga asosiy sabab nam
joylarda bug‘doy o ‘simligining bardoshlilik
xususiyatining ortib
ketishidir.
Tuproqdagi nam lik miqdoriga turli o ‘sim lik navlari turlicha
46
munosabat bildiradi. Bu to ‘g‘ridagi m a’lum otlar quyidagi jad-
valda berilgan.
Dostları ilə paylaş: