A. T. G 'o fu ro V, S. S. F a y z u lla y e V, A. K. R a X im o V, B. Z o X id o V a, F. I. M a tk a r im o V
-rasm. Neandertallar yosh yigitni ko‘mish marosimida
Yüklə 5,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
15-rasm. Neandertallar yosh yigitni ko‘mish marosimida
Neandertal odamning bo ‘yi 165-170 sm skelet suyaklari yirik, binobarin muskullari kuchli b o ig an . Peshonasi past, nisbatan qiyaroq ko ‘zlari katta bir-biridan uzoqroq joylashgan. Qosh do‘nglari birmuncha rivoj topgan, iyagi oldinga chiqmagan, ja g ‘ tishlar arxantroplamikiga nisbatan kichik, qoziq tishlar aksincha yirik b o ig an . M iya qutisi uzun va keng neandertallaming ajdodlarini va hozir zamon tipidagi odamlarga qaraganda farqlanadigan yana bir tomoni yuz skeletini birmuncha oldinga chiqqanligi ensaning hamda chaynash muskullarining eshitish teshigi orqasida ekanligidadir. Neandertallar sodda ko'rinishda b o iish ig a qaramay o ‘rta paleolitlar miya hajmi 1400-1500 sm3 b o iib , k o iam ig a ko ‘ra hozirgi zamon tipidagi odamlardan qolishmaydi hatto unikidan ortiqcha. Lekin bosh miya massasini ortiqchaligi miyaning hisobiga emas, balki tanamassasining kamayishi tufayli ro ‘y bergan deyiladi. 77 Yevropada muzlik davrining oxiridan boshlab odamlar tobora kichraygaii va bosh miyasini massasi ham kamaygan. Bosh miya massasini kamayishi muzlik davrida tinmay davom etgan. Homo sapiyens Yer yuzida paydo b o iish i bilan neandertallar taqdiri haqida turlicha qarashlar mavjud. Bir qarashga binoan neandertallar Homo sapiyensning bevosita ajdodi sanaladi. Ikkinchi qarashga ko ‘ra anatomik tuzilishiga qaraganda neandertallar va hozirgi zamon tipidagi odamlar bir-biridan keskin farq qiladi. Ular o ‘rtasidagi oraliq vaqt juda kam, shu sababli neandertallarni asta -sekinlik bilan Homo sapiyensga aylanishi mumkin emas. Nihoyat neandertallar va hozirgi zamon tipidagi odamlar taxminan bir vaqtning o ‘zida paydo boiganlar, binobarin neandertallar hozirgi zamon tipidagi odamlarning ajdodi emas. degan xulosaga kelindi. Aniqlangan dalillarga ko ‘ra besh-o‘ng ming yillar davomida bu ikki xil odamlar g'arbiy Yevropada bir vaqtda yashashgan. - Hozirgi vaqtga kelib to i t neandertal suyaklari hamda Shimo liy Kavkazdagi Mezmaysk g ‘oridan topilgan yosh bolaning DNK tuzilishini taqqoslash neandertallar bilan hozirgi zamon tipidagi odamlar o itasid ag i farqqa nisbatan uch marotaba ortiq ekanligini k o isatad i. Bundan tashqari neandertallarning DNK tuzilishi yevropalilar DNK tuzilishiga yaqin emasligi m a iu m b o id i. Qayd etilganlarning hammasi Yevropaga Homo sapiyens boshqa joylardan kelgan. Neandertallar kelgindilar raqobatiga bardosh bera olmay pleystotsenning oxirida qirilib ketganliklaridan dalolat beradi. Taxmin qifinishicha, pleystotsen davrchasining boshlarida Yevropada neandertal paydo b o ig a n vaqtda Afrikada hozirgi zamon tipidagi odamlarning anatomik belgilari jamuljam b o ig an . Ularning ajdodlari mahalliy paleoantroplar va’ni rode- ziyskiy va gelmey sanaladi. Odamzod Sharqiy, Janubiy-sharqiy Osiyoda paydo b o ig a n degan qarashlar ham bor. 78 |