A. T. G 'o fu ro V, S. S. F a y z u lla y e V, A. K. R a X im o V, B. Z o X id o V a, F. I. M a tk a r im o V
Yüklə 5,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Quloq suprasi.
Tashqi quloq - quloq suprasi va eshitish yo‘lidan iborat. Elastik tog‘ay quloq suprasining skeleti hisoblanadi. Quloq suprasining pastki qismida tog‘ay bo ‘lmaydi. U teri bur- masidir. Odam quloq suprasining muskullari qoldiq qismlardir. Tashqi eshitish y o ‘li uzunligi 30 mm, diametri esa 0.9 mm gacha bo‘lgan naydir. Quloq suprasi odamning eng yaqin ajdodlarida qanday kattalikda bo ‘lsa, taxminan shu holicha saqlanib qolgan bo‘Isa kerak, lekin harakatchanligini yo ‘qotgan. 34 Shimpanzening quloq suprasi katta va boshqa maymunlarniki- dan kuchli boim asa-da, harakatlanish qobiliyatiga ega. Orangutan va gorillaning quloq suprasi ancha kichik bo Tib rudimentar holatda. Odamsimon maymunlarning yirik vakillari - gorilla va orangutanda quloq suprasi chetining qolgan qismlarida ham burma ifodalangan. Shu sababli ularning quloq suprasi odamning quloq suprasiga j u d ao ‘xshash bo‘ladi. Aksincha. Makakalarda, tor burunli maymunlarning tuban vakillarida, xususan martishkasimonlarda quloq suprasining cheti ichkari tomon buralmagan, natijada o ‘tkir uchli quloq suprasi rivoj langan. Quloq suprasining shunga o 4xshash shakli olti oylik odam embrionida kamdan-kam hollarda katta odamlarga bam uchraydi. Quloq suprasi negrlarda kichik (uzunligi 49-55 mm) mongoloidlarda (67,5-75,0 mm) katta, yevropaliklar oraliq holda (61,4 mm) b o iad i. Quloq solinchogi (zirak taqadigan yumshoq qismi) mongoloidlarda yaxshi rivoj langan negrlarda kichik, yevropalildarda oraliq holda bo‘ladi. L ablar. Lablarning teri va shilimshiq qismiarini farqlantirish lozim. Shilimshiq qismining ichki bo‘limi rivojlanib lunji shilimshiq tomon > o 4 f rilgan b o ia d i. Shilimshiq pardaning tashqi qismi ichki qismi dan tuzilishi hamda yog4 bezlarining va nihoyat vupqa muguz pardaning b o iisb i bilan farqlanadi. Antropologiyada odatda e ’tibor labning tashqi shilliq qavatiga qaratiladi. Labning muskulli asosi aylana muskullar va unga qo'shim cha b o ig a n boshqa tuyg'uni ifodalovchi muskullardan tashkil topgan. M ay munlarda labning shilliq qismi kam, teri qismi esa suyakka taqa- lib yaxshi taraqqiy qilgan bo ‘ladi. Yuqorigi labning balandligi Shimoliy Osiyoning ba’zi xalqlarida kuzatiladi va u nanavlarda 20 mm gateng, kavkazlarda esa yuqorigi lab unchalik baland emas 14- 15 mm atrofida. Labning qalinligi iborasi ostida o g iz yumilganda lablarning shilimshiq qavatining balandligi tushuniladi. Odatda pastki lab yuqori labga qaraganda qalinroq b o iad i. Lablar qalinligi yoshga qarab o 4zgaradi. Agar bolalarning yoshi ulg‘aygan sari lab qalinligi orta borsa 25 yoshdan keyin lab qalinligi pasaya boradi. U ayniqsa 40 yoshdan keyin ko‘proq sodir b o ia d i (4-jadval). 35 |