A. T. G 'o fu ro V, S. S. F a y z u lla y e V, A. K. R a X im o V, B. Z o X id o V a, F. I. M a tk a r im o V

Gorilla avlodi 
shimpanze singari Afrikada yashaydi. Gavda 
uzunligi erkaklarida 180 sm, o g irlig i 250 kg va undan orciq. 
Urg‘ochilari biroz yengil va kichik, Gavdasi yirik, yelkalari keng, 
boshi katta. K o‘z o ralig i keng, chuqur joylashadi, buroi keng, 
yuqorigi labi shimpanzelardan farq qilib qisqa, qulog‘.i kichik 
boshga yopishgan. Yuz qismi valang‘och, qora rangda, q o ila ri 
uzun, yungli barmoqlari bilan boshmaldoq qisqa, Ickin boshqa 
barmoqlariga qarama-qarshi. Barmoqlari har xil fiinksiyalarm: 
uya qurish, ovqat ushlash kabilami bajaradi. Oyoqlari kalta, tovoni 
uzun. Boshmaldoq chetga qaragan, boshqa barmoqlari pardalar 
bilan birlashgan. Yungi qisqa va qalin, qora rangda. Voyaga yetgan 
erkaklari yelkasida kumushsimon y o ii b o iib , yuz qismida qisqa 
soqoli bor. Ularning 2 ta turi (qirg‘oq gorillas! va tog‘ gorillasi) 
mavjud. Bosh miyasi hajmi 400-600 sm3, o g irlig i 460 gr tashkil 
qiladi (8-rasm).
8-rasm . O dam sim on m aym unlar. 1 -gorilla; 2- shim panze; 3- o ra n g u tan .
Gorilla avlodining bitta turi va ikkita kenja turi bor:
Qirg‘oq gorillasi: 
Qalin, nam tropik o'rm onlarda yashaydi. 
Ularning hayoti yaxshi oiganilgan.

---

Tog‘ gorillasi: tog" o ‘rrnonlarida yashaydi. Ular poda b o ‘lib 
yashaydi (5—30 tagacha), Etolog olim D. Shaller m a’lumotlariga 
ko‘ra gorilla 20 xil ovoz chiqaradi. Gorillalar kechasi uya quradilar, 
bir marta unda mnaydilar. Ular ba’zan yerga uya quradilar. 
Gorillalar tozalikka uncharioyaqilmaydilar. Har xil holatda kechasi 
uxlaydilar. 20 xil o ‘simlik yovvoyi selder, bambuk novdasi, daraxt 
p o ‘stiog‘i bilan oziqlanadilar. Gorillalar yil davomida urchiydilar, 
xomiladorlik davri 251 -259 kun, bitta bola m g‘adi!ar, bolasi 
nimjon, yalangloch tug ‘iladi, bir yil emizadi. Bolasining vazni 2 
kg. Odam bolasiga nisbatan ikki marta tez rivojlanadi, olti ovligida 
daraxtlarga chiqa boshlaydi. Qirg‘oq gorillasi 30-35 yoshga kiradi, 
tog‘ gorillasi 15 yiicha yashaydi,
Savollar:
1. Odamsimon maymunlar katta oilasi qanday oilaiarga 
bo‘linadi.
2. Gibbonlar oilasi qanday avlodlardan iborat.
3. Gibbonlar qayerlarda yashaydi.
4. Gibbonlami tavsifiab bering.
5. Yirik odamsimon maymunlar oilasi qanday avlodlarga 
bo'linadi.
6. Orangutan tashqi qiyofasini tasvirlab bering.
7. Orangutanlar qayerlarda yashaydi.
8. Shimpanzeni tashqi ko'rinishini tasvirlab bering.
9. Gorilla tarqalgan hududlarni ay ting.
10. Gorilla turi qanday kenja turlardan iborat.
11. Gorillam tashqi qiyofasini tasvirlab bering.