A (Vm-b) = rt

d=fcc, b'=zb (11.2)
belgilarru kiritib, z mol gazga oid Van-der-Vaals tenglamasini hosil
qilamiz:
[р + £ ) { у - ь')=*к г (113)
Van-der-Vaalsning z molga oid doimiylari a'va b' harflari bilan
belgilangan. Bu doimiylar bilan a va b orasidagi bog'lamsh (11.2)
munosabatlar orqali beriladi. o' ning o‘lchamliligi n*m4, b'
doimiyning o'lchamligi hajmning o‘lchamligi bilan bir xil.
Zichligi kamayganda barcha real gazlaming xossalari ideal gaz
xossalariga yaqinlashgani uchun, hajm cheksizlikka intilgandagi
limitda Van-der-Vaals tenglamasi ideal gaz holati tenglamasiga
aylanadi. Bunga ishonch hosil qilish uchun, pV ko'paytma taxminan
o‘zgarmay qolishini hisobga olmoq hamda (11.3) tenglamada p va V
ni qavsdan tashqariga chiqarmoq kerak:
p V
pV V A v )
pV
1
(11.3) tenglamada qavslarru ochib chiqish va hosil bo'lgan
ifodani V2ga ko‘paytirib, Van-der-Vaals tenglamasini:
p V 3 ~(b'p + zRT)V2 + a'V = a'b' (114)
ko'rinishga keltirish mumkin. Hosil bo'lgan bu tenglama V ga
nisbatan kubik tenglama bo'lib, umng koeffitsiyentlan p va T
parametrlarga bog'liq. Koeffitsiyentlari haqiqiy bo'lgan ozod hadli
kub tenglama uchta yeclumga ega bo'ladi Koeffitsiyentlar orasidagi
munosabatning qanday bo'lishiga qarab uchala yechim haqiqiy
bo'lishi yoki bittasi haqiqiy, qolgan ikkitasi kompleks bo'lishi
16211.2-rasm.
mumkin. Hajm faqat haqiqiy bo'la olgam
uchun kompleks yechimlar fizik rna’noga
ega emas.
11.2-rasmda temperaturaning bir
qancha qiymatlariga oid Van-der-Vaals
izotermalari tasvirlangan Temperatura T
bo‘lib, bosim P\ dan P\ gacha sohada
o'zgarganda
(П4) tenglamamng
koeffitsiyentiari shunday bo'ladiki, uning
uchala yechimi harn haqiqiy bo'ladi,
bosimlar qiymati boshqacha bo'lganda
uning faqat bitta yechimigma haqiqiy bo'ladi. Temperatura
ko'tariiishi bilan tenglamaning uchta haqiqiy yechimi orasidagi farq
kamayadi (T ’ va T ” izotermalarni solishtiring: T” >T’). Har bir
modda uchun o'ziga xos bo'lgan ma’lum bir Ttr temperaturadan
boshlab har qanday bosimda (4) tenglamaning faqat bitta yechimi
haqiqiy bo'lib qolaverad. Ть- temperatura kritik temperatura
deb ataladi Agar temperatura orttira borilsa, tenglamaning v\ v \ va
v
yechimlarga mos keluvchi nuqtalar bir-binga tobora yaqinlashib,
kritik nuqtada ustma-ust tushadi, bu nuqta 2-rasmda К harf bilan
belgilangan. К nuqta kritik nuqta deb ataladi. Tegishli izoterma uchun
К nuqta burilish nuqtasidir. Bu nuqtada (11.4) tenglamaning uchala
haqiqiy yechimi bir xil bo'ladi. Kritik izotermaga К nuqtada
o'tkazilgan unnma temperatura kritik temperaturaga intilgan holda
p ’, p” va hokazo kesuvchilar intiladigan limitdir.
Binobarin, bu urinma barcha kesuvchilar kabi, V o'qiga paralleldir,
shuning uchun ^ hosila К nuqtada nolga teng. Undan tashqan,
burilish nuqtasida ~ ~ ikkinchi hosila nolga teng bo'lishi kerak.
(11.1) tenglamani p ga nisbatan yechamiz