AaaO'simliklarning qurg'oqchilikka chidamlilik strategiyalari: mexanik yondashuv Annotasiya

AaaO'simliklarning qurg'oqchilikka chidamlilik strategiyalari: mexanik yondashuv
Annotasiya
O'tmishdagi va hozirgi davrlardagi antropogen harakatlar global isishga va natijada o'simliklar va hayvonlarga ta'sir qiladigan qurg'oqchilik stressiga olib keldi. O'simliklar turg'un bo'lib, qurg'oqchilik stressiga ko'proq moyil bo'ladi va shuning uchun o'simliklarning o'sishi va hosildorligini pasaytiradi. Qurg'oqchilik stressining o'simliklarga ta'sirini yumshatish uchun o'simliklarning qurg'oqchilik stressiga javob berish mexanizmlarini aniqlash juda muhimdir. Qurg'oqchilikka reaktsiya mexanizmi qurg'oqchilik stressi asosida o'simliklarda sodir bo'ladigan morfofiziologik, biokimyoviy, hujayrali va molekulyar jarayonlarni o'z ichiga oladi. Bu jarayonlar ildiz tizimini, barg tuzilishini yaxshilash, osmotik tartibga solish, nisbiy suv miqdori va stomatalarni tartibga solishni o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, kaltsiy va fitoxormon signalizatsiya yo'llari (abscisic kislotasi, yasmonik kislota, salitsil kislotasi, auksinlar, gibberellinlar, etilen va boshqalar) va reaktiv kislorod turlarini olib tashlash qurg'oqchilik stressini engishning asosiy mexanizmlari hisoblanadi. Bundan tashqari, qurg'oqchilikka chidamlilikni oshirishda bakteriya va zamburug'lar kabi mikroorganizmlar ham muhim rol o'ynaydi. O'simliklarning qurg'oqchilikka chidamliligini yanada aniqlash va yaxshilash uchun miqdoriy belgi lokalizatsiyasi, transgenik yondashuv va ekzogen moddalardan (azot oksidi, 24-epibrasinoid, glitsin, betain va prolin) foydalanish juda muhimdir. Shunday qilib, ushbu tadqiqot o'simliklarning qurg'oqchilikka chidamliligining turli mexanizmlarini birlashtiradi.
Kirish
Suv tanqisligi ham rivojlanayotgan, ham rivojlangan mamlakatlarda universal muammo hisoblanadi (Hanna et al. 2016). Antropogen faoliyat kiruvchi quyosh radiatsiyasi va chiquvchi radiatsiya o'rtasidagi muvozanatga ta'sir qiladi, bu esa issiqlik ko'rinishidagi Yer energiyasining oshishiga olib keladi, bu esa oxir-oqibat global isishga olib keladi (IPCC Climate Change 2014). Global isish suvning bug'lanishini oshiradi va shuning uchun qurg'oqchilikka olib keladi. Yigirma birinchi asrning oxirida issiqlik to'lqini tez-tez va kuchliroq bo'lishi aniq taxmin qilinadi (Field 2014). Atmosfera holatidagi ba'zi muhim o'zgarishlar haroratning ko'tarilishi, jumladan, yozning yuqori harorati va qurg'oqchilik tufayli sodir bo'lishi mumkin (Stocker 2014; IPCC Climate Change 2013). Ushbu iqlim o'zgarishlari trofik o'zaro ta'sirlarga, turlarning tarqalishiga va ekotizim funktsiyalariga ta'sir qiladi. Aholi sonining tez o'sishi tufayli kelajakda qurg'oqchilik va issiqlik stressining kuchayishi kutilmoqda. Yuqori harorat va suv tanqisligi ekinlarning o'sishi va mahsuldorligiga va pirovardida oziq-ovqat xavfsizligiga ta'sir qiluvchi o'zaro bog'liq ikkita muhim stressdir (Zandalinas va boshq. 2017). Shunday qilib, kelajakda qurg'oqchilik stressini engish uchun, qurg'oqchilikka chidamlilikni oshirish uchun mas'ul bo'lgan fizio-fiziologik mexanizmlar va molekulyar signalizatsiya yo'llarini aniqlash juda muhimdir.