Abdulla sher axloqshunoslik

3. 
Xushfe’llilik, shirinsuxanlilik, kamtarinlik, bosiqlik
Xushfe’llilik, sliirinsuxanlilik, kamtarinlik, bosiqlik 
singari axloqiy 
xatti-harakatlar m e’yoriylik nuqtayi nazaridan g‘oyat muhim. Chunki, 
har bir jam iyat darajasi m a’lum m a’noda undagi fuqarolar muomala 
m adaniyatining yuksakligi bilan ham belgilanadi. Z ero, xushfe 1, 
shirinsuxan inson o ‘zining har bir muvaffaqiyatsizligiga fojia sifatida 
qaram aydi, alam yoki g‘azab bilan yomon kayfiyatini boshqalarga 
o ‘tkazishga intilmaydi; atrofdagi axloqiy muhitni buzmaydi. Natijada 
o ‘ziga h a m , o ‘zg alarg a h a m k o 'ta rin k i k ay fiy a t, tu rli-tu m a n
om adsizliklarning o ‘tkinchiligini anglatuvchi hayotbaxsh bir umid 
bag‘ishlaydi. Jamiyat doimo o ‘shanday odamlarni hurm at qiladi va
ulardan o ‘rnak olishga intiladi.
Xushfe’llilik, shirinsuxanlilik qay darajadadir ko‘proq ixtiyor bilan,
288
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kishining m a’lum bir insoniy tabiatga intilishi bilan bog‘liq bo‘Isa, 
bosiqlik, kam tarinlik, kamsuqumlik aksincha, k o ‘proq iroda kuchi 
natijasida yuzaga keladi. Zotan insonning o ‘z g ‘azabini bosa bilishi, 
noroziligini barvaqt bildirmasligi; so‘zlagisi, biror-bir gap bilan o'zini 
ko‘rsatgisi kelib qolganda o ‘sha xohish-ixtiyorni to ‘xtata olishi kuchli 
irodani talab qiladi. Shu bois muomalada bosiq, kam tarin, «yetti o ‘lchab 
bir kesish» tamoyili asosida ish ko‘rgan shaxslar oqil odam lar sanaladi 
va ular jam iyatda ham namunaviylik maqomiga noil b o ‘ladilar.
Ayni paytda b a ’zi bir odamlar guruhi uchun m e’yorga aylanib qolgan 
illatlar ham borki, ular haqida to ‘xtalib o'tm aslikning iloji yo‘q. U lar 
ichidan eng keng yoyilgan, m a ’lum m a ’no d a yuqum li m a’naviy 
kasallikka aylanib borayotgan ikkitasini - xudbinlik va shuhratparastlikni 
ko‘rib chiqaylik.