Abdulla sher axloqshunoslik


Д а о . М . - Х арьков, « Э к с м о -П р е с с » - «Ф оли о», 2000. С. 10



Yüklə 18,91 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə21/209
tarix07.01.2024
ölçüsü18,91 Kb.
#210787
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   209
falsafa

1 Д а о . М . - Х арьков, « Э к с м о -П р е с с » - «Ф оли о», 2000. С. 10.
32
www.ziyouz.com kutubxonasi


sivilizatsiya kirib kelm asa, bir davlat q o ‘shni davlatga ko‘z olaytirm aydi, 
urush bo'lm aydi. Xullas, donishm and ibtidoiy davrlarni ideallashtiradi.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, daochilik axloqshunosligidagi asosiy 
m aqsad — odam larning tabiat ko‘rsatgan y o ‘ldan borishiga erishish; 
tam oyili — faoliyatsizlik, o ‘zgalarning ishiga aralashm aslik; xalqning 
baxti — uning uru g‘chilik, qabilachilik m unosabatlaridagi tenglik va 
so d d a lik k a q a y tish id a ; d o n is h m a n d la rn in g b a x ti esa m o 'ta d illik , 
xotirjam lik, tabiatga yaqinlikdadir.
K o n fu ts iy c h ilik . D a o c h ilik n in g a s o s iy ra q ib i h is o b la n m is h
konfutsiychilik qora xalqdan nodonligi u c h u n jirkanadi, uni axloqiy 
hayotga nom unosib deb biladi. Z ero, konfutsiychilikning axloqiy ideali
— szyun-szi, him m atli j o ‘m ard. U ning yuksak fazilatlari — fidoyilik, 
so fd illik , sa d o q at, a d o la t. U m u o m a la b o b id a m u lo y im , y u k sak
m artab alilarg a h u rm a t bilan m u ro jaat q ila d i, xalqqa n isb a ta n esa 
h im m atli, adolatli m unosabatda b o ‘ladi.
Konfutsiy ta ’lim otida asosiy axloqiy q o n u n , asosiy axloqiy tu sh u n ch a
— je n (insoniylik). «Lun yuy» («H ikm atlar») kitobida shunday deyiladi: 
«K im ki chin dildan insonni sevishga intilsa, u yovuzlik qilm aydi». 
« 0 ‘zingga ep k o 'rm ag an narsani o ‘zgaga m u n o sib k o ‘rm a, sh u n d a
davlatda ham , oilada ham o ‘zingga nisbatan yovlik his qilm ay san » .1 
D em ak, je n — ham jam iyat, ham oila a ’zolari orasidagi m unosabatlarn i 
belgilaydigan axloqiy tam oyil. U bilan «syao» — o ta -o n a n i, kattalarni 
h u rm at qilish, «li» — urf-odat, m arosim larni e ’zozlash tush u n ch alari 
m ustahkam bog‘liq. Ayni paytda «li» tu sh u n ch asin in g m a’nosi a n c h a
keng, u davlatga b o ‘lgan m unosabatni h am o ‘z ichiga oladi. X o qo n
(im perator) — O sm on o ‘g ‘li, u O sm on o stidagilarning barchasiga ota. 
O sm on ostidagi tartib-qo id a esa quyidagicha: «P odsho — pod sho, ota
— ota, m ulozim — m ulozim , o ‘g ‘il — o ‘g ‘il b o ‘lishi kerak».2
Fazilat egasi bo'lishning K onfutsiychilikda ikki xil y o ‘li aniq k o ‘zga 
tashlanadi: xalq uchu n — urf-o d atlarg a s o ‘zsiz, o ‘ylab o ‘tirm a sd a n
b o ‘ysunish; h im m atli j o ‘m ard u c h u n esa o ‘z in i ax lo q iy jih a td a n
takom illashtira borish va axloqiy bu rch n i ongli ravishda bajarish.
Konfutsiychilikning him m atli jo ‘m ard tarbiyasi tizim idagi hikm atlari 
h o z ir ham o ‘z aham iyatini y o ‘qotgan emas: «U stoz debdi: Yu, sen olti

Yüklə 18,91 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   209




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin