Abdulla sher axloqshunoslik

G
h s h i
mumkm edb Saxarov 
yuksak axloq yo'lini tanladi - olimlik 
b u r c h i
odobi talab anm bajanshm 
h ar qanday boylik, izzat-ikrom dan baland qo ydi. Buyuk ohm
kashfiyoti insonning eng oliy huquqi bo‘lmish 
yashash huquqig
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

rahna solishi mumkinligi va qisman solayotgani uchun uni am alda 
qo llanilishiga qarshi kurashdi. U sho‘rolar hukumati va m afkurachilari 
tom onidan o'zining Vatan mudofaasi quw atini susaytirishga harakat 
qilgan salkam xiyonatkor fuqaro deb e ’lon etilishiga, boshiga behisob 
tuhmatlar, ta’na-dashnom lar yog‘dirilishiga sabot bilan chidadi, ahdidan 
qaytmadi, yovuzlik saltanati qo‘lida o ‘z olimlik iste’dodining q o ‘g ‘irchoq 
bo lishiga, harbiy murvatga aylanishiga yo‘l qo‘ymadi. O xir-oqibatda u 
inson huquqlarining jahon tan olgan eng buyuk him oyachilaridan biri 
sifatida butun insoniyat tahsiniga sazovor b o ‘ldi. Bunday misollarni 
ko‘plab keltirish mumkin.
Bulardan tashqari, muallimlik odobi, huquq-tartibot xodimlari odobi, 
muhandis odobi singari birqancha kasbiy odob turlari borki, u lar ham
jamiyatda axloqiy munosabatlar silsilasida muhim ahamiyatga ega. Shuni 
aytish kerakki, barcha kasbiy odob qonun-qoidalarining ta ’sir doirasi, 
miqyosi bir xil emas. Ba zi bir kasbiy odobning buzilishi oddiy odobsizlik 
doirasidan chiqib, axloqsizlikka aylanib ketadi. M asalan, rahbarlik 
odobidagi ba zi nuqtalarga to ‘xtalaylik. Rahbar quyi lavozimdagilarga 
mensimay, qo‘pol m unosabatda bo'lishi, o'ziga ishonib topshirilgan 
hudud yoki tashkilotdagi oddiy odam lar arz-dodiga, orzu-istaklariga 
to'ralarcha qarashi odobsizlikka kirsa, uning shaxsiy boylik orttirishi 
y o ‘lida korru psiya v ositasid a m a m lak a t, viloyat yoki ta sh k ilo t 
manfaatlarini qurbon qilishi axloqsizlik, nafaqat rahbarlik kasbiga, balki 
Vatanga ham xiyonat tarzida baholanishi m um kin. B a’zan kasbiy 
odobning kasbiy axloq deb atalishi ham ana shundan.
Rahbarlikning axloqiy jihatlari, rahbar borasida Islom K arimovning 
m ana bu fikrlari bag‘oyat ibratlidir: «Oddiy odam larning rahbarlarga 
munosabati ikki fuqaro o ‘rtasidagi munosabatgina emas. Ayni paytda u 
jamiyatda qaror topadigan m a’naviy-ruhiy, siyosiy-axloqiy m uhitni ham 
yaratadi... Haqiqiy rahbar odam larning ko'ngliga yo‘l topib, ularni 
ezgulikka, yaxshilikka, yaratishga d a’vat etadi»1.
Yuqorida keltirilganlardan ko‘rinib turibdiki, kasbiy odob muammosi, 
ba zilar о ylaganidek, axloqshunoslikning mayda m asalalaridan emas. 
U ni har tom o n lam a o ‘rganish, kasbiy erk inlik va kasbiy b u rch
munosabatini tadqiq etish XXI asr axloqshunosligida m uhim o ‘rin 
egallayajak. Zero, kasbiy odob shaxs va jam iyat axloqiy hayotida o ‘zini
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

am aliy axloq tarzid a nam oyon etuvchi m a ’naviy hodisa sifatida 
baholanishi lozim.