Abu rayhon beruniy nom id ag I to sh k en t da vlat texn ika u n IV er site ti m. X. Aripova
D asturlash va loyihalash tillarining tavsiflanishi va
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.2. D asturlash va loyihalash tillarining tavsiflanishi va
xususiyatlari Dasturlash tillari - bu dastur ta ’minotini yaratish uchun foydalaniladigan algoritmik til vositalardan iboratdir. Hozirga kelib dasturlash tillari shunchalik ko‘payib ketdiki, bu o ‘z navbatida ALS yaratuvchisiga ma'lum qiyinchiliklarni keltirib chiqarmoqda. ALS larda asosan yuqori darajali Paskal, SI, Prolog, Beysik, Fortran, Modula-2, ADA kabi tillar va past bosqichli Assembler tillaridan foydalanildi. Algoritmik tillarning afzalliklari bo‘lib, mashinaning turiga bog‘liq emasligi, ya’ni turli EHMlarga oson moslasha olishi, bu tillarda dasturlashning osonligi, ya’ni dastur ta ’minotini yaratishga kam vaqt sarf boMishligi hisoblanadi. Kamchiliklari bo‘lib esa, bu tillarda yozilgan dasturlarni translatsiya qilinganda, obyektli dasturlarning sifatlari birmuncha kamayadi, ular kam universiallikka ega bo'lib, ba'zi bir murakkab dasturlarni yozishda qiyinchi- liklarning yuzaga kelishi hisoblanadi. Bundan tashqari, mashina tiliga qaraganda algoritmik tilda ishlash foydalanuvchilarga qulay hisoblanadi. Natijada translyatorlardan foydalanish hisobiga ma shina vaqti ko'p sarf bo'ladi. Algol-60, Fortran tillari sonli analiz qilishga mo'ljallangan bo‘lib, bu tillarda tuzilgan xohlagan dasturni 49 mashina tiliga o4kazish mumkin bo lsada, yana qaytadan foydalanuvchi tiliga o'tkazishning imkoni bo im aydi, bu esa o ‘z navbatida yuqori bosqichdagi algoritmik tillarning imkoniyatlarini cheklanganligini k o ‘rsatadi. ALS larda dasturlash tillarini tanlash doimo bir xilda hal qilinavermaydi. Til protsessorlarini va monitorlarni dasturlash- tirishda Assembler, Paskal, ADA kabi tillardan foydalanish yaxshi natijalar beradi. Boshqa ko‘pgina amaliy dasturlar uchun esa Fortran, PL1 tillaridan foydalanish qulaydir. Dasturlash tillarini va EHMning OSsi xususiyatlarini bilish ALS lami yaratuvchilar uchun amaliy dasturlar paketlarini tashkil qilish uchun zarur hisoblanadi. ALS lardan foydalanuvchi esa, ana shu dastur va uni yozish uchun ishlatiladigan til xossalari bilan mukammal tanish bo‘lgan injener hisoblanadi. U o ‘z navbatida kerakli dastur paketiga murojaat qila olishi, olingan natijalarni to ‘g‘ri-noto‘g‘riligini tahlil qila olishi kerak. Beysik eng oddiy yuqori darajali til hisoblanadi, lekin bu tilda murakkab dasturlar sistemalarini yaratish mumkin, displey ekranida ishlash uchun qulay o ‘rnatilgan funksiyaga ega. Amaliy va sistemali dasturchilar o ‘rtasida Paskal va Si tillari ancha ommaviy bo ‘lib, bu tillarda murakkab strukturali ma lumotlar bilan ishlash imkoniyatlari mavjud bo‘lib, til dasturlarni alohida qismlarini ajratuvchi vositaga ega. Si tili mashina apparaturalariga yaqinlashtirilgan til bo‘lib, ular quyi darajali tillarga kiradi. Fortran yuqori darajali til hisoblanib, hozirda bu til yordamida ko‘pgina standart kutubxona elementlari dasturlari yaratilgan. Sistemali dasturlashda yangi universial va sifatli qurol sifatida yangi MODULA-2 tili yaratilgan. Bu til katta dastur majmualarini yaratuvchi vositaga ega bo‘lib, apparaturalarning xususiyatlaridan samarali foydalanish imkoniyatiga ega hisoblanadi. PL/1 tili katta EHMlar uchun ommaviy til hisoblanib, bu tilda ALS asosiy dastur modullari yaratiladi. Prolog tilidan sun’iy intellekt sistemalarini yaratishda foyda laniladi va bu tilning asosida mantiqiy matematika apparati yotadi. Bu tilda ekspert sistemalari va bilimlar bazasi yaratiladi. ALS lar DTini yaratishda, shu ta ’minotni yaratish uchun mos keladigan algoritmik til tanlash masalasi muhim hisoblanadi. 50 Kerakli algoritmik tillarni tanlash uchun quyidagilami e’tiborga olish talab qilinadi: - yaratilayotgan dastuming m o‘ljal!anishi, ya’ni vaqtincha ishlatiladigan dasturmi yoki doimiy ishlatilishga m o‘ljallanganmi, undan tashqari boshqa tashkilotlarga berish, yangi versiyalami yaratish rejalashtirilganmi; - hisoblash komponentlarining va muloqotli munosabatlami amalga oshirishda dastuming ishlash tezligi; - dastuming kutilgan kattaligi, ya’ni dastumi to ‘laligicha bitta dastur qilib yaratish mumkinmi yoki uni o ‘zaro aloqa qiluvchi alohida dastur modullarga bo‘lib yaratiladimi, dastur ishlash davo mida xotiradan egallaydigan joyni minimallash talab qilinadimi; - yaratilayotgan dastur boshqa algoritmik tilda yozilgan dasturlar matnlari bilan birgalikda ishlaydimi; - dastumi boshqa turdagi EHMlarda ishlatish ko‘zda tutiladimi; - dasturda ishlatiladigan asosiy m a’lumotlar turi, haqiqiy sonlar, qatorlar va boshqa turdagi strukturalami qo‘llash zaruriyati; - standart kutubxona qism dasturidan foydalanish imkoniyati yoki maqsadga muvofiqligi. Oddiy dasturlarni Beysik algoritmik tilida tashkil qilish qulay hisoblanadi. Agar o ‘zaro birgalikda bajariluvchi dastur modullaridan tuzilgan, katta amaliy sistemalar yaratish masalasi qo‘yilgan bo‘lsa, bunday masalalami hal qilish uchun instrumental tillar bo‘lib Paskal, SI, PL/1 tillari hisoblanadi. REAlarini loyihalash jarayonida loyihalovchilar loyihalash tilla ridan foydalanadilar. Loyihalash tillari dasturlash tillaridan foydalanib yaratiladi. Yüklə 3,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|