Academic Research in Educational Sciences Volume 3

 
 
 
 
 
300
 
February, 2022 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
hodisalarning 7,6 foizida, ya'ni 584tasida piyodalar piyodalar o„tish joyida urib 
yuborilgan. 
 
MUHOKAMA 
Avtomobil boshqarayotgan haydovchining uzoq vaqt davomida shovqin 
tebranishlar va dvigateldan chiqayotgan zaharli gazlar ta‟sirida charchaydi va 
boshqarish samaradorligini, diqqatini ma‟lum miqdorda yo‟qotadi [5]. Bunga asosiy 
sabablardan biri dvigatelning shovqin va tebranish bilan ishlashi hisoblanadi. Chunki 
hozirgi kunda ko‟chalarda harakatlanayotgan avtomobillarning deyarli barchasi neft 
yonilg‟ilarida va ularga muqobil bo‟lgan yonilg‟i turlari bilan harakatlanadi [6]. 
Tabiiyki bu holatda dvigatelda shovqin va tebranishlar yuqori bo‟ladi. Bunday 
holatlarning oldini olish uchun ko‟chada harakatlanayotgan transport tarkibida 
elektromobillar foizini oshirib borish kerak va kelajakda to‟liq elektromobillarga 
o‟tish talab etiladi [7].
Bugungi kunda elektromobillar soni oshishi bilan birga haydovchiga boshqaruv 
jarayonida yo‟ldagi harakat holati, yo‟l haqidagi umumiy ma‟lumotlar (burilishlar, 
chorraxalar, svetaforlar va piyodalar o‟tish joylari) haqida axborot berib turuvchi 
zamonaviy texnologiyalar keng ommalashmoqda [8].
Xususan, 
zamonaviy avtomobillarda qo‟llanilayotgan global kosmik 
navigatsiya tizimlari (GPS – Global Positioning System, (GLONASS – Globalnaya 
Navigatsionnaya Sputnikovaya Sistema) – bu kunning xohlangan paytida, xohlangan 
nuqtasida harakatlanayotgan ob‟ektlarning geografik o„rnini, yo„nalishini va harakat 
tezligini aniqlashga imkon beradigan tizimlardir. Bulardan tashqari ushbu tizim orqali 
aniq vaqtni 1 nanosekund (0,000000001 sek) aniqligida aniqlash mumkin [10].
Tizim XX-asrning 70 yillarida AQSH mudofaa vazirligining topshirig„i 
bo„yicha harbiy maqsadlarda ishlab chiqilgan edi, ammo 1983 yilda boshqa sohalarda 
ham ishlatilishiga ruxsat etildi. 1991 yilda GPS – texnologiyalarini sobiq SSSR 
respublikalari tomonidan sotib olinishiga ruxsat etildi. 90-yillarning o„rtalarida tizim 
to„liq ishga tushirildi.
GPS navigatsiya tizimining asosiy elementi 24 ta sun‟iy yo„ldosh bo„lib, ular 6 
ta turli orbitalarga, bir-biriga nisbatan 60
o
burchakda joylashtirilgan. Har bir 
yo„ldoshning yer sharini bir aylanib chiqishi 12-soatni tashkil etadi. Har bir 
yo„ldoshning og„irligi 800 kg.ni, uzunligi 5 m.dan ko„proqni tashkil etadi (quyosh 
batareyalarini qo„shib hisoblaganda).
Haqiqatdan ham noma‟lum hududlarga tashrif buyurganda, 
biz bilmaydigan avtomobil yo‟llarda harakatlanganda hudud va 

---