Adaptatsiya va oilada er-xotin birligi

TMC instituti Pedagogika psixologiya sirtqi 22-11 guruh Shayxonova Hafizaning “adaptatsiya va oilada er-xotin birligi ” mavzusidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI

Reja:

• Adaptatsiya tushunchasi
• Er-xotin munosabati
• Er-xotin muloqoti

Adaptatsiya (lot. adaptatio — mos-lashuv) —
1) organizmning turli yashash sharoitlariga moslashishi; 2) sezgi aʼzolarining oʻziga taʼsir etadigan qoʻzgʻatuvchilarga moslashishi natijasida ularda sezgirlik darajasining oʻzgarishi (mas, koʻzning yorugʻlik yoki qorongʻilikka moslashuvi). Qoʻzgʻatuvchining taʼsir kuchi oʻzgarishi bilan sezgirlik ham oʻzgaradi. Qoʻzgatuvchilar sust taʼsir etganda sezgirlik oshadi, kuchli taʼsir etganda esa kamayadi. A. hodisasi hamma tashqi sezgilar (koʻrish, eshitish, hid, taʼm, badan sezgisi) ga xosdir. 
Taktil, harorat, hid va koʻrish sezgilarida A. kuchli, eshitish va ogʻriq sezgilarida ku-cheizdir. Ichki sezgilar (mas, tashnalik, ochlik) ga nisbatan A. hosil boʻlmaydi. A. organizmning normal hayot faoliyatini saqlab turishini, atrof muhitning turli omillari: temperatura va iqlimning oʻzgarishiga (qarang Iqlimga moslashish), balandlikka (qarang Balandlik kasalligi), koʻpgina infeksion agentlarga (qarang Immunitet) moslanishini taʼminlaydi. A. reaksiyasi moddalar almashinuvi intensivligining uzluksiz oʻzgarib turishiga asoslangan.
Odam organizmining mos-lashuv reaksiyasi (A. reaksiyasi)ni tez (spesifik) va sekin (nospesifik), tugʻma (tur evolyutsiyasi jarayonida shakllan-gan) yoki orttirilgan (har bir organizm uchun oʻziga xos) reaksiyalarga boʻlish mumkin. Mas, ogʻritadigan omil taʼsi-riga javoban oyoq-qoʻlni tortib olish, jismoniy ish qilganda nafas olishning kuchayishi, qon oqimi hamda yurak fao-liyatining tezlashishi va qonning qayta taqsimlanishi, qorongʻida koʻz yorugʻlik sezish layoqatining zoʻrayishi — bularning hammasi tugʻma tez A. reaksiyalaridir. Har bir kishining turli yashash sha-roitlariga moslashish imkoniyati uning irsiyati, yoshi, sogʻligʻi va boshqalarga bogʻliq.
Er-xotinlarning oiladagi muloqoti, shakhslararo muloqotning umumiy kouniyatlariga bwysunish bilan birga, dastavval ishdan tashkari, bwsh vaktlarini o'zgartirish bilan shartlangan o'ziga xos xususiyiyatlariga ham ega. Hamkaslar, o'rtoqlar, dwstlar va sevganlar hamma vakt ham birga bo'lish uchun sharoit yaratish, qayerda, o'z muloqotlarini o'zlari xolagan vaqtlarida bir oz kamaitirib, hhatto uzib (to'x tatib) qo'yishlari ham mumkin (uchrashuvga borishi lozimligini "uni to'ldirish" bandi" bwlib kolishi mumkin va sh.k).
Er-xotinlar esa ko’pincha bunday odamlardan mahurumdirlar. Ular bir honadonda, koʻpincha bir xonada birga bulishga “makum” etylgan. Albatta bu haplar ko'pchilik yoshlarimizda (ainiksa bir-birlarini sevuvchi yoshlarda) tushunmovchilik, ishonmas, etiroz tug'dirishi mumkin, chunki ular, o'zing uchun aziz, sevimli bulgan odam bilan birga bulish, uning yonida bulish "m azhburiyati" bu eng orziqib kutilgan orzuning r'yobga chikishi- ku deblari mumkin. Birok bu “makumlik” bilan maslahat ham mumkin emas.
Turli aholi punktlarida mahallalarda, qo'ni-ko'shnilar o'rtasida ko'pincha faqat ayollardan yoki faqat erkaklardan iborat "kompaniyalar" ham behudaga kelavermaydi.
Qadimiy, Afsonaviy Sparta Qonounchiligida er-hotinlarni ishqiy munosabatlarini sovuqlashib ketishidan saklash maksadida muloqotlari imkon chegaralab qo'yilgan. Unga kura erlar hotinlaridan
ajratilgan xolda, yangi er va xotin boshqa-boshqa yashaganlar va ular faqat ovloq joylardana, “begona ko’zlardan” yashirin joyda uchrashib turishlari mumkin bulgan.
Er-xotin muloqoti, muomalasining o'ziga xos nozik jihatlaridan yana biri sudlov bir-birlari bilan darajada intim aloqada bulishligidir. Bu albatta tasdiqlash o'zaro munosabatida shubhasiz o'z izini qoldiradi.
Mavuzuga oid aforizmlari:
• Ayol qalb ochadigan kalit kamdan-kam erkaklarda buladi. Aksariyat erkaklar kulfini lom bilan ochadilar.
Leonard Drzewiecki
• Erini sevadigan hotin eri uchun har narsaga tayer. Faqat ikki narsadan voz kecha olmaydi. Bu - erini tarbiyalash va uning hatti- harakatini tanqid qilishdir.
Jon Pristli
Go'zal ayolni sevmas jinoyat hisoblansa, uni sevish jazodir.
Mil. To'qqiz
Hech bir ayol aqlsiz erkakni aqlli qila olmaydi, ammo eng aqlli erkakni ham aqlu-kushini olib qo'yishga qodir. Vanda Blonska
Ayolar erkaklarni bakhtli qilishing bitta y''lini, bakhtsiz qilishning esa mingta yi'lini biladilar.
Geynrix Geyn