Adaptiv jismoniy tarbiya va sport

6.2.2. Axloqiy xulq-atvorni shakllantirish usullari 
Ushbu usullar guruhiga quyidagilar kiradi: pedagogik talab, jamoatchilik fikri, o‘qitish, 
jismoniy mashqlar, ta'lim sharoitini yaratish (Yu. K. Babanskiy). 
Pedagogik talabning mazmuni umumbashariy axloqiy me'yorlar, Olimpiya g‘oyalari va 
moslashtirilgan sport turlarida raqobat qoidalarida, shuningdek Xalqaro Paralimpiya 
Qo‘mitasi (XPK) nizomida (Konstitutsiyasi) mustahkamlab qo‘yilgan. 
Adaptiv sport turidagi zamonaviy davrning eng muhim pedagogik talablari bu IPP tasnif 
kodida, shuningdek Butunjahon antidoping agentligining (WADA) antidoping 
qoidalarida belgilangan talablardir. 
Jamoaning fikri, jamoaning o‘rini ifoda etish, kuchli tarbiyaviy salohiyatga ega. 
Sportda, sport o‘yinlarini yoki munitsipalitetning sport jamoasini, 
Mamlakatimizda

---

102 
sport jamoasini ifodalovchi sportchilar jamoasi jamoaning har bir a'zosiga qat'iy talablar 
qo‘yishi va agar ular bajarilmasa, undan so‘rashlari mumkin. 
O‘qitish - bu talabalarni xatti-harakatlarning tanish shakllariga aylantirish uchun 
muayyan harakatlar, vazifalar, topshiriqlar, majburiyatlarni tizimli va muntazam 
ravishda amalga oshirishni tashkil etish. Xulq-atvorning zarur shakllariga o‘rganishning 
sinab ko‘rilgan vositalaridan biri bu talabaning hayoti va faoliyati uslubidir. 
Sportda o‘ta muhim sport mashg‘ulotlarini rejalashtirish va amalga oshirish qat'iy 
tartibga solinadigan dam olish bilan almashtiriladi (mashg‘ulotlar rejimi). 
Jismoniy mashqlar har qanday axloqiy normani ongli ravishda amalga oshirishdan urf-
odat, odat ko‘rinishida amalga oshirishga imkon beradi. 
Jismoniy mashqlar asosan o‘qituvchining protseduraviy yo‘nalishini bolaning 
mahoratiga asoslangan ta'lim bilan chambarchas bog‘liq. Jismoniy mashqlar uni 
shaxsan mazmunli qiladi. 
O‘quv vaziyatlarini tashkil qilish bu o‘quvchilarga zaruriy ruhiy holat, vakillik, tuyg‘u, 
motivatsiya, harakatni keltirib chiqaradigan shunday tashqi muhitni yaratishdir. 
Ulardagi talaba bir nechta mumkin bo‘lgan variantlardan echimni tanlash zaruratiga 
duch keladi. O‘qituvchi yaratgan vaziyatdan chiqish yo‘lini izlashda talaba o‘z xatti-
harakatlarini qayta ko‘rib chiqadi, qayta ko‘rib chiqadi, xulq-atvorini to‘g‘rilaydi va uni 
hozirgi holatga muvofiq olib boradi