Ağri fizyopatolojiSİ Ülker yağCI, Mustafa saygin

Nöropatik Ağrıda Gerçekleşen Değişimler 

Ağrı duyusu için özel reseptör bulunmaz. Subepider-

mal serbest sinir sonlanması tarafından algılanır. Bu 

reseptörler yüksek şiddetteki mekanik, termal, kimya-

sal  stimuluslara  karşı  hassastır.  Reseptör  fonksiyo-

nu;  mekanik,  termal  ve  kimyasal  enerjiyi  elektriksel 

sinyallere  dönüştürüp  uyarının  primer  afferent  lifler 

yoluyla  ilgili  alanlarla  buluşmasını  sağlamaktır.  Üst 

merkezlere  iletilip  öznel  deneyimlerle  ağrı  algısının 

gerçekleşmesi gerekmektedir (47).  

Elbette her bir reseptör çap ve kalınlıktaki farklılığı ile 

sinir  iletimlerin  hızlarını  etkileyerek  medulla  spinalis 

iletim yollarında farklılık oluşturacaktır. Duyu iletimin-

den sorumlu lifler başlıca 4 gruba ayrılır: grup I lifler 

(Aα) kalın bir myelin tabakası (12-22 mm) ve hızlı bir 

iletime  (70-120  m/sn)  sahiptir.  Kas  iğcikleri  ve  golgi 

tendon organından çıkan afferent uyaranları taşırlar. 

Grup II lifler (Aβ) daha ince myelinli (6-12 mm) ve bi-

raz  daha  yavaş  bir  iletim  hızına  (35-75  m/sn)  sahip 

olup yüzeyel dokunma duyusunu algılayan Meissner 

reseptörleri ile bağlantılı ve aktivasyon eşikleri düşük-

tür. Grup III lifler (Aδ) ise oldukça ince bir myelinli ta-

bakası (1-5mm) ile kaplı, düşük iletim hızına (4-30 m/

sn) sahip liflerdir. Aktivasyon eşikleri daha yüksektir, 

hem termal hem de mekanik uyaranlara yanıt verirler.  

Grup IV lifler (C) en küçük çaplı (0.3-1.5 mm) mye-

linsiz  lifler  olup  en  düşük  iletim  hızına  (0.4-2  m/sn) 

sahiptir. C lifleri aktivasyon eşiği en yüksek olan lifler-

dir ve bu yüzden seçici olarak nosiseptif ya da ağrılı 

uyaranları saptarlar. Grup III ve Grup IV liflerine ortak 

olarak nosiseptörler ya da ağrılı lifler adı verilir (4, 48) 

(Tablo 2). 

C  lifleri  deriden  gelen  tüm  afferentlerin  %  60-  90’ını 

oluştururlar  ve  2  gruba  ayrılırlar.  Tip  I-  C  lifleri  SP 

(Substans  P)  ve  CGRP  gibi  peptidler  içerirler.  Tip-I 

liflere  peptiderjik  C  lifleri  de  denir.  Fibroblastlar  ve 

Schwann hücreleri gibi değişik yapılardan salgılanan 

NGF (Nevre Growth Factor)‘nın bağlandığı Trk A (tyro-

sine kinase A) reseptörleri taşırlar. Bu liflerden salgıla-

nan peptidler, istirahat halindeki çevrede veya perifer-

de  bulunan  mast  hücrelerinden  histamin,  serotonin, 

sitokinler ve proteazlar salınmasına yol açar. Histamin 

salınması  o  bölgede  iltihabi  olayların  belirtilerinden 

olan  kızarıklık,  ödem  ve  hiperalzeji  gibi  lokal  enfla-

masyona  neden  olur. Ayrıca  diğer  enflamatuar  hüc-

reler lezyon bölgesinde toplanmaya ve içerikleri olan 

mediyatörleri salgılamaya başlar. Tip- II C lifleri ise SP 

ya da CGRP gibi peptidler taşımadıkları için non-pep-

tiderjik  C  lifleri  adını  taşırlar.  Schwann  hücrelerinde 

üretilen GDNF (glial-derived neurotrophic factor )’nin 

bağlandığı  Trk-RET  (tyosine  kinase-  rearranged  in 

transfection)  reseptörü  yanı  sıra  ATP’nin  bağlandı-

ğı purinerjik reseptörlerden biri olan P2X3 reseptörü 

taşırlar. İntradermal ATP’nin de kütanöz C-liflerini du-

yarlı hale getirdiği bildirilmiştir. ATP’nin somatosenso-

riyel sistemler üzerindeki bu etkileri, P2X3 reseptörle-

rinin, yoğun bir şekilde gözden geçirildiği gibi, birçok 

kas iskelet sistemi ve nöropatik ağrı modelinde artmış 

nosiseptif davranışlara katkıda bulunduğu önemli bir 

kanıtın parçasını oluşturur.  Tip-II C liflerine ait DRG 

nöronlarının santral uzantıları ise arka boynuzdaki la-

mina II’nin iç tabakalarında bulunan internöronlar ile 

bağlantı yaparlar. Bu tip C liflerinin ise kapı-kontrolü 

ile ağrı iletiminin arka boynuzdaki modülasyonundan 

sorumlu oldukları düşünülmektedir  (37, 45, 48-50). 

Nosiseptörler;  sodyum,  potasyum  ve  kalsiyum  gibi 

iyon kanalları yanı sıra aside duyarlı kanallar (ASIC), 

bradikinin ve adrenoreseptörler ile TRPV reseptörleri 

gibi bir takım reseptörler taşırlar. Burada çalışan re-

215

t