Aholi ijtimoiy tarkibi

Sonin’ menen birge, socialliq strukturanin’ bul a’piwaylastirilg’an sxemasi jag’daydi toliq sa’wlelendire almasi ha’m qa’niygeler sintetik qatnasqa tiykarlang’an jag’dayda , sovet ja’miyetindegi qatar social toparlardi, misali , o'z tabiyatinda (partiya, ma’mleket, ekanomika) parqli bolg’an vertikal ku’sh toparlari, sonin’ menen birge bul quwattin’ ko’lemi, (joqari, orta ha’m pa’s da’rejedegi); (misali, injenerler ha’m do’retiwshiler) ha’r qiyli intellektual toparlar ha’m basqalar.

Zamanago’y ilimpazlardin’ pikirine ko’re , adamlardin’ da’ra’madlar da’rejasine qarap qaysi klassqa tiyisliligi ha’m olardin’ o’ndiris qurallarina iyelik etiw da’rejesi menen (ha’m sonin’ ushin onin’ o’nimlerinde ) zamanago’y ja’miyet strukturasinda social ku’shlerdin’ ten’ salmaqlilig’inda aniq sa’wlelendirmeydi. Ja’miyetde o'zgerislerdi dizimge aliw ushin mobil ha’m tuwri sistemadan paydalaniw za’ru’ryati bar. Bul sistema socialliq qatlamlasiw sistemasi bolip , bunda bayliq ,abroy itibar ha’m ku’sh kombinatsiyalari tiykarinda bir neshe kreteriya (ka’sp, da’ramad, ta'lim ha’m basqalar.) qabil etiledi.

Socialliq o’zgeriw dinamikasin u’yrenip atirg’anda, qatlamg’a ajratiw teoriyasinin’ ta’repdarlari ko’binese vertikal va gorizontal qatlamlarg’a ajratiw formulasinan paydalanadi, sebebi olardin’ pikirinshe , onin’ o’mirinde bir adam bir socialliq da’rejeden ekinshisine ko’ship o’tiwi (ko'teriliwi ya’ki tu’siwi ) mu’mkin. Ya bolmasa bir da’rejeden basqa bir social toparg’a o’tiwi.

Insanniyattin’ alti da’rejedegi vertikal qatlamlasiwinda mu’mkin bo'lg’an ha’reketdi ko'rip shig’ayiq

1) qa’niygelerdin’ en’ joqari qatlami, ha’kimshilik qatlam;
2) pa’s da’rejedegi basshilar, komeciya klasslar;
3) Kishi burjua;
4)Basqariwshi waziypalardi atqariwshi texnik xizmetkerler , jumisshilar ha’m xizmetkeler;
5) Maman jumisshilar;
6) Ilimiy ta’jriybesiz jumisshilar, diyqanlar xizmetkerler.

Misol uchun, malakali ishchi oilasidan bo'lgan kishi yetarli mablag to'play oladilar. Vertikal tabaqalanish bo'ylab kichik burjuaziya qatlamiga ko'tarildi (burjua ish haqidan foydalangan holda ishlab chiqarish vositalarining egasi). Kelajakda kafeteryani sotishdan tushadigan daromad va pul mablag'lari hisobiga u fermani sotib olib, shahar farovonligining ijtimoiy guruhidan qishloqqa ko'chib o'tdi, lekin o'sha kishi ijtimoiy harakatlar uchun imkoniyatni topa olmadi va otasi unga tegishli bo'lgan bir xil ijtimoiy guruhda tura olmadi.