Aholining bo’sh turgan mablag’larini tijorat banklariga jalb etish masalalari

Aholi boʻsh pullari deganda ular tomonidan toʻplangan, biroq foyda olishga qaratilmagan, muayyan aktivga aylantirilmagan va harakatsiz turgan mablagʻlar tushuniladi
bank amaliyotida jalb qilingan resurslar ularni yig‘ish usuliga qarab quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
- depozitlar
- nodepozit resurslar
Bank tizimiga oid islohotlarda aholining boʻsh pullarini omonatlarga faol jalb qilishda ikki tomonlama manfaatdorlik koʻzda tutilgan.
Bank esa, aholi boʻsh pul mablagʻi hisobiga oʻz resurs bazasini shakllantirib, kreditlash imkoniyatini kengaytiradi.
mijoz oʻz boʻsh pul mablagʻini omonatga qoʻyib, oyiga qoʻshimcha ustama oladi.
Jalb qilingan mablag‘lar va ularning harakati, tijorat banklarda mahsus raqamlarda aks ettiriladi. Yuridik shaxslar uchun hisob-kitob raqami ochiladi, boshqa banklardan jalb qilingan mablag‘larning hisobi korrespondent hisob raqamda yuritiladi. Aholidan jalb qilingan mablag‘larga bank alohida hisob-raqam ochadi. Depozit va jamg‘arma sertifikatlari va boshqa raqamda yuritiladi.
Mijozlardan va boshqa kreditorlardan mablag‘ olish — banklarning passiv operatsiyalarning asosiy ko‘rinishi hisoblanadi. Banklararo raqobat natijasida, ya’ni jamg‘arma quyilmalarni ko‘ppoq jalb qilish natijasida mijozlarga har xil qulayliklar yaratish banklarning asosiy maqsadi bo‘lib qoldi.
- davlat korxona va tashqilotlari;
- moliya, sug‘urta, investitsion va trast kompaniyalar;
- aksiyadorlik kompaniyalari;
- banklar va boshqa kredit muassasalari;
Depozit operatsiyalarning sub’ektlari bo‘lib bir tomondan tijorat banklari qatnashsa, ikkinchi tomondan:
- qo‘shma korxonalar, kooperativlar;
- jamoa tashqilotlari va fondlar
-alohida jismoniy shaxslar yoki ularning birlashmalari qatnashadilar. alari;
Va boshqalar
Depozit operatsiyalarning sub’ektlari bo‘lib bir tomondan tijorat banklari qatnashsa, ikkinchi tomondan:
Tijorat banklari faoliyatidagi muhim yo‘nalishlardan biri bo‘lib, depozit mablag‘larini jalb qilish bo‘yicha ishlar hisoblanmoqda va yirik tijorat banklari bu borada muvaffaqiyatli raqobat qilmoqdalar. Respublikamizda banklarning depozit va unga bog‘liq amaliyotlari quyidagi qonunchilik hujjatlari bilan tartibga solinadi:
-O‘zbekiston Respublikasi Fuqorolik qodeksi: 759-770, 771-789, 327 Moddalar, 29,08,1996 yil 257-1
-O‘zbekiston Respublikasi «Banklar va bank faoliyati to‘g‘risidagi» qonun, 1996 yil 25 aprel
-«O’zbekiston Respublikasi banklarida depozit operatsiyalarini amalga oshirish tartibi to’g’risida»gi (2711)yo’riqnoma.
O‘zbekiston Respublikasi Adliya Vazirli 26.08.2015. -«Bank depozit sertifikatlarini chiqarish, ro‘yxatga olish va muomalasi tartibi» to‘g‘risida
«O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki 24.12.1994, № 103, «O‘zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligi, 09.11.1998, № 522 va boshqalar.