Ai bu inglizcha Artificial intelligence

Mustaqil ish

Kattaqo’rg’on 2023

Sun'iy intellekt (AI) va uning imkoniyatlari
AI bu inglizcha Artificial intelligence atamasining qisqartmasi bo'lib o'zbek tilida Sun'iy intellekt degan ma'noni bildiradi.
Inson aqliga tayanib bajariladigan jarayonlarni mashinalar, ayniqsa kompyuter tizimlari tomonidan simulyatsiya qilishga Sun'iy intellekt deyiladi.
AI yordamida yaratilingan mashhur dasturlarga Ekspert tizimlari, Tabiiy tilni qayta ishlash, nutqni aniqlash, haydovchisiz boshqariladigan avtomobillarda foydalanilgan dasturlarni misol keltirib o'tishimiz mumkin.
AI qanday ishlaydi?
AI hozirgi vaqtda mashur bo'lib ketgani tufayli ko'plab gigant kompaniyalar o'z xizmatlari va mahsulotlarida AI ni qo'llash bo'yicha ishlarni yo'lga qo'ya boshladilar. AI asosida ishlaydigan dasturlar yaratishda Python, Java va R dasturlash tillari ommalashgandir.
Umuman olganda, sun'iy intellekt tizimlari katta hajmdagi etiketli o'quv ma'lumotlarini qabul qilish, korrelyatsiya va naqshlar uchun ma'lumotlarni tahlil qilish va kelajakdagi holatlar haqida bashorat qilish uchun ushbu naqshlardan foydalanish orqali ishlaydi. Shu tarzda, matnli chatlar misollari bilan ta'minlangan chatbot odamlar bilan jonli almashishni o'rganishi mumkin yoki tasvirni aniqlash vositasi millionlab misollarni ko'rib chiqish orqali tasvirlardagi ob'ektlarni aniqlash va tavsiflashni o'rganishi mumkin.
AI dasturlash uchta kognitiv qobiliyatga qaratilgan: o'rganish, fikr yuritish va o'z-o'zini tuzatish.
Nima uchun sun'iy intellekt muhim?
AI muhim ahamiyatga ega, chunki u ishlab chiqaruvchi korxona va kompaniyalargaga o'zlarining operatsiyalari haqida ular ilgari bilmagan bo'lishi mumkin bo'lgan tushunchalarni berishi va ba'zi hollarda AI vazifalarni odamlarga qaraganda yaxshiroq bajarishi mumkin. Ayniqsa, tegishli maydonlar to‘g‘ri to‘ldirilganligiga ishonch hosil qilish uchun ko‘p sonli huquqiy hujjatlarni tahlil qilish kabi takrorlanuvchi, tafsilotga yo‘naltirilgan vazifalar haqida gap ketganda, AI vositalari ko‘pincha ishlarni tez va nisbatan kam xato bilan yakunlaydi.
Bu samaradorlikni oshirishga yordam berdi va ba'zi yirik korxonalar uchun mutlaqo yangi biznes imkoniyatlariga eshik ochdi. Hozirgi sun'iy intellekt to'lqinidan oldin haydovchilarni taksilarga ulash uchun kompyuter dasturidan foydalanishni tasavvur qilish qiyin edi, ammo bugungi kunda Uber aynan shu ishni amalga oshirib, dunyodagi eng yirik kompaniyalardan biriga aylandi. U odamlarga ma'lum hududlarda sayohatga muhtoj bo'lish ehtimolini bashorat qilish uchun murakkab mashinani o'rganish algoritmlaridan foydalanadi, bu esa haydovchilarni kerak bo'lgunga qadar yo'lda faol ravishda olishga yordam beradi. Yana bir misol sifatida, Google odamlar o'z xizmatlaridan qanday foydalanishini tushunish va keyin ularni yaxshilash uchun mashinani o'rganishdan foydalangan holda bir qator onlayn xizmatlarning eng yirik o'yinchilaridan biriga aylandi. 2017-yilda kompaniya bosh direktori Sundar Pichai Google “Birinchi navbatda sun’iy intellekt” kompaniyasi sifatida faoliyat yuritishini ma’lum qilgandi.
Bugungi eng yirik va eng muvaffaqiyatli kompaniyalar o‘z faoliyatini yaxshilash va raqobatchilardan ustunlikka erishish uchun sun’iy intellektdan foydalanmoqda.
Sun'iy intellektning afzalliklari va kamchiliklari qanday?
Sun'iy neyron tarmoqlari va deep learning sun'iy intellekt texnologiyalari tez rivojlanmoqda, birinchi navbatda, sun'iy intellekt katta hajmdagi ma'lumotlarni tezroq qayta ishlaydi va bashoratlarni insondan ko'ra aniqroq qiladi.
Kundalik ravishda yaratilayotgan katta hajmdagi ma'lumotlar inson tadqiqotchisini ko'mib yuborsa-da, machine learningdan foydalanadigan AI ilovalari bu ma'lumotlarni olishi va tezda amalda bo'ladigan ma'lumotga aylantirishi mumkin. AIdan foydalanishning asosiy kamchiligi shundaki, AI dasturlash talab qiladigan katta hajmdagi ma'lumotlarni qayta ishlash katta mablag'ni talab qiladi.
Afzalliklar
Ma'lum bir ma'lumotlarga yo'naltirilgan ishlarda yaxshi;
Katta hajmli ma'lumotlar bilan ishlashda vaqtni qisqartirish;
Barqaror natijalar beradi.
AI bilan ishlaydigan virtual agentlar har doim mavjud.
Kamchiliklari
Katta xarajat talab qiladi;
Chuqur texnik tajribani talab qiladi;
AI vositalarini yaratish uchun malakali ishchilarning cheklangan ta'minoti;
Faqat nima ko'rsatilganini biladi;
Bir vazifadan ikkinchisiga umumlashtirish qobiliyatining yo'qligi.
ChatGPT (inglizcha: Generative Pre-trained Transformer - Generativ oldindan o'rgatilgan transformator ) — OpenAI kompaniyasi tomonidan taqdim etilgan chatbot bo'lib turli sohalarda vazifalarni bajarishi mumkin bo'lgan neyron tarmoqdan biridir.
ChatGPT — insonlar bilan suhbat qurish, kodda xatolarni topish, tarjimonlik , skript yozish, dizaynerlik, oddiy dasturlar yaratish va boshqa vazifalarni bajarishi mumkin bo'lgan chatbotdir.
ChatGPT prototip sifatida birinchi GPT-3.5 modeli asosida 2022-yil 30-noyabrda ishga tushirildi va ko‘plab bilim sohalarida batafsil va aniq javoblari bilan tezda omma e’tiborini tortadi.
ChatGPT ning oxirgi versiyasi GPT-4 modeli asosida 2023-yil 14-mart kuni chiqarildi va bu versiya faqat pullik ChatGPT Plus foydalanuvchilari uchun mavjud bo'lib obuna narxi oyiga $20 dollarni tashkil qiladi.
2023-yil 1-fevral holatiga ko'ra - OpenAI-ning mashhur chatboti ChatGPT ishga tushirilgandan ikki oy o‘tgach, yanvar oyida oylik faol foydalanuvchilarning soni 100 millionga yetdi va u tarixdagi eng tez rivojlanayotgan iste’molchilar ilovasiga aylandi, deb yozadi UBS tadqiqoti.
ChatGPT chiqqanidan soʻng, OpenAIning bahosi 2023-yilda 29 milliard AQSH dollariga baholandi.
ChatGPT qanday paydo bo'ldi?
ChatGPT — sunʼiy intellekt boʻyicha dunyodagi yetakchi tadqiqotchilar va muhandislardan tashkil topgan OpenAI tadqiqot laboratoriyasi mahsulotidir. OpenAI ChatGPT-ni tabiiy tillarni qayta ishlash sohasini rivojlantirishga qaratilgan doimiy sa'y-harakatlari doirasida ishlab chiqdi.
ChatGPT transformator deb ataladigan neyron tarmoq turiga asoslangan boʻlib, u birinchi marta Google tadqiqotchilari tomonidan 2017-yilgi tadqiqot maqolasida taqdim etilgan. OpenAI kompaniyasi ushbu arxitekturani moslashtirdi va takomillashtirdi, undan katta hajmdagi matn ma'lumotlariga o'z til modellarini o'rgatish uchun foydalandi.
ChatGPT-ni yaratishda foydalaniladigan o'quv ma'lumotlari kitoblar, maqolalar, veb-saytlar va boshqalar kabi turli xil manbalarni o'z ichiga oladi. ChatGPT ushbu keng ko'lamli matn bo'yicha trening orqali tildagi shakl va strukturalarni tanib olishni o'rgandi, bu unga matnga asoslangan so'rovlarga odamga o'xshash javoblarni yaratishga imkon beradi.
Yaratilganidan beri ChatGPT bir nechta yangilanish va rivojlanish bosqichlaridan o'tdi, yangi versiyalari yanada ilg'or texnika va texnologiyalarni o'z ichiga oladi. Bugungi kunda ChatGPT dunyodagi eng ilg'or til modellaridan biri hisoblanadi va sog'liqni saqlash, moliya va mijozlarga xizmat ko'rsatish kabi sohalarda keng ko'lamli imkoniyatlarga ega.