Aksessuarlar

Jismoniy buzilish- bu mablag'larning ularning qiymatini tayyor mahsulot tannarxiga o'tkazish natijasida texnik-iqtisodiy xususiyatlarni yo'qotishidir.
Xizmat muddati bo'yicha jismoniy eskirish (IF) quyidagi formula bo'yicha foiz sifatida aniqlanadi:
bu erda If - jismoniy eskirish miqdori (%);
Tfs - mablag'larning haqiqiy xizmat qilish muddati (yillar);
Tn - standart xizmat muddati (yillar).
Eskirish - bu muddatidan oldin, jismoniy eskirishning me'yoriy muddati tugamasdan, texnik qoloqlik va past iqtisodiy samaradorlik tufayli mehnat vositalarining eskirishi.
Ma'naviy eskirish quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:

bu erda F - asosiy vositalarning qiymati (dastlabki yoki tiklanishi) (rubl);

L - tugatish qiymati (rubl);
Te - asosiy fondlarning iqtisodiy foydalanish muddati (yillar).
Amalda amortizatsiyaning ikkita asosiy usuli mavjud: bir xil chiziqli va tezlashtirilgan. Yagona usul mehnat vositalari qiymatini xizmat yillari davomida teng ulushlarda mahsulotga o'tkazishdan iborat. Tezlashtirilgan amortizatsiya usuli mehnat vositalarining qiymatini notekis hisobdan chiqarishni ta'minlaydi. Masalan, birinchi yilda eng katta summa hisobdan chiqariladi, keyingi davrda amortizatsiya miqdori kamayadi.
Asosiy vositalardan foydalanishning asosiy ko'rsatkichlari: kapital unumdorligi, kapitalning intensivligi, kapital-mehnat nisbati, quvvatning vaznga nisbati, rentabellik Asosiy vositalar.

1. Kapital unumdorligi (Fo) ishlab chiqarilgan mahsulotning korxona asosiy fondlarining o‘rtacha yillik qiymatiga nisbati sifatida aniqlanadi va quyidagi formula bilan ifodalanadi:

bu erda VP - ishlab chiqarish hajmi (rubl);

Fsr.g. ishlab chiqarish fondlarining o'rtacha yillik qiymati (rubl).
2. Aktivlar rentabelligining teskari ko'rsatkichi kapital zichligi (Fe), Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik tannarxi va mahsulot ishlab chiqarish hajmiga nisbati sifatida aniqlanadi:
3.Kapital-mehnat nisbati (F c) Asosiy ishlab chiqarish fondlarining o'rtacha yillik tannarxining umumiy (yoki sanoat) xodimlarning o'rtacha yillik soniga nisbati sifatida aniqlanadi va quyidagi formula bilan ifodalanadi:
bu yerda Rf - asosiy ishlab chiqarish fondlarining rentabelligi (%);
P - korxonaning foydasi (rubl).
Asosiy vositalardan foydalanish samaradorligini o'rganish uchun biz foydalanamiz uskunani almashtirish koeffitsienti (Kcm), kuniga ishlangan mashina smenalari sonining korxonadagi (tsexda, uchastkada) umumiy mashinalar va agregatlar soniga nisbatini belgilaydi:

bu yerda Ms - ishlangan mashina smenalari (birliklari) soni;

O y - o'rnatilgan mashinalar va birliklarning (birliklarning) umumiy soni.
Korxonaning joriy aktivlari
♦ aylanma mablag'lar- bular mehnat va tayyor mahsulotni sotish jarayonini ta'minlash ob'ektlariga qo'yilgan mablag'lardir.
Aylanma mablag'larni ikkita asosiy guruhga bo'lish mumkin:
Aylanma mablag'lar (yoki moddiy aylanma mablag'lar);
aylanma fondlari.
aylanma fondlar, o'z navbatida uch guruhga bo'linadi:
a) ishlab chiqarish zahiralari- hali bo'lmagan mehnat ob'ektlari
ishlab chiqarish jarayoniga kirgan va zaxiralar (xom ashyo, yoqilg'i, yoqilg'i, ehtiyot qismlar, idishlar, asboblar va boshqalar) shaklida bo'ladi;
b) tugallanmagan mahsulotlar- ishlab chiqarish jarayoniga kirgan va yarim tayyor mahsulot va tugallanmagan ishlab chiqarish ko'rinishida qayta ishlash bosqichida bo'lgan mehnat ob'ektlari;
ichida) Kelajakdagi xarajatlar- istiqbollar bilan bog'liq xarajatlar -
yangi turdagi mahsulotlar ishlab chiqarishni noah tayyorlash.
Ishlab chiqarilgan va sotilayotgan mahsulotlar korxonada mavjud bo'lgan mablag'lar bilan birga aylanma fondi. Aylanma fondlarga quyidagilar kiradi:
a) omborlardagi tayyor mahsulotlar;
b) jo'natilgan mahsulotlar;
v) banklardagi va kassadagi naqd pullar;
d) debitorlik qarzlari.
Aylanma mablag'larning aylanishi: Pul → tovarlar → pul
1. Korxona mablag'larini moddiy boyliklarga aylantirish.
2. Aylanma mablag'lar tugallanmagan ishlab chiqarishga aylanadi, shundan so'ng ular tayyor mahsulotga aylanadi.
3. Tayyor mahsulotni sotish natijasida aylanma mablag'lar yana pul shakliga ega bo'ladi.
Aylanma mablag'larni me'yorlash ishlab chiqarish resurslarini iste'mol qilish normalarini ishlab chiqish va belgilashni anglatadi.
♦ Iste'mol stavkalari- bu mahsulot birligiga xom ashyo, materiallar, yoqilg'i, energiyaning ruxsat etilgan maksimal miqdori.
Sanoatda iste'mol stavkalari turli mezonlarga ko'ra tasniflanadi:
a) lekin amal qilish muddati (perspektivli, yillik, joriy);
b) ariza ko'lami bo'yicha (guruh va individual);
v) tayyor mahsulot birligiga to'g'ri keladigan ratsion ob'ektining xususiyati bo'yicha; birlik uchun texnik parametr; yarim tayyor mahsulot birligiga.

Aylanma mablag'lardan foydalanish ko'rsatkichlari:
1. Aylanma koeffitsienti:
To jildi = Sotish.mahsulot hajmi.
O'rtacha yil. dam olish. av.av.
2. Aylanma vaqti
Taxminan ichida. = Kunlar
3. Yuk koeffitsienti(qancha aylanma kapital 1 rubl daromadga to'g'ri keladi
Yuklab olish uchun = 1
Aylanma mablag'larning samaradorligini oshirish yo'llari:
1. Mahsulotlar sifatini oshirish va uning tannarxini pasaytirish, ya'ni. ishlab chiqarish xarajatlari.
2. Aylanma mablag'larning xavfsiz va iqtisodiy sarflanishi.
3. Ishlab chiqarish texnologiyasini takomillashtirish.
4. asosiy va o'rtasida optimal tuzilmani ta'minlash aylanma mablag'lar.
5. Aylanma mablag'larning aylanish muddatini qisqartirish.
6. Aylanma mablag'larni me'yorlashni takomillashtirish.
7. Xodimlarni mehnat va moddiy rag'batlantirishni tashkil etishni takomillashtirish (o'g'irlikni bartaraf etadi).
Aylanma mablag'larni shakllantirish manbalari:
1. Qisqa muddatli bank kreditlari.
2. Davlat yordami.