Al-lulu vəl-mərcan
Yüklə 5,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müəllif: Muhəmməd Fuad İbn AbdulBəqi Tərcümə: K.Huseyn
- Ön Söz
- “Ey iman gətirənlər! Allahdan lazımınca qorxun. Yalnız müsəlman olduğunuz halda ölün” . (Ali İmran 102).
- Rəbbinizdən qorxun. (Adı ilə) bir-birinizdən (cürbəcür şeylər) istədiyiniz Allahdan, həmçinin qohumluq əlaqələrini kəsməkdən qorxun. Şübhəsiz ki
- “Ey Rəbbim! Köksümü açıb genişlət, işimi yüngülləşdir, dilimdəki düyünü aç ki, sözümü yaxşı anlasınlar!” (Taha 25-28).
- Bismilləh
- Hədisin İkinci Hissəsini
- Bu Barədə Yazılan Kitablar
- "Məni yaradan və məni doğru yola yönəldən Odur! Məni
- Bitirdim : Miladi 2014-ci il 29 Mart Hicri: 1435-cü il Cumədəl Əvvəl 27 Həmd Olsun Aləmlərin Rəbbi Olan Allaha!
- Buxari «əs-Səhih» əsərini iki əsas səbəbə görə yazmışdır
- Muslim İbn Həccac
- “Həqiqətən, Saatı (Qiyamətin qopacağı
|
1
Əl-Lulu Vəl Mərcan İnci Və Mərcan Buxari Və Muslimin İttifaq Etdiyi Hədislər
Müəllif: Muhəmməd Fuad İbn AbdulBəqi Tərcümə: K.Huseyn
2
3 Ön Söz
Həmd ancaq Allahadır, Ona həmd edir, Ondan yardım və məğfirət diləyirik. Nəfslərimizin şərindən və pis əməllərimizdən Allaha sığınırıq. Allah kimi hidayətə yönəltmişsə, onu heç kəs azdıra bilməz, kimi də azdırmışsa, heç kəs onu hidayətə yönəldə bilməz. Mən şəhadət edirəm ki, Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah (məbud) yoxdur, O, təkdir, şəriki də yoxdur və şəhadət edirəm ki, Muhəmməd Onun qulu və Elçisidir. “Ey iman gətirənlər! Allahdan lazımınca qorxun. Yalnız müsəlman olduğunuz halda ölün”. (Ali İmran 102). “Ey insanlar! Sizi tək bir şəxsdən (Adəmdən) xəlq edən, ondan da zövcəsini (Həvvanı) yaradan və onlardan da bir çox kişi və qadınlar törədən Rəbbinizdən qorxun. (Adı ilə) bir-birinizdən (cürbəcür şeylər) istədiyiniz Allahdan, həmçinin qohumluq əlaqələrini kəsməkdən qorxun. Şübhəsiz ki, Allah sizin üzərinizdə nəzarətçidir”. (ən-Nisa 1). “Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun və doğru söz söyləyin! (Əgər belə etsəniz) Allah əməllərinizi islah edər və günahlarınızı bağışlayar. Hər kəs Allaha və Peyğəmbərinə itaət etsə, böyük bir səadətə (Cənnətə) nail olar”. (əl- Əhzab 70-71). 1 Şübhəsiz ki, sözlərin ən doğrusu Allahın kəlamı, yolların ən xeyirlisi Muhəmmədin yoludur. Əməllərin ən pisi sonradan uydurulanlardır. Sonradan uydurulub dinə salınan hər bir əməl bidətdir, hər bir bidət isə zəlalətdir. Hər bir zəlalət isə oddadır. 2
“Ey Rəbbim! Köksümü açıb genişlət, işimi yüngülləşdir, dilimdəki düyünü aç ki, sözümü yaxşı anlasınlar!” (Taha 25-28). Möhtərəm müsəlman bacı və qardaşlarımız! İlk öncə hamınızı Allahın salamı ilə salamlayıram. Allahın Kitabına və Allah Elçisinin yoluna tabe olaraq bu əməli “Bismilləh” ilə başlayıram. Çünki, Allah Rəsulu də öz məktublarını "Bismilləh" ilə başlamış və buyurmuşdur: "Hər mühüm bir işə "Bismilləh" ilə başlanılmazsa, o işin sonu kəsikdir" 3 .
1 Xutbətul Hacə: adı ilə məşhur olan bu duanı cümə və s. xütbələrdə Peyğəmbər oxumuşdu. Səhabələrinə də bunu əmr etmiş və özü də onları öyrətmişdir. Hədisin ilk hissəsini bizə Əhməd 1/392, 293, 432, Əbu Davud 2188, Tirmizi 1105, İbn Macə 1892 və başqaları rəvayət etmişlər. 2 Hədisin İkinci Hissəsini: Muslim "Şərhu Nəvəvi" 6/153-156, Əhməd 3/319, 371, Nəsəi 3/188, 189 və digərləri rəvayət etmişlər. Hədis alimi Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albani hədisin bütün rəvayətlərini bir yerə toplayaraq “Xutbətul-Hacə” adlı bir kitab yazmışdır. İstəyənlər bu kitaba baxa bilərlər. Hədis Şeyx əl-Albani tərəfindən səhih hesab olunur. 3 Əbu Davud, əl-Albani “Zəif”.
4 Müsəlmanlara dəyərli bir kitab topluyub bəxş edən Muhəmməd Fuad AbdulBəqiyə Uca Allahdan rəhmət və məğfirət, məqamının Cənnət olmasını Allahdan diləyirik. Şeyx H. 1299-cu il Cumədəl Əvvəl 3 (Mart 1882-ci ildə) Qahirədə doğulmuşdur. Muttəfiqun Aleyh – nəzərində ittifaq olunan söz və ya məsələ deməkdir. Səhabələrin ittifaq etdiyi və heç birinin müxalif olmadığı deməkdir. Hədisdə isə bir hədisin səhihliyi üzərində hədis imamlarının birləşdiyi, hədisin səhih olduğunu söyləmələridir. Bu kitab isə Səhih Buxari və Səhih Muslimdən toplandığı üçün Muttəfiqun Aleyh adlanmışdı. Çünki onlardan sonra gələn bir çox alimlər bir hədisin Buxari və Muslimdə olması hədisin səhih olması üçün yetərlidir demişlər. İslam dünyasında böyük bir etibar qazanmış və içində olan hədislərin səhih olmasına dair bir çox alimlər ittifaq etmişlər. İbn Əsir deyir ki: “Hər ikisi də kitablarına səhih ismini vermişlər və səhih ismini verən ilk alimlər olmuşlar. Bu iki alim söylədikləri sözə sadiq qalmış, bu etibarı doğrultmuşlar, buna görə də Allah onları şərqdə və qərbdə, quruda və suda da doğrultmuşdur. Bunun belə olmasının səbəbi niyyətlərinin doğru olması, qəlblərinin ixlaslı olması, kitablarına yazdıqları hədislərin səhih olmasıdır” 4 . Qurani Kərimdən sonra ən güvənilir hökm olaraq qəbul edilmişdir. Bu Barədə Yazılan Kitablar: 1. Risalə Fi Bəyani Mə İttəfəqa Aleyhi Buxari və Muslim Və Mə İnfəradə Əhəduhumə Anil Ahar. Muəllif: Əli İbn Ömər əd- Dərakutni. 2. Muvaqatul Buxari Və Muslim. Muəllif: Muhəmməd İbn Tahir əl- Məqdisi İbnul Qaysarani. 3. Mufidus Sami Vəl Qari Mimmə İttəfəqa Aleyhi Muslim Vəl Buxari. Muəllif: “Əhməd AbdurRahman İbn Muhəmməd əl- Hariri. 4. Zadul Muslim Fimə İttəfəqa Aleyhil Buxari Məa Muslim. Muhəmməd Həbibullah əş-Şingiti. Kitabda 1368 Hədis vardır. 5. əl-Lulu Vəl Mərcən Fi Mə İttəfəqa Aleyhi Şeyxan. Muəllif: Muhəmməd Fuad AbdulBəqi. Kitabda hədislər mətn olaraq Səhih Buxarinin mətni nəzərə alınmışdır (1200 Hədis). Lakin az bir qism olaraq Səhih Muslimin mətnləri də vardır (400 Hədis). Hədislərin düzlüşü, başlıqlar və bölümlər Səhih Muslimə görə əsas götrülmüşdür. Muəllif qeyd etmişdir ki, kitabında 2006 hədis yer almışdır. Lakin kitabda 1906 hədis olduğudur. Hər iki tərəfdən də hədislərin həm Buxaridə, həm də Muslimdə olan yerləri bir neçə mətbəə nəşrlərinə əsasən qeyd edilmişdir. İlk növbədə Allahdan bu işimin dolğun, düzgün şəkildə tərcümə edib başa çatdırılmasını diləyirəm. Allahdan əməlimi onun üçün ixlaslı olmasını, məndən qəbul edib onunla müsəlmanları faydalandırmasını diləyirəm. Əgər haradasa xəta etmişəmsə bu nəfsimdən və şeytandandır. Şeytandan və çarəsizlikdən Allaha sığınıram. Burada düzəldilməsi mühüm olan yerləri
4 Cəmiul usul Fi Hadisil Rasul 41,42.
5 tapdıqdan sonra mənə öyüd-nəsihət verəndən, səhvlərimi və xətalarımı mənə bəyan edəndən Allah razı olsun. Allah onu xeyirlə mükafatlandırsın! Mən ona əvvəlcədən öz təşəkkürümü bildirirəm. Güvəndiyim Allahdır, işlərimi Ona həvalə edirəm və Ona arxalanıram. Həmd və nemət yalnız Onadır. Müvəffəqiyyət bəxş edən və xətalardan qoruyan da Odur. "Məni yaradan və məni doğru yola yönəldən Odur! Məni yedirdən də, içirdən də Odur! Xəstələndiyim zaman mənə yalnız O şəfa verir. Məni öldürəcək, sonra dirildəcək də Odur və Qiyamət günü xətamı bağışlayacağına ümid etdiyim də Odur! Ey Rəbbim! Mənə hikmət bəxş et və məni salehlərə qovuşdur! Sonra gələnlər arasında mənə yaxşı ad qismət et! Məni Nəim Cənnətlərinin varislərindən et". (əş-Şuəra 78-85). Allahın salavat və salamı onun Peyğəmbəri Muhəmmədə , onun ailə üzvlərinə, səhabələrinə və Qiyamətə qədər onun yolu ilə gedən saleh möminlərin üzərinə olsun!
6 Muhəmməd İbn İsmail Əl-Buxari
Əbu Abdullah Muhəmməd İbn İsmail İbn İbrahim İbn əl-Muğira İbn Bərdizbəh əl-Cufi əl-Buxari. Hədis elmində Muhəddislərin əmiri sayılır. H. 194-ci il Şəvval ayının 11 Buxara şəhərində (Bəzi rəvayətlərdə: Bəhratəng adlı Buxaraya yaxın bir kənddə) dünyaya göz açmışdır. Çox kiçik yaşlarından hədis elmini öyrənməyə başlamış və bu səbəbdən də elm almaq üçün dünyanın bir çox ölkələrini dolaşmışdır. O, uşaq ikən kor olur. Anası gecə- gündüz oğlu üçün dua edir və Uca Allah onun görmə qabiliyyətini qaytarır. Anası hicrətin 210-cu ilində onu və qardaşı Əhmədi Həccə aparır və hədis elminə olan həvəsinə görə onu Məkkə şəhərində qoyub gedir. Tarixçilər qeyd edirlər ki, o zaman Buxari artıq yetmiş min hədis əzbər bilirdi. Artıq 18 yaşında o «Tarix» kitabını yazır. Sonralar hədisləri toplamaq üçün o Şam, Misir, Bəsrə, Hicaz, Kufə, Bağdad və bir çox başqa yerlərə səyahət edir. İbn Kəsir demişdir: «O, bir dəfə kitaba baxmaqla (oxumaqla) onu əzbərləyərdi». İbn Mücahid demişdir: «Muhəmməd İbn Səlləmin yanında idim. O mənə dedi: – Bir az əvvəl gəlmiş olsaydın, sənə yetmiş min hədis əzbər bilən uşağı göstərərdim». Quteybə İbn Səid demişdir: «Fəqihlərlə, zahidlərlə və abidlərlə oldum, lakin Muhəmməd İbn İsmail kimisini görmədim. O, öz zamanında Ömər kimi idi». Tirmizi demişdir: «Sənəd (Hədisin mətninə qədər sadalanan ravilərin (yəni hədisi rəvayət edən kəslərin) silsiləsinin araşdırılması) və iləl (Hədisin sənədində və ya mətnində olan və onu zəiflədə biləcək amillərin araşdırılması) elmində Muhəmməd İbn İsmail kimisini görmədim».
Əhməd İbn Hənbəl, Yəhyə İbn Məin, İbn əl-Mədini, əl-Həmidi – Allah Onlardan Razı Olsun - və s. kimi muhəddislərdən hədis rəvayət etmişdir. Onun tələbələrindən məşhur Müslim, Nəsai, Tirmizi, əl-Firabridir – Allah Onlardan Razı Olsun -. Əsərlərindən “Tarix əl-Kəbir”, “Ədəbul Mufrad” və s. Lakin bu əsərlərin içərisində xüsusi bir yeri tutan “əl-Cəmis Səhih” əsəridir. Bu əsərdə 7563 hədis toplanmışdır ki, müəllif bu hədisləri 600000 min hədisin içərisindən seçmişdir. Imam Buxari bu əsərinə topladığı hər bir hədisi iki rükət istixarə namazı qıldıqdan sonra yazmışdır. Buxari «əs-Səhih» əsərini iki
yanında idik. O bizə dedi: «Yaxşı olardı ki, Peyğəmbərin sünnəsi barəsində səhih kitab tərtib edəsiniz». Onun təklifi çox xoşuma gəldi və «əl-Cəmius Səhih» kitabını tərtib etməyə başladım. – O rəvayət edir ki, bir dəfə mən Peyğəmbəri yuxuda gördüm. Əlimdəki yelpiklə onu yelpikləyir və üzərinə qonan milçəkləri ondan uzaqlaşdırırdım. Alimlərdən gördüyüm yuxu barəsində soruşduqda onlar mənə dedi ki, sən Peyğəmbərin adından istifadə olunaraq uydurulan rəvayətləri ondan uzaqlaşdıracaqsan. Bu da mötəbər
7 hədisləri cəm etməyim üçün bir səbəb oldu.
Buxaridə – İbn Salaha görə təkrarla birlikdə 7275 hədis, təkrarsız 4000 hədis, Muttasıl sənədlərlə gələn hədislər təkrarsız 2602. İbn Həcərə görə 7397 hədis, 1341 Muallaq, 341 Mutabi hədis. Ümumi olaraq 9082 hədis vardır. Muhəmməd İbn Fuad Abdulbakini təkrarla Muttasıl 7563 hədis vardır. Müxtəsər Buxaridə isə təkrarsız 2226 hədis vardır. Bu kitab Qurani Kərimdən sonra ən səhih və etibarlı kitab sayılır. Müəllif deyir ki: Mən bu kitabda yalnız səhih olan hədisləri qeyd etmişəm. Halbuki mən 100000 min səhih, 200000 min isə zəif hədis bilirəm. Mən 1000 yaxın şeyxlərdən hədis toplamışam və elə bir hədis yoxdur ki, mən onun ravilər silsiləsini əzbərdən bilməyim. Hafiz ləqəbli alim Zəhəbi demişdir: “Buxarinin “Cəmius Səhih” adlı əsərinə gəlincə o, İslamın ən möhtəşəm kitablarındandır. O, uca Allahın kitabından sonra ən əfzəl kitabdır. İnsan onu dinləmək üçün min fərsəx yol qət etsə belə bu səfərlə vaxtını zay etmiş sayılmaz”. H. 256-cı il 30 Ramazan ayında Səmərqəndə dünyasını dəyişmişdir.
Müslim İbn əl-Həccac əl-Quşeyri ən-Nisapuri. Hədis elmində İmam Buxaridən sonra ikinci böyük şəxsiyyət sayılır. əl-Məmun adlı xəlifənin xilafəti dövründə, H. 204-206-cı ildə Məşədin yaxınlığında yerləşən Nisapur şəhərində dünyaya gəlmişdir. Quşeyr adlı böyük və məşhur bir qəbiləyə məxsusdur. Bu qəbilənin adı isə Kuşeyr İbn Kəbdən gəlir. Çox kiçik yaşlarından hədis elmini öyrənməyə başlamış və bu səbəbdən də elm almaq üçün dünyanın bir çox ölkələrini İraq, Hicaz, Şam və Misri dolaşmışdır. Böyük hədis alimləri olan İmam Buxari, Əhməd İbn Hənbəl, Yəhyə İbn Məin, Əbu Heysəmə, İbn Əbu Şeybə – Allah Onlardan Razı Olsun - və s. dərs almışdır. Öz növbəsində də Tirmizi, İbn Əbu Xatim, İbrahim İbn Muhəmməd İbn Sufyan –
Muslim haqda yüksək tərifəlayiq sözlər demişlər. Əbu Zura və Əbu Hətim Muslimi onun zamanında yaşayan digər alimlərdən üstün tutmuşlar. Şeyx Məhəmməd İbn ƏbdülVahhab əl-Fərra deyir: “Muslim insanların ən savadlısı və elm dəryası idi. Onun haqqında xeyirdən başqa heç nə bilmirəm”. Məsləmə İbn Qasim deyir: “Onun alimlər arasında qədir-qiyməti yüksəkdir”. İmam Nəvəvi isə demişdir: “Onun (bu elmdə) imam, alim olmasına, yüksək məqamına, elmdə dəqiqliyinə və öncüllüyünə hamı ittifaq etmişdir”. Ən məşhur əsəri əl-Cəmi əs-Səhihdir ki, bu əsərdə 7275, təkrarsız 4000 hədis toplanmışdır. Bu kitab İmam Buxarinin səhihindən sonra ikinci səhih əsər sayılır. İmam Muslim “Səhih” əsərini Nisapur şəhərində on beş ilə
8 təlif etmiş və hicri tarixi ilə 250- ci ildə bitirmişdir. İmam Nəvəvi belə demişdir: “Onun seçimi və düzəlişinə on altı il sərf etmişdir”. H. 261-ci il (Miladi 875-ci il) Rəcəb ayında Nisapur şəhərində dünyasını dəyişmişdir. Muhəmməd İbn Bəşşar belə demişdir: “Dünyanın hafizləri (hədis elmində) dörddür: “ər-Rey şəhərində Əbu Zurə, Nisapur şəhərində Muslim, Səmərqənd şəhərində Abdullah əd-Darani və Buxara şəhərində Muhəmməd İbn İsmail”. Əl-Huseyn İbn Mənsur belə demişdir: “İsaq İbn Rahəveyni Muslimi xatırlayaraq fars dilində belə dediyini eşitdim: “Hansı kişi bunun kimi ola bilər?!”. İsaq əl-Kovsəc İmam Muslimə belə demişdir: ”Allah səni müsəlmanların arasında hifz etdikcə biz xeyirdən məhrum olmarıq”.
9
Danışmağın Aqibətinin Ağır Olması
10
Ağır Olması
1. Əli rəvayət edir ki, mən Peyğəmbərin belə dediyini eşitdim: “Mənim adımdan yalan danışmayın. Kim mənim adımdan yalan danışarsa, qoy Cəhənnəmdəki yerini tutsun.” (Buxari 106, Muslim 2)
2. Ənəs İbn Məlik demişdir: “Sizə çoxlu hədislər rəvayət etməkdən məni saxlayan, (ancaq) Allah Elçisinin bu hədisidir: “Hər kim mənim adımdan bilərəkdən yalan söyləyərsə, atəşdən olan yerini hazırlasın”. (Buxari 108, Muslim 3)
3. Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Allah Elçisi buyurdu: “Hər kim mənim adımdan bilərəkdən yalan danışarsa, qoy Cəhənnəmdəki yerini tutsun”. (Buxari 110, 6197, Muslim 4)
4. Muğira rəvayət edir ki, Peyğəmbərin belə dediyini eşitdim: “Mənim adımdan danışılan yalan başqa birisinin adından danışılan yalan kimi deyildir. Hər kim bilə-bilə mənim adımdan yalan danışarsa, Cəhənnəmdə öz yerini hazırlasın” (Buxari 1291, Muslim 5)
11
12
5. Əbu Hureyra rəvayət edir ki, bir gün Peyğəmbər camaatın arasında oturmuşdu. Bir nəfər onun yanına gəlib: “İman nədir?”- deyə soruşdu. Peyğəmbər: “İman (odur ki,) Allaha, Onun mələklərinə, Onunla qarşılaşaca- ğına və Onun elçilərinə iman gətirəsən, habelə (öldükdən sonra) diriləcəyinə inanasan.” O: “İslam nədir?”– deyə soruşdu. Peyğəmbər: “İslam (odur ki,) Allaha ibadət edib Ona (heç bir şeyi) şərik qoşmayasan, (vaxtlı-vaxtında, lazı- mınca) namaz qılasan, vacib buyrulmuş zəkatı verəsən və Ramazan ayını oruc tutasan.” O: “Ehsan nədir?”- deyə soruşdu. Peyğəmbər: “Ehsan (odur ki,) Allaha, sanki Onu görürmüşsən kimi ibadət edəsən; sən Onu görməsən də, (bil ki,) O, səni görür.” O: “Qiyamət nə zaman qopacaq?”- deyə soruşdu. Peyğəmbər: “Bu haqda soruşulan soruşandan çox bilmir. Lakin sənə Qiyamətin əlamətlərini deyəcəyəm: kəniz öz ağasını doğacağı və kimliyi bəlli olmayan, dəvə otaran çobanlar hündür binalar tikməkdə bir-biri ilə yarışacaqları zaman (Qiyamət qopacaqdır. Bu da) yalnız Allahın bildiyi beş şeydən biridir.” Sonra Peyğəmbər: “Həqiqətən, Saatı (Qiyamətin qopacağı vaxtı) ancaq Allah bilir. Yağışı (istədiyi vaxt) göydən O yağdırır, bətnlərdə olanı O bilir. Heç kəs səhər nə qazanacağını bilməz. Heç kəs harada öləcəyini bilməz. Allah isə, şübhəsiz ki, (hər şeyi) Biləndir, (hər şeydən) Xəbərdardır!”. (Loğman 34). - ayəsini oxudu. Sonra o adam dönüb getdi. Peyğəmbər: “Onu geri qaytarın!”- deyə buyurdu. Lakin (əshabələr) ondan bir əsər-əlamət görmədilər. Peyğəmbər: “Bu Cəbrail idi. İnsanlara dinlərini öyrətmək üçün gəlmişdi.” (Buxari 50, Muslim 10, 106, 108)
13
6. Təlhə İbn Ubeydullah rəvayət edir ki, Nəcd (Məkkə ilə İraq arasında yer) əhlindən olan, saçları dağınıq bir kişi Peyğəmbərin yanına gəldi. Biz uzaqdan onun gurultulu səsini eşidir, amma nə dediyini anlamırdıq. Nəhayət, yaxına gəldi və aydın oldu ki, İslam barəsində soruşur. Peyğəmbər: “Bir gün və bir gecə ərzində beş vaxt namaz (qılmalısan).” Kişi soruşdu: “Mənə bundan başqası vacib buyrulubmu?” (Peyğəmbər): “Xeyr! Yalnız könüllü olaraq qıldığından başqa”– deyə cavab verdi. Sonra Peyğəmbər buyurdu: “Ramazan orucunu da (tutmalısan).” (Kişi) soruşdu: “Mənə bundan başqası vacib buyrulubmu?” (Peyğəmbər): “Xeyr! Yalnız könüllü olaraq tutduğundan başqa”– deyə cavab verdi. Peyğəmbər ona zəkatın vacibliyini də bildirdi. (Kişi) soruşdu: “Mənə bundan başqası vacib buyrulubmu?” (Peyğəmbər): “Xeyr! Yalnız könüllü olaraq verdiyindən başqa”– deyə cavab verdi. Kişi: “Vallahi ki, mən buna heç nə artırmayacağam və heç nə əskiltməyəcəyəm”– dedi və dönüb getdi. Peyğəmbər: “Əgər doğru deyirsə, nicat tapacaqdır.” (Buxari 46, Muslim 12, 109)
Yüklə 5,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|