Аl вukhari university nodavlat oliy ta’lim muassasasi

r → q r q

r → q  q  p

1. SHartli mulohazaning natijasini tasdiqlovchi xulosa chiqarish:
Agar aqlli bo‘lsa, o‘ylab gapiradi.
U o‘ylab gapiradi. Demak, u aqlli.
2. SHartli mulohazaning natijasini inkor etib, xulosa chiqarish:
Agar meyor buzilsa, unda miqdor o‘zgarishlari sifat o‘zgarishlariga olib keladi.
Miqdor o‘zgarishlari sifat o‘zgarishlariga olib kelmadi. Demak, meyor buzilmagan.
SHartli – qatiy sillogizmning xulosasi aniq, chin bo‘lishi uchun quyidagi holatlarga etibor berish zarur:

1. 
   SHartli mulohazadagi asosning chinligidan natijaning chinligi, natijaning xatoligidan asosning xatoligi mantiqan kelib chiqadi.
   
2. 
   SHartli mulohazadagi natijaning chinligi asosning chinligini, asosning xatoligi esa natijaning ham xatoligini isbotlamaydi.
   

Bu qoidalar buzilganda shartli-qatiy sillogizmning xulosasi noaniq bo‘ladi. Xulosa chiqarishning bu shakli formulalarda quyidagicha ifodalanadi:

r → q q ehtimol, r	r → q  p ehtimol  q
[(p → q)  q] → r	[(p → q)  p) → q

1. 
   SHartli mulohazadagi natijaning tasdiqlanishidan asosning chinligini mantiqan keltirib chiqarish mumkin emas. CHunki boshqa asos ham shunday natijani keltirib chiqarishi mumkin. Masalan:
   

Agar bemorning qon bosimi ko‘tarilsa, uning boshi og‘riydi.
Bemorning boshi og‘riyapti.
Ehtimol, uning qon bosimi ko‘tarilgandir.
YUqoridagi misolda shartli mulohazaning asosi xato, noaniq, natijasi chin bo‘lganligi uchun sillogizmning xulosasi noaniq bo‘lgan.

2. 
   SHartli mulohazada asos qismining inkor qilinishi, natijaning noaniq bo‘lishiga olib keladi.
   

Agar bemorning qon bosimi ko‘tarilsa, unda uning boshi og‘riydi.
Bemorning qon bosimi ko‘tarilmagan.
Ehtimol, uning boshi og‘rimayotgandir.
Bilamizki, bosh og‘rig‘iga faqat qon bosimining ko‘tarilishi sabab bo‘lmaydi, undan boshqa sabablar ham bo‘lishi mumkin. Bu esa, xulosaning noaniq bo‘lishiga olib keladi.