Algoritmlar. O’quv-uslubiy majmua

Mustaqil bajarish uchun variantlar:

1-variant	2-variant 3-variant
4-variant		5-variant
6-vriant		7-variant
8-variant		9-variant
10-variant
11-variant		12-variant
14-variant 15-variant 16-variant

6 -AMALIY MASHG’ULOT


MAVZU: Amaliy masalalarni echish algoritmlari tizish


Amaliy mashg’ulotning maqsadi: Turli amaliy masalalarni echishda masalaning matematik modeli yoki boshqa formal modeli va algoritmini tizish qoniniyatlarini o’rganish
Amaliy mashg’ulot natijasi : Turli amaliy masalalarni echishda hisoblash jarayonlarini algoritmlash malakasiga ega bo’lish.
Amaliy ish rejasi rejasi:

1. 
   Amaliy mashg’ulot nazariy materiali bilan tanishib chiqish
   
2. 
   Mos topshiriq variantidagi masalani echish algoritmini tuzish
   

Topshiriqni bajarish namunasi

1. Masalaning qo’yilishi: Berilgan biror N soni uchun faktorialni hisoblash algoritmi tuzilsin.

Faktorial ta’rifi: 1 dan berilgan natural n sonigacha bo‘lgan barcha sonlarning ko‘paytmasi
faktorial deyiladi.
Masalaning matematik modelini qurish:.
N–natural son (algoritm uchun boshlang’ich berilgan);
K – takrorlashlar hisobchilari;
P – Natija.


Masalani echish algoritmini tuzish:

1. N natural soni kiritilsin.

2. 
   N sonining faktoriali hisoblanadigan P o‘zgaruvchiga 1 ga teng qiymat berilsin.
   
3. 
   Takrorlash parametri K ga 1 ga teng qiymat berilsin.
   
4. 
   K parametrning qiymati tekshirilsin. Agar k ning qiymati N dan katta bo‘lsa, 8 punktga o‘tilsin.
   
5. 
   P = P*k hisoblansin.
   
6. 
   K parametrning qiymati bir birlikga oshirilsin (K = K + 1)
   
7. 
   4 punktga o‘tilsin.
   
8. 
   Nayijani olish (P).
   

2. 
   Masalaning qo’yilishi: Fibonachchi qatoridagi 1 000 000 (M) dan katta bo‘ladigan birinchi elementning nomerini aniqlahs algoritmi tizilsin. Fibonachchi qatori quyidag funksional munosabat yordamida aniqlanadi: Fibonachchi qatorining birinchi o‘nta elementini keltiramiz:
   

u₂ = u₁ + u₀ = 1 + 1 = 2
u₃ = u₂ + u₁ = 1 + 2 = 3
u₄ = u₃ + u₂ = 2 + 3 = 5
u₅ = u₄ + u₃ = 3 + 5 = 8
u₆ = u₅ + u₄ = 5 + 8 = 13
u₇ = u₆ + u₅ = 8 + 13 = 21
u₈ = u₇ + u₆ = 13 + 21 = 34
u₉ = u₈ + u₇ = 21 + 34 = 55
u₁₀ = u₉ + u₈ = 34 + 55 = 89


Masalaning matematik modelini qurish:
u_{0 ,}u_1, u₂ - Fibonachchi qatori boshlang’ich elementlari
K – Natija.
u₀ = u₁ = 1 ;
u_n+1 = u_n + u_{n-1 .}
Masalani echish algoritmini tuzish:

1. 
   u₀ va u₁ larga 1 ga teng qiymat berilsin.
   
2. 
   u₂ = u₀ + u₁ hisoblansin.
   
3. 
   Ketma-ketlikning nomeri aniqlansin K = 2.
   
4. 
   Tekshirilsin, agar u₂ 1 000 000 dan katta bo‘lsa, 9 punktga o‘tilsin.
   
5. 
   Fibonachchi qatorining oxirgidan oldingi va oxirgi elementlari aniqlansin (qatorda surish amalga oshiriladi) u₀ = u₁, u₁ = u₂
   
6. 
   Fibonachchi qatorining navbatdagi elementi hisoblansin u₂ = u₀ + u₁.
   
7. 
   Ketma-ketlik nomerining qiymati bir birlikka oshirilsin K = K + 1.
   
8. 
   4 punktga o‘tilsin.
   
9. 
   Natija olinsin (K)
   
10. 
    Tamom..
    

Nazorat savollari:

1. 
   Algoritm deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Qachon algoritmik tuzilma chiziqli deb ataladi?
   
3. 
   Qachon algoritmik tuzilma tarmoqlanuvchi deb ataladi?
   
4. 
   Qachon algoritmik tuzilma takrorlanuvchi deb ataladi?
   
5. 
   Necha xil takrorlanishlar mavjud?
   
6. 
   Algoritmda shartlar nima vazifani bajaradi?
   
7. 
   Blok sxemada shartlar qanday ifoda etiladi?
   
8. 
   Blok-cxema deb nimaga aytiladi?
   
9. 
   Blok-cxema qanday elementlardan tashkil topadi?
   
10. 
    Takrorlanuvchii jarayon deb nimaga aytiladi?
    
11. 
    Takrorlanuvchii jarayon qanday turlarga bo’linadi?
    

Tavsiya etiladigan adabiyotlar:

1. 
   O`.T.Haitmatov va b. Informatika va axborot texnologiyalari. O’quv qo’llanma. T. TKTI. 2005 y.
   
2. 
   O`.T.Haitmatov va b. Informatika va axborot texnologiyalari fanidan laboratoriya ishlarini bajarish ushun uslubiy qo’llanma. T. TKTI. 2005 y.
   
3. 
   Faronov V.V. Turbo Paskal 7.0. Uchеbnoе posobiе. M.: Nolidj., 2002g.
   
4. 
   Aripov M., Xaydarov A. Informatika asoslari T. “O`qituvchi” 2002y.
   
5. 
   Holmatov T.X.,Toyloqov N.I. Amaliy matematika,dasturlash va kompyuterning dasturiy ta’minoti. T.Mexnat, 2000 y.