Ali-İmran surəsi, 114 harun yəhya

Kamil İman sahibinin nemət verildiyində göstərdiyi rəftar

İnsanların çoxuna çətinlikdən sonra nemət veriləndə ayədəki ifadə ilə "öyünərək sevinərlər". Və bu nemətin özlərinə kim tərəfindən verildiyini unudaraq dərhal üz çevirərlər. Halbuki Allah Quranda "... Öyünmə! Həqiqətən, Allah öyünənləri sevmir” (Qəsəs surəsi, 76) şəklində buyurmuşdur.

Əsl iman sahibləri özlərinə verilən nemətlərdən qürurlanmayan və bütün bunların Rəbbimizdən olduğunu bilənlərdir. Onlar çətin zamanda olduğu kimi, nemət və rifah içindəykən də Allaha möhtac olduqlarını və Allahın dilədiyi anda onlardan neməti ala biləcəyini, özlərini acizlik içərisində buraxa biləcəyini unutmazlar. Bu səbəblə də darlıqda da, bolluqda da, çətinlikdə də, rahatlıqda da hər zaman Allaha şükr edərlər.

Onlar qarşılarına çıxacaq çətin bir günün əzabından qorxarlar. Çünki Allahın verdiyi nemətlərə nankorluq edənləri cəzalandıracağını bilirlər. Nankorluq edənlərin cəzalandırılacağı bir ayədə belə xəbər verilmişdir:
Nankorluqlarına görə onları belə cəzalandırdıq. Məgər biz nankordan başqasını cəzalandırarıqmı? (Səba surəsi, 17)
Onlar verilən nemətlərin də, eynilə çətinliklər kimi dünya həyatı üçün hazırlanan xüsusi imtahanın bir parçası olduğunu bilirlər. Quranda Hz. Süleymanın bu həqiqəti belə ifadə etdiyi bildirilir:
… “Bu, Rəbbimin lütfündəndir ki, məni sınağa çəksin, görək şükür edəcəyəm, yoxsa nankor olacağam! Kim şükür etsə, ancaq öz xeyrinə şükür etmiş olar, kim də nankor olsa, (bilsin ki), həqiqətən, Rəbbim (onun şükrünə) möhtac deyildir, Səxavətlidir!” (Nəml surəsi, 40)
Məhz kamil iman sahibi bir möminin nemət qarşısında göstərəcəyi rəftar da eynilə belədir. Bunun bir sınaq olduğunu dərhal düşünərək, Allaha sığınmaq və ONA şükr etmək... Və bundan sonra əlinə keçən bu imkanlarla Allahın əmr etdiyi digər ibadətləri də əksiksiz olaraq yerinə yetirmək.

Ancaq bu da unudulmamalıdır ki, insanlara verilən nemətlər yalnız maddi dəyərlərlə məhdud deyil. İnsanın imanı, gözəlliyi, ağlı, qabiliyyətləri, sağlamlığı kimi mövzular da möminlərin şükr etməsini tələb edən çox böyük nemətlərdir. Bir ayədə "O sizə istədiyiniz hər şeydən vermişdir. Əgər Allahın nemətlərini sayacaq olsanız, onları sayıb qurtara bilməzsiniz.…" (İbrahim surəsi, 34) şəklində bildirilərək Allahın qulları üzərindəki sonsuz nemətinə diqqət çəkilmişdir.

Qurana və peyğəmbərlərin həyatlarına baxdığımızda onların çox zəngin və ya çox güclü olsalar da, yenə üstün əxlaqı göstərdikləri, ədalətdən əsla vaz keçmədikləri və Allaha qarşı təvazökarlıqlarını qoruduqları görünür. Allah iman edən qullarının bu üstün xüsusiyyətlərini Quranın bu ayəsi ilə tərifləyir:
Əgər onlara yer üzündə hökmranlıq versək, onlar namaz qılar, zəkat verər, yaxşı işlər görməyi əmr edib, pis işlər görməyi qadağan edərlər. Bütün işlərin aqibəti Allaha aiddir. (Həcc surəsi, 41)


KAMİL İMAN SAHİBLƏRİNİN

GÖZƏL HƏYATI
Həqiqətən də: “Rəbbimiz Allahdır!”– deyib sonra düz yol tutanlara heç bir qorxu yoxdur və onlar kədərlənməyəcəklər. Onlar Cənnət əhlidirlər və etdikləri əməllərin əvəzi olaraq orada əbədi qalacaqlar. (Əhqaf surəsi, 13-14)
Möminlər iman edər və sonra da doğru bir istiqamət tutaraq imanlarında qətiyyət göstərərlər.

Onlar Rəbbimizdən gələn hər şeydə xeyir olduğunu bilər, hər zaman şükr edici olar və ONA qəlbən bağlanaraq təslimiyyət göstərərlər.

Onlar Allah Qatında təqva sahibləridir.

Allah onların bu səmimi yaxınlıqlarına əvəz olaraq həm dünyada, həm də axirətdə yaxşılıq vəd etmişdir. Daha da əhəmiyyətlisi onları rəhməti ilə əhatə etmiş, onlardan razı olmuş və onlara sevgisini və məmnuniyyətini yönəltmişdir. Bu, Quranda belə müjdələnmişdir:
… Allah onlardan razı­dır, onlar da Ondan razıdırlar. (Allah) onlar üçün (ağacları) altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları Cənnət bağ­ları hazırlamışdır. Bu, böyük uğurdur. (Tövbə surəsi, 100)
Onlar dünyaya ehtirasla bağlanmaz, Allahın rizasını və cənnətini qazanmaq üçün axirətə yönələrlər. Allah onların bu dərin təslimiyyətlərinə əvəz olaraq onlara cənnətlə bərabər dünya həyatının nemətlərini də artırar:
Beləliklə Allah onlara həm dünya mükafatını, həm də gözəl axirət mükafatını verdi. Allah yaxşı iş görənləri sevir. (Ali-İmran surəsi, 148)
... Bu dünyada xeyirli işlər görənlər üçün gözəl mükafat hazır­­lanmışdır. Axirət yurdu isə daha xeyirlidir. Müttəqilərin yurdu necə də gözəldir. (Nəhl surəsi, 30)
Dünya həyatında da, axirətdə də onlara müjdə vardır. Allahın kəlmələri əsla dəyişilməz. Bu, böyük uğurdur. (Yunus surəsi, 64)
Onlar dünyada qarşılaşdıqları bütün çətinliklərə səbr edər və başlarına gələn çətinlik nə olursa-olsun, Allahdan başqa dostları, köməkçiləri və vəliləri olmadığını unutmazlar.

Onlar ancaq ONA sığınıb, ancaq Ondan kömək diləyərlər.

Rəbbimiz olan Allah onları rəhmətilə əhatə edər və onların qoruyuculuğunu boynuna götürər. Hər hadisəni onların lehinə çevirər və onların yollarını açar, onlara asanlıq diləyər. Daha da əhəmiyyətlisi Allahın dostları olmaları səbəbilə onları yer üzündə mütləq qalib edər, onlara zəfər verər və onları dünyanın və cənnətin varisləri edər:
Musa öz qövmünə dedi: “Allahdan kömək diləyin və səbr edin. Şübhəsiz ki, yer üzü Allahındır. O, qullarından dilədiyini onun varisləri təyin edir. (Gözəl) aqibət müttəqilərindir”. (Əraf surəsi, 128)
Onlar deyəcəklər: “Bizə verdiyi vədini yerinə yetirən və bizi bu yerə varis edən Allaha həmd olsun! Biz Cənnətin istədiyimiz yerində sakin oluruq. (Yaxşı) əməl sahiblərinin mükafatı necə də gözəldir!” (Zumər surəsi, 74)
Onlar Rəbbimizin rəhmətinə qovuşmağı qəlbən arzu edən, Onun heybətindən titrəyərək qorxanlardır.

Onlar Allaha qəlbən bağlı olaraq yalvaranlardır.

Onlar özlərini qurtuluşa çatdırması, cəhənnəm əzabından qoruması və cənnəti nəsib etməsi üçün Allaha bütün ürəklərilə və bütün acizliklərilə yalvaranlardır. Rəbbimiz də onların bu candan yalvarışlarına cavab verər və onları sonsuza qədər rəhməti altında yaşayacaqları cənnətlərə yerləşdirər:
Allahdan qorxanlar isə təhlükəsiz bir yerdə – bağçalarda və çeşmələr başında olacaqlar! Taftadan və atlazdan  libaslar geyib qarşı-qarşıya əyləşəcəklər. Bax belə! Üstəlik onları iri qaragözlü hurilərlə də evləndirəcəyik. Onlar orada əmin-amanlıq içində hər meyvədən istəyəcəklər. Onlar orada ilk ölümdən başqa heç bir ölüm dadmayacaqlar. (Allah) onları Cəhənnəm əzabından qorumuşdur – sənin Rəbbinin lütfkarlığı sayəsində. Məhz bu, böyük uğurdur. (Duxan surəsi, 51-57)
Həqiqətən də Cənnət əhli həmin gün nemətlər işində kef çəkəcək. Onlar zövcələri ilə birlikdə kölgəliklərdə taxtlara söykənəcəklər. Orada onlar üçün meyvələr və istədikləri hər şey vardır. Üstəlik Rəhmli Rəbb (onlara): “Salam” deyəcək. (Yasin surəsi, 55-58)
Məhz onlar Allahın rizasını qazanan kamil iman sahibləridir.


QURANda KAMİL İMAN

NÜMUNƏLƏRİ

Allahın Elçisi sizlərə – Allaha və Axirət gününə ümidini bağlayanlara və Allahı çox zikr edənlərə gözəl nümunədir. (Əhzab surəsi, 21)
Allah hər şeyin açıq-aşkar bir dillə izah edildiyi və heç bir mövzunun əksik buraxılmadığı bir kitab göndərərək imani bir yetkinliyə necə çata biləcəyimizi, necə düşünəcəyimizi, necə yaşayacağımızı və nələri hədəfləyəcəyimizi bizə bildirmişdir. Bununla yanaşı, insanların bu imani yetkinliyin necə yaşanacağını praktik həyatda da görə bilmələri və beləcə özlərinə nümunə götürə biləcəkləri bir əxlaqla qarşılaşmaları üçün peyğəmbərlər göndərmişdir. Onlara yaxşılığı əmr edib pislikdən çəkindirməyi fərz edərək, insanlara kamil imanı yaşamaqda köməkçi olmalarını təmin etmişdir. Ayrıca Allah Quranda keçmişdə yaşayan peyğəmbərlərin xəbərlərini verərək, sahib olduqları üstün əxlaq nümunələrinə yer vermişdir ki, iman sahibləri görüb nümunə götürə bilsinlər.

Kitabın əvvəlində də açıqladığımız kimi, insanın imanının və Allah qorxusunun qarşısında bir sərhəd qoyulmamışdır. Diləyən kəs hər zaman Rəbbimizə bir yol tapa bilər və ONA hər kəsdən daha yaxın ola bilər. Bu səbəblə kamil iman sahibləri üçün peyğəmbərlərin və Quranda nümunə göstərilən saleh möminlərin imanı və əxlaqı əhəmiyyətli bir hədəfdir. Ancaq bu da onlar üçün son sərhəd deyil. Allah Quranda "Nə qədər bacarırsınızsa Allahdan qorxun. (Peyğəmbərə) qulaq asıb itaət edin..." (Təğabun surəsi, 16) ayəsilə möminlərin özlərinə təqvada heç bir sərhəd qoymamalarını buyurmuşdur.

Bu səbəblə hər möminin hədəfi Allahın ən sevimli və ONA ən yaxın qulu ola bilməkdir.

Məhz bu hissədə belə şərəfli və üstün bir axtarış içərisində olan hər kəsə Allahın Quranda peyğəmbərlərdən və digər kamil iman sahiblərindən verdiyi nümunələri bir dəfə də xatırladacaq və imani yetkinliyi qavramanın yollarını ortaya qoyacağıq.
Hz. Yusuf

Quranda bildirilən hekayələrdən birində Allah Hz. Yusufun uşaqlığından etibarən müəyyən bir hikmətlə hazırlanmış sınaqlardan keçdiyini və onun da bütün bu hadisələrə qarşı ən yetkin, ən təslimiyyətli rəftarı göstərdiyini xəbər verir. Şərtlər nə qədər ağır, qurulan tələlər nə qədər çətin görünsə də, Hz. Yusuf imanından, Allaha olan bağlılığından, etibarından və təslimiyyətindən vaz keçməmiş, əksinə Allaha daha da yaxınlaşaraq ONA qarşı tam təslimiyyətli bir əxlaq göstərmişdir.

Allaha yaxınlaşmaqda yol axtaranlar üçün Hz. Yusufun həyatında həqiqətən də çox bənzərsiz, çox üstün iman və əxlaq nümunələri vardır. Qurandan Hz. Yusufa dair ilk öyrəndiyimiz məlumat onun hələ kiçik yaşlarda vacib bir yuxu gördüyü və atası Hz. Yaqubun bu yuxu haqqında etdiyi şərhlə əlaqəlidir:
Bir zaman Yusuf atasına dedi: “Atacan! Mən (yuxuda) on bir ulduz, günəş və ay gördüm. Onların mənə baş əydiyini də gördüm”. O dedi: “Oğlum! Yuxunu qardaşlarına danışma, yoxsa sənə hiylə qurarlar. Həqiqətən, şeytan insanın açıq-aydın düşmənidir. Beləcə, Rəbbin səni seçəcək, sənə yuxuları yozmağı öyrədəcək və Öz nemətini bundan əvvəl ataların İbrahimə və İshaqa tamamladığı kimi, sənə və Yaqub nəslinə də tamamlayacaqdır. Şübhəsiz ki, Rəbbin Biləndir, Müdrikdir”. (Yusuf surəsi, 4-6)
Atası Hz. Yusufun gördüyü bu yuxunun Allahdan bir işarə olduğunu və onun gələcəkdə Allah Qatında üstün bir şəxs olacağını düşünərək bu yuxunu heç kimə izah etməməsini söyləmişdir. Daha sonra atalarının Hz. Yusufa olan düşkünlüyünün çox olduğunu hiss edən qardaşları atalarının bu sevgisini qısqanaraq qardaşlarına bir tələ qurmuşlar. Onu öldürməyə və beləcə atalarının sevgisini özlərinə yönəltməyə çalışmışlar:
Sözsüz ki, Yusuf və onun qardaşlarının (hekayətində) soru­­şanlar üçün ibrətlər vardır. Bir vaxt (onun qardaşları) dedilər: “Biz bütöv bir dəstə olmağımıza baxmayaraq Yusuf və onun (doğma) qardaşı atamıza bizdən daha sevimlidir. Aydın görünür ki, atamız aşkar bir yanlışlıq içindədir. Yusufu ya öldürün, ya da onu (uzaq) bir yerə aparıb atın ki, atanız ancaq sizə məhəbbət bəsləsin və bundan sonra siz əməlisalehlərdən olarsınız”. Onlardan biri dedi: “Yusufu öldürməyin! Əgər (ona qarşı hökmən) nə isə etmək istəyirsinizsə, onda onu bir quyuya atın ki, karvanlardan biri onu götürsün!” (Yusuf surəsi, 7-10)
Qardaşları Hz. Yusufu dərin bir quyuya atmış və atalarına da onu bir qurdun parçaladığını söyləyərək üzərinə yalandan qan sürdükləri köynəyini gətirmişlər. Söylədikləri bu yalana baxmayaraq, Hz. Yaqub bu hadisənin bir qurmadan ibarət olduğunu anlamış və Allaha sığınaraq, Ondan kömək diləmişdir. Hər hadisəni bir qədər (tale) və hikmətlə yaradan Allahın diləməsilə quyunun olduğu yerdən keçən bir karvan Hz. Yusufu tapmış və onu əsir olaraq Misirdə bir vəzirə satmışdır:
... Beləliklə, Yusufu yer üzündə yerləşdirdik və ona yuxuları yozmağı öyrətdik. Allah Öz işini qələbə ilə başa çatdırandır. Lakin insanların çoxu (bunu) bilmir. (Yusuf) yetkin çağına çatdıqda Biz ona mühakimə yürütmək (bacarığı) və elm verdik. Biz yaxşı iş görənləri belə mükafatlandırırıq. (Yusuf surəsi, 21-22)
Onu satın alan vəzirin arvadı heyrətamiz bir gözəlliyə sahib olan Hz. Yusufa yaxınlaşmaq istəmiş və bu istəyi qəbul edilməyincə Hz. Yusufa böhtan ataraq özünü təmizə çıxarmaq istəmişdir:
Evində qaldığı qadın onu yoldan çıxartmaq istədi və qapıları bağlayıb: “Yanıma gəl!”– dedi. O isə: “Allah uzaq eləsin! Axı (sənin ərin) mənim ağamdır, mənə yaxşı baxmışdır. Şübhəsiz ki, zalımlar nicat tapmazlar!”– dedi. (Yusuf surəsi, 23)
Onlar bir-birini qabaqlamaq məqsədilə qapıya tərəf yüyürdülər və qadın onun köynəyini arxadan cırdı. İkisi də qapının yanında qadının əri ilə rastlaşdı. (Qadın) dedi: “Sənin ailənə pislik etmək istəyənin cəzası, zindana salınmaqdan və ya ağrılı-acılı bir əzaba düçar edilməkdən başqa nə ola bilər?!” (Yusuf) dedi: “O məni yoldan çıxartmaq istəyirdi”... (Yusuf surəsi, 25-26)
(Qadının əri) onun köynəyinin arxadan cırıldığını gördükdə dedi: “Şübhəsiz ki, bu sizin (qadın) hiylələrinizdəndir. Həqiqətən də, sizin hiyləniz böyükdür. Yusuf, sən bundan (bu işi açıb danışmaqdan) vaz keç! Sən də (ey arvad), günahına görə bağışlanma dilə. Çünki sən, günah işlətmisən”. (Yusuf surəsi, 28-29)
Ancaq köynəyin arxadan cırıldığı aydın olduğu və Hz. Yusufun günahsızlığı çox açıq bir şəkildə göründüyü halda belə onu zindana atmaqdan imtina etməmişlər. Hz. Yusuf isə qarşılaşdığı bütün hadisələrdə olduğu kimi, içində olduğu vəziyyətdən Allaha sığınmış və özünə bir çıxış yolu göstərməsi üçün ONA təslim olmuşdur. Allah onun bu duasını qəbul etmiş və qadının hiyləsini ondan uzaqlaşdırmışdır:
"... (Qadın) dedi: “Barəsində məni qınadığınız (oğlan) bax budur! Mən onu yoldan çıxartmağa çalışdım, o isə imtina etdi. Əgər əmrimi yerinə yetirməsə, əlbəttə ki, zindana atılacaq və zəlillərdən olacaqdır”. (Yusuf) dedi: “Ey Rəbbim! Mənim üçün zindan bunların məni sövq etdikləri işi görməkdən daha xoşdur. Əgər bu qadınların hiyləsini məndən uzaq etməsən mən onlara meyl edər və cahillərdən olaram”. Rəbbi onun duasını qəbul etdi və onların hiyləsini ondan uzaq etdi. Həqiqətən, O, Eşidəndir, Biləndir. (Bu qədər) dəlilləri gördükdən sonra, yenə də onu bir müddət zindana salmaq qərarına gəldilər. (Yusuf surəsi, 32-35)
... və o, zindanda bir neçə il də qaldı. (Yusuf surəsi, 42)
Qardaşlarının ona qurduğu tələ ilə başlayan və böhtan atılması ilə davam edən bu hadisələr Yusuf Peyğəmbərin uzun illər boyu bu zindanda qalması ilə davam etmişdir. Ancaq bu müddət boyunca o, bir an üçün belə ümidsizliyə qapılmamış, Allahdan ümidlə kömək diləmiş, bütün bu hadisələrin bir xeyirlə yaradıldığını bilmiş, səbrində və imanında qətiyyət göstərmişdir. Belə ki, illər sonra hökmdar gördüyü bir yuxunun yozumunu soruşduğunda Hz. Yusufu zindandan tanıyan və onun yuxuları yozduğunu bilən bir kimsə bu vəziyyəti hökmdara xəbər vermişdir. Hz. Yusufdan yuxusunun ən doğru şərhini öyrənən hökmdar onu çağırtdırmışdır. Lakin peyğəmbər hökmdarın əvvəl vəzirin arvadını və əllərini kisən qadınları çağırdıb keçmişdə yaşanan bu hadisənin əslini onlardan öyrənməsini istəmişdir. Onlar da belə cavab vermişlər:
...Onlar dedilər: “Allah bizdən uzaq eləsin! Biz onun haqqında pis bir şey bilmirik”. Zadəgan kişinin isə arvadı dedi: “İndi haqq bəlli oldu. Onu mən yoldan çıxartmaq istəyirdim. Həqiqətən də, o, doğru danışanlardandır. (Yusuf surəsi, 51)
Onların bu etiraflarından sonra Hz. Yusuf bu şərhi etmişdir:
Bu (etiraf) ona görədir ki, ərim yanımda olmadıqda ona xəyanət etmədiyimi və Allahın xainlərin hiylələrinə yol vermədiyini bilsin. Mən özümə bəraət qazandırmıram. Çünki, Rəbbimin rəhm etdiyi kəs istisna olmaqla, nəfs (adama) pis işləri əmr edər. Həqiqətən, Rəbbim Bağışlayandır, Rəhm­­lidir”. (Yusuf surəsi, 52-53)
Yusuf Peyğəmbərin bu sözləri onun necə bir imani yetkinliyə və necə üstün bir əxlaqa sahib olduğunu çox açıq bir şəkildə ortaya qoymuşdur. O, ən başından bəri Allahın köməyinin mütləq iman edənlərlə və səbr edənlərlə birlikdə olduğunu və Ona xəyanət edənlərin hiylələrinin mütləq boşa çıxardığını bilir. Allaha duyduğu güvən, qədərə olan təslimiyyətindən və təvəkkülündən aydın olur. Şərtlər nə qədər əleyhinə kimi görünsə də, əslində bütün bunların arxasında Allahın yaxın olduğunu çox yaxşı görür.

Yusuf Peyğəmbərin üstün əxlaqında diqqət çəkən çox əhəmiyyətli bir xüsusiyyət də, onun ən haqlı olduğu vəziyyətlərdə belə nəfsinə arxa çıxmaması, ona əsla güvənməməsi və onun Allahın diləməsindən başqa mütləq pisliyi əmr edən bir qüvvə olduğunu çox yaxşı bilir. Bu, ancaq kamil iman sahiblərinin yaşaya biləcəyi bir əxlaqdır. Çünki nəfs şeytanın üsullarına sığınaraq insana çox hiyləgərcə yaxınlaşar və vicdanının səsini dinləməyən insanlara etdiklərini gözəl göstərərək onları pisliyə yönəldər.

Hz. Yusufun nəfsinə qarşı olan tutumu isə onun imani yetkinliyinin rəftarlarına əks olunmasıdır. Şübhə yoxdur ki, Allaha belə güvənən və təslimiyyət göstərən bir insanın sonu da mütləq xeyir olacaq. Necə ki, onun həyatı boyunca göstərdiyi bu təslimiyyətin əvəzinə Allah ona dünyada güc və iqtidar vermişdir. Ayrıca ona dünyada gözəl bir həyat verərək və axirətdə də cənnəti müjdələyərək mütləq yaxşılıqlarının əvəzini verəcəyini müjdələmişdir:
Beləliklə, Yusufa yer üzündə hökmranlıq verdik. O, istədiyi yerdə qala bilərdi. Biz istədiyimizə mərhəmətimizi nəsib edirik və yaxşı iş görənlərin mükafatını əsirgəmirik. İman gətirənlər və müttəqi olanlar üçün, əlbəttə, axirət mükafatı daha xeyirlidir. (Yusuf surəsi, 56-57)

Hz. Süleyman
Allah Hz. Süleymanın səmimi imanını Quranda belə bildirir:
Biz Davuda Süleymanı bəxş etdik. O necə də gözəl qul idi! Daima (Allaha) üz tutardı. (Sad surəsi, 30)
Hz Süleymanın Quranda izah edilən ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindən biri böyük bir güc, iqtidar və ehtişama sahib olması idi. Ona Allah Qatından bir çox üstün qabiliyyətlər verilmişdi. Hz. Süleyman özünə verilən bu nemətlər üçün daim Allaha şükr edib, dua edərək ONA yönəlmişdi. Allah Hz. Süleymanın dualarından birini Quranda belə bildirir:
"... “Ey Rəbbim! Mənə həm mənim özümə, həm də valideynlərimə əta etdiyin nemətə şükür etmək üçün, Sənin razı qalacağın yaxşı əməl etmək üçün ilham ver və məni öz mərhəmətinlə əməlisaleh qullarına qovuşdur!” (Nəml surəsi, 19)
Hz. Süleymanın səmimi bir duası da belədir:
O dedi: “Ey Rəbbim! Məni bağışla və mənə elə bir səltənət ver ki, məndən sonra heç kimə nəsib olmasın. Həqiqətən, Sən Bəxşedənsən. (Sad surəsi, 35)
Allah bu duasına görə Hz. Süleymana dünyada xüsusi bir qabiliyyət, zənginlik və elmdə bir üstünlük verdiyi kimi onu axirətdə də ən gözəl şəkildə mükafatlandıracağını vəd etmişdir. Allah Quranda Hz. Süleyman üçün belə bildirmişdir:
Həqiqətən, o Bizə yaxın olanlardandır və onun üçün gözəl qayıdış yeri hazırlanmışdır. (Sad surəsi, 40)
Hz. Süleymanın belə üstün və seçilmiş bir mövqeyə layiq qılınması, əlbəttə əlində olan maddi imkanları Allah rizası üçün istifadə etməsinə görədir. Bu imkanlar onun Allaha yaxınlığının daha da artmasına, Allahı xatırlamasına vəsilə olmuşdur. Onun "... Mən gözəlliyi Rəbbimin zikrindən dolayı sevirəm..." (Sad surəsi, 32) dediyi bir ayədə bildirilmişdir. Nemətlər və imkanlar nə qədər çox olursa-olsun, bunlardan ötrü bir təkəbbürə qapılmamaq və lovğalanmadan yalnız Allaha yönəlmək, ancaq kamil iman sahiblərinə xas olan əxlaqdır. Allah Hz. Süleymanın bu əxlaqını bütün insanlara nümunə olaraq bildirmişdir.

Fironun Arvadı
Fironun arvadı Misirdə İsrail oğullarına rəhbərlik edən Fironla evlidir. Tarixə dünyanın ən zalım insanlarından biri olaraq düşən Fironun evli olduğu bu insan ondan tamamilə fərqli bir əxlaqa malikdir. Quranda tarixin ən qiymətli və ən saleh müsəlmanlarından biri olaraq zikr edilmişdir. Allahın təqdir etdiyi qədərdə bir imtahan olaraq, dünyanın ən zalım insanlarından biri ilə ən yaxşı insanlarından biri eyni evdə yaşamışdır.

Bu qiymətli insanın sahib olduğu kamil iman Quranda qiyamətə qədər yaşayacaq olan müsəlmanlara nümunə verilmişdir:
Allah iman gətirənlərə isə Fironun zövcəsini misal çəkdi.... (Təhrim surəsi, 11)
Allahın iman edənlərə Fironun arvadını nümunə göstərməsinin səbəbi bu üstün əxlaqlı insanın tarixdə az rast gəlinən bir təhlükə altında ikən içində olduğu çətin şərtlərə baxmayaraq, iman etməsidir. Eyni zamanda, cahiliyyə insanlarının tam əksinə, dünyada bəlkə də çox az insanın sahib olduğu bir mülkdən təsirlənməyərək, güclü bir xarakterlə Allaha dərindən bağlanmasıdır.

O dövrdə Misir xalqı Fironun ilahi bir gücə sahib olduğuna inanırdı. Firon Misir xalqının bu inancından istifadə edərək özünü "ilah elan etməyə" cürət etmişdi. Fironun arvadı da belə təhlükəli bir mühitdə, bu dərəcə zalım bir insanla eyni evi paylaşarkən Allaha iman etmişdir. Allahın varlığını və o günə qədər Misirə hakim olan inancların hamısının batil olduğunu təsdiqləmişdir. Şübhəsiz bu, dünyada çox az insanın nəzərə ala biləcəyi və ancaq Allaha qəlbən bağlanmaqla mümkün ola biləcək bir həyat şəklidir. Əlbəttə, böyük səbr tələb edən bir sınaqdır. Bu çətinlikdən təsirlənmədən yaşaya bilmək üçün iradəli, ağıllı, romantiklikdən uzaq çox güclü bir iman lazımdır. Məhz Fironun arvadı da belə bir əxlaqa və kamil imana sahib olması səbəbilə ağıllı davranmış və özünü sezdirmədən, Fironun sarayında gizlicə iman edən mömin bir qadın olaraq yaşamışdır. O, aləmlərin qadınlarına nümunə verilməklə şərəfləndirilmişdir:
Allah iman gətirənlərə isə Fironun zövcəsini misal çəkdi. O zaman o: “Ey Rəbbim! Mənə Öz yanında – Cənnətdə bir ev tik. Məni Firondan və onun əməlindən xilas et. Məni zalım adamlardan qurtar!”– demişdi. (Təhrim surəsi, 11)
Fironun arvadı böyük bir zənginliyin içində olmasına baxmayaraq, dünyəvi ehtiraslara qapılmamış, yalnız Allah üçün yaşayacağı bir həyatı seçmiş, Allahın məmnuniyyətini, rizasını hər şeyin üstün tutmuşdur. Buna görə də Allaha boyun əyiciliyi, təvəkkülü, üstün səbri və yetkinliyi ilə peyğəmbər olmadığı halda bütün insanlara nümunə olaraq Quranda zikr edilmiş qiymətli müsəlman bir qadındır.

Sehrbazların İmanı
Hz. Musa Firona Allahın varlığını açıqlayıb sonra da Allahın möcüzələrini göstərdiyində, Firon qürurlanmış və əslində Hz. Musanı hörmətdən salmağı planladığı üçün onu ən çox güvəndiyi sehrbazları ilə qarşı-qarşıya gətirə biləcəyi bir yarışma təşkil etmişdi. Firon İsrail oğullarının Hz. Musadan təsirləndiyini və ona inanmağa başladığını sezdiyi üçün Hz. Musanın göstərdiyi möcüzələri xalqa bir sehrbaz hiyləsi olaraq göstərməyi məqsəd qoymuşdu. Firon Misir xalqının Allaha iman etməsindən və batil dinlərini tərk etməsindən narahat idi. Yeganə məqsədi öz sistemini davam etdirə bilməsi olduğundan, ədalətli adı verilmiş hiyləli bir oyunla sistemini qoruya biləcəyini və hətta möhkəmlədə biləcəyini zənn etmişdi.

Təyin olunan gün gəldiyində Hz. Musa və sehrbazlar xalqın toplandığı bir meydanda qarşı-qarşıya gəldilər. Sehrbazlar güclərini göstərmək üçün əsalarını atdılar. Etdikləri sehrin təsirilə əsalar insanlara doğru qaçan kimi göründü. Hz. Musa isə əsasını atınca Allahın iznilə əsa sehrbazların qurduğu oyunu uddu. Hadisələrin axışı Quranda belə izah edilir: