Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

Paleoafrika tillari. 
Bu tillarda so‘zlashuvchilar ham Afrikada yashaydi. 
Ular ikki guruhga, ya’ni bushmen va gottentog tillari guruhiga bo‘linadi.
XVI. 
Paleoosiyo tillari
. Paleoosiyo tillari ikki guruhga: 
chukot guruhi va sibir 
guruhi
ga bo‘linadi.
XVII. 
Eskimos tillari guruhi
. Bu tillar guruhiga: eskimos va aleut tili kiradi.
XVIII. 
Amerika hindularining tillari.
Amerika hindularining tillari 200 
dan oshiq bo‘lib, ular uch guruhga: 
1)Shimoliy Amerika; 2) Markaziy Amerika; 3) 
Janubiy Amerika
guruhlariga bo‘linadi.
XIX. 
Austr-Osiyo tillari
. Bu tillarga: mon-kxmer, bunda, malakk, markaziy va 
janubi-sharqiy tillar guruhi kiradi.

---

149 
XX. 
Burjaski tili.
Bu til ham hech qanday guruhga kirmaydi. Bu tilda 
so‘zlashuvchilar 30 mingga yaqin kishi bo‘lib, ular Hindistonning shimolida 
yashaydi.
Quyidagi tillar hech qaysi guruhga kirmaydi. Bular Uzoq Sharq tillaridir: 
yapon tili,ryukyu tili, quriya (koreya) tili, ayn tili
.
Til oilalarining har qaysisi o‘z ichida kichik guruhlarga bo‘linadi. Xususan, 
turkiy tillar oilasi 
qipchoq tillari guruhi, og‘uz tillari guruhi, qarluq tillari 
guruhi
ga bo‘linadi. 
O
‘
zbek 
va 
uyg
‘
ur
tillari qarluq guruhiga; 
qozoq, qoraqalpoq, 
qirg
‘
iz, tatar, boshqird, xakas, yoqut, chuvash
kabi tillar qipchoq guruhiga; 
ozarbayjon, turkman, usmonli turk
tillari esa o‘g‘uz guruhiga kiradi. Turkiy tillar 
qipchoq tarmog‘i, o‘g‘uz tarmog‘i, qarluq tarmog‘i 
singari til tarmoqlarini o‘z 
ichiga oladi. Turkiy tillarning eng qadimgi davrlaridan hech qanday yozma 
yodgorliklar saqlanib qolmagan, lekin qadimgi turk tili davriga oid bir qator yozma 
manbalarga egamiz. Ular turkiy run yoki urxun-enasoy, uyg‘ur va qisman moniy, 
sug‘d yozuvlarida bitilgan manbalardir. Bu davrga doir obidalar tili hozirgi barcha 
turkiy tillar uchun umumiydir.
Mahmud Koshg‘ariy tilshunoslik tarixida ilk bor barcha turkiy tillarning 
bir necha guruhlarini tasniflab, ular o‘rtasidagi umumiy va farqli jihatlarni 
aniqlagan holda “qiyosiy-tarixiy tilshunoslik” deb nomlanuvchi yo‘nalishga asos 
soldi. 
Qoraxoniylar davri adabiy tili hozirgi Markaziy Osiyodagi barcha turkiy 
tillarning shakllanishi va rivojlanishi uchun asos bo‘lgan til sanaladi va shuning 
uchun bu davr tili ko‘pchilik turkiyshunoslar tomonidan 
eski turkiy til
deb 
yuritaladi. 
«Devonu lug‘otit-turk»dagi ma’lumotlarga qaraganda, o‘sha davrda 
bajanak, qipchoq, o
‘
g
‘
uz, boshqird, basmil, yabaqu, tatar, qirg
‘
iz, chigil, tuxsi, 
yag
‘
mo, ig
‘
rak, uyg
‘
ur
kabi turkiy qabilalar tili umumturkiy adabiy tilni tashkil 
qilgan. Ulardan
«eng yengili 
–
o
‘
g
‘
uz, eng to
‘
g
‘
risi, yaxshisi 
–
yag
‘
mo, tuxsi, eng 
ochiq, ravon til 
–
xoqoniy o
‘
lkasida yashovchilarning tili»
ekanligi ta’kidlangan.