Амаliy mashg’ulot №1: hfx fanining asosiy tushunchalari mohiyati, хavf turlarini, ularni guruhlash va identifikatsiyalash

Xavflar kvantifikatsiyasi hayot faoliyat xavfsizligini taminlashga qaratilgan
tadbirlar uchun etarli darajada kerak bo`lgan miqdoriy, vaqtincha, fazoviy va
boshqa xususiyatlarni aniqlab amalga oshirish jarayonidir.
Sabab va oqibatlar.
Yаshirin xavflarni amalga oshishiga olib keladigan
sharoit-sabab deb ataladi. Sabablar, jarohatlar, yuqumli kasalliklarni keng
tarqalishi (epidemiya), atrofmuhitga zarar va boshqa xil oqibatlarni keltirib
chiqaradi.
Xavf, sabab, oqibat uchligi
- bu yashirin xavflarni va zararlarni amalga
oshiruvchi mantiqiy jarayondir. Masalan: Zahar (xavf)- dori tayyorlashning
xatosi (sabab)- zaharlanish (kungilsiz oqibatlar).
Mutloqa xavfsiz bo`lgan ish (faoliyat) bo`lishi mumkin emas. Demak,
faoliyat qanday bo`lmasin, unda yashirin xavf bo`ladi. Bu aksioma hayot faoliyati
xavfsizligida metodologik ahamiyatga ega.

---

Favqulodda holat (FH) – bu qisqa muddatda sodir bo`ladigan,
insonlarga, tabiiy muhitga va moddiy boyliklarga katta darajadagi zarar
etkazadigan voqealardir. Hayot faoliyat xavfsizligi nuqtai nazaridan
favqulodda holatlarni keng ma`noda, ya`ni xavfning amalda sodir
bo`lishi va insonlar sog’ligi hamda hayotiga tahdid solishi deb tushunish
mumkin.FH larga katta avariyalar, katastrofalar va baxtsiz hodisalarni
misol qilib keltirish mumkin.

---

Avariyaga
– texnik sistemada sodir bo`lib insonlar halok bo`lmagan, texnik
vositalarni tiklash mumkin yoki iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo`lmagan
voqealarni misol qilib keltirish mumkin.
Katastrofalar
– texnik sistemalarda sodir bo`lib, insonlarning halok bo`lishiga
yoki izsiz yo`qolishiga sabab bo`ladigan hodisalardir.
Baxtsiz hodisalar
– erdagi yuz beradigan FV lar bilan bog’liq bo`lib biosferani,
texnosferalarni buzilishiga, insonlarni halok bo`lishi yoki sog’ligini yo`qolishiga
sabab bo`ladigan holatlardir.