Amaliy mshg’ulot 9 mavzu: O’lchashlar, uning usullari

f (x
−
y) = 0
 
= 0
 
Х
 
У
 
R
0
 
К
U 
2 
1 
−
+ 
R
Х
 
А 

---

4.4. Diskret o’lchash usuli
Yuqorida ko’rilgan o’lchash usullaridan tubdan farq qiluvchi 
diskret 
o’lchash usuli ham 
mavjud. Diskret o’lchash usuli shundan iboratki, unda vaqt bo’yicha uzluksiz o’zgaradigan kattalik 
vaqt bo’yicha diskretlanadi, miqdor bo’yicha esa kvantlanadi yoki boshqacha qilib aytganda vaqt 
bo’yicha uzluksiz o’zgaradigan kattalik vaqtning ayrim momentlariga tegishli uzuq qiymatlariga 
o’zgartiriladi (4.1.-rasm).
4.1-rasm. 
X(t) – vaqt bo’yicha uzluksiz o’zgaradigan kattalikning o’zgarish grafigi; X
k
– kvant 
miqdorlari ya’ni o’lchanadigan 
X=f(t)
kattaligining t
1
, t
2
, t
3
, ……. t
n
momentlariga tegishli uzuq 
qiymatlari. Demak, diskret o’lchash usuli bo’yicha o’lchanadigan kattalikning hamma qiymati (0 

t) 
emas, balki, ayrim momentlarga tegishli qiymatigina ma’lum bo’ladi. Diskretlash bu muayyan diskret 
(juda qisqa) vaqt oralig’ida qadnomalarni olishdir. t
1
, t
2
, t
3
, ……. t
n 
– diskretlash momentlari deyiladi 
va t
1

t
2
gacha oraliq diskretlash momentlari deyiladi. Kvantlash esa, X(t) kattalikning uzluksiz 
qiymatlarini X
k
diskret qiymatlarining to’plami (nabori) bilan almashtirishdir. O’lchanadigan 
kattalikning uzluksiz qiymatlari muayyan tartiblar asosida kvantlash darajalarining qiymatlari bilan 
almashtiriladi. Kodlashtirish esa, muayyan ketma-ketlikda ifodalangan sonli qiymatlarni tavsiya 
etishdan iborat. 
Uzluksiz o’zgaruvchan kattalikning diskret usuli asosida uzuk diskret qiymatlariga, kodlarga 
o’zgartirilishi asosan 3 xil usulda amalga oshiriladi. (4.2-rasm. a, b, v): 
a) ketma-ket hisob usuli; 
b) taqqoslash (solishtirish) usuli; 
v) sanoq usuli; 
X 
t
t
1 
t
2 
t
n 
X(t) 
X
K
(t) 
. 
. 
. 
4.2-расм. а, б, в