Amar niyazları 500 ədəddən ibarət olub, həm təsərrüfat xarakterli,həm də nomlar arası xarakterli münasibətləri öyrənmək üçün əhəmmiyyətlidir


Babilistan-Misir diplomatik-siyasi əlaqələri



Yüklə 1,65 Mb.
səhifə6/48
tarix10.12.2022
ölçüsü1,65 Mb.
#73688
növüDərs
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   48
Amar niyazlar 500 d dd n ibar t olub, h m t s rr fat xarakterl

3.1. Babilistan-Misir diplomatik-siyasi əlaqələri
E.ə. XVI əsrin əvvəllərində Misirdə hiksosların hakimiy­yətinə son qoyulmuş və bununla Misir tarixində yeni şahlıq dövrü başlandı. XVI sülalənin hakimiyyəti ilə başlanan yeni Şahlıq dövrünün fironları, xüsusilə III Tutmos Afrika və Asiyanın bir çox ərazilərini işğal etmişdilər. III Tutmosun hakimiyyəti dövründə Misirin Şimaldan cənuba doğru ərazisi 5 min kilometrədək uzanırdı və Afrikanın onlarla xalqı Misirə tabe edilmiş, Misir mədəniyyətinin təsir dairəsinə düşmüşdü.
E.ə. II minilliyin ortalarında III Tutmosun varisləri IV Tutmos, III Amenxotep və IV Amenxotepin dövrlərində Misir Ön Asiyanın bir sıra qüdrətli dövlətləri, o cümlədən Babilistan, Asiya və Xet dövləti ilə geniş diplomatik əlaqələr yaradır.
E.ə. II minilliyin ortalarında Ön Asiyada dövlətlərarası münasibətləri, o cümlədən Misirin xarici siyasətini öyrənmək üçün ən mühüm mənbələr Misirdəki Ell-Amarna (qədim Axetaton şəhəri) adlanan ərazidən tapılmış sənədlərdən ibarətdir. Bu sənədlər Babil, Xet, Assuriya və s. dövlətlərin hökmdarlarının Misir fironlarına məktublarından və fironların onlara cavablarından ibarətdir. 500-dən çox məktubdan ibarət olan Ell-Amarn arxivinin materialı tam tərcümə və tədqiq olunmamışdır. Bu məktublardan ayrı-ayrı parçalara müxtəlif müəlliflərin əsərlərində rast gəlinir. Misirin diplomatik əlaqələrini öyrənmək baxımından Misir-Xet müqaviləsi (e.ə.XIII əsr) xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu müqavilənin istər Xet, istərsə də qədim Misir dilində tam məntiqi dövrümüzə qədər gəlib çatmamışdır.
Kassilərin hakimiyyətinin ilk dövründə Babilistanın xarici əlaqələrinə aid mənbələr olduqca azdır. Dağınıq faktlar göstərir ki, II Aqumun şahlığından III Aqımrun şahlığına qədərki dövrdə (təxm. e.ə. 1595-1460) Babilistanda kassi şahları uzun mübarizədən sonra «Dəniz sülaləsini» məğlub edərək aşağı Mesopatomiyanı yenidən vahid şahlıqda birləşdirmişdilər.
Bu dövrdə Babilistanın Xet dövləti, Assuriya və Nuzi ilə əlaqələrinə aid mövcud faktlar kassilərin öz yaxın qonşuları ilə yaxşı münasibətlər yaratmağa cəhd etdiklərini göstərir. Məsələn «Sinifronik tarix» adlı mənbədə göstərilir ki, Aşşur şahı III Puzur- Aşşur və Kardunyaş (aşağı Mesopotamiyanın kassicə adı) şahı I Burna-Buriaş and içmiş və öz ölkələri arasında sərhəd xəttini müəyyən etmişlər. Göstərilən mənbədəki başqa bir məlumatdan aydın olur ki, «Kardunyaş şahı Karaundaş və Aşşur şahı Aşşurbel III Hattusilisin Babil şahı II Kadaşman Enlilə yazdığı məktubdan aydın olur ki, Xet dövləti ilə Misir arasında məlum sülh müqaviləsi bağlandıqdan sonra (e.ə.l260-cı il) Babil Misir dostluq əlaqələri bərpa olunmuşdu.»
Misirlə geniş ticarət əlaqəsi Babilistanın iqtisadiyyatında nəzərə çarpacaq iz buraxmışdı. Mənbələrdən məlumdur ki, Babilistanda kassi hakimiyyətindən əvvəl və ondan sonrakı dövrlərdə dəyər ölçüsu kimi gümüşdən istifadə edilmişdir. Lakin kassilər dövründə Misirdən çoxlu qızıl idxal olunması gümüşün sıxışdırılmasına və dəyər ölçüsü kimi qızıldan istifadə edilməsinə səbəb olur. E.ə.XIII yüzilliyin əvvəllərindən başlayaraq Misirlə intensiv əlaqələr kəsildikdən sonra bu məqsədlə qızılla yanaşı, gümüşdən də istifadə olunurdu.



Yüklə 1,65 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   48




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin