Ustki bo‘ylama mushak tilning
yuqo ri qismida bevosita shilliq parda ostida yotadi. Til ildizi so-
hasidan bosh lanib, til uchida tugaydi. Qisqarganida tilni qisqarti-
rib, uchini yuqoriga ko‘taradi.
Pastki bo‘ylama mushak tilning pastki yuzasida yotadi. Til il-
dizi sohasidan boshlanib, til uchini pastki yuzasida tugaydi. Qis-
qarganida tilni qisqartirib, uchini pastga tushiradi.
Tilning ko‘ndalang mushagi til to‘sig‘idan tilning ikki chek-
kasiga ko‘ndalang yo‘nalgan tolalardan iborat bo‘lib, til chekka-
si shilliq pardasida tugaydi. Qisqarganida tilni toraytirib, til usti-
ni ko‘taradi.
Tilning vertikal mushagi, asosan, uning chekkalarida, til usti
va tilning pastki yuzasi shilliq pardasi o‘rtasida joylashgan. Qis-
qarganida tilni yassilaydi.
Tilning skelet mushaklari bosh suyaklaridan boshlanib tili ning
xususiy mushaklariga o‘tib ketadi. Ularga quyidagi mushaklar ki-
radi:
Engak-til mushagi pastki jag‘dagi engakning o‘tkir qirrasidan
bosh lanadi. Uning tolalari til to‘sig‘ining yonidan orqaga va yuqo-
riga yo‘nalib vertikal mushakka davom etadi. Qisqarganida tilni
oldinga va pastga tortadi.
Til osti-til mushagi til osti suyagi tanasi va katta shoxidan
bosh lanib, oldinga va yuqoriga yo‘nalib tilning ko‘ndalang mu-
shagiga o‘tib ketadi. Qisqarganida tilni orqaga va pastga tortadi.
Bigizsimon o‘siq-til mushagi bigizsimon o‘siqdan boshlanib,
oldinga, pastga va medial tomonga yo‘nalib, tilning yuqorigi va
pastki bo‘ylama mushaklariga davom etadi. Qisqarganida tilni or-
qaga va yuqoriga tortadi, bir tomonlama qisqarsa, tilni o‘sha to-
monga tortadi.
Tishlar (dentes) ustki va pastki jag‘ning tish katakchalarida
milkning yuqorigi chekkasida joylashadi. Sut va doimiy tishlar ta-
fovut qilinadi. Tish uch qismdan: toji, bo‘yni va ildizidan iborat
(106-rasm).
207
Tish toji tishning og‘iz bo‘shlig‘ida ko‘rinib
turgan qismi bo‘lib, to‘rtta: til, vestibulyar, tish-
larning bir-biriga tegib turgan va okklyuzion yuza-
lari
