Anatomiye giRİŞ

6. İntestinum crassum (Kalın Barsaklar): 
Kalın barsaklar; sindirim kanalının ileum'dan sonra caecum (kör barsak)'dan anus'a kadar 
uzanan yaklaşık 1,5 - 2 m uzunluktaki bölümüdür. Kalın barsaklar, abdominopelvik boşlukta 
yerleşir. Kalın barsakların esas işlevleri, emilemeyen besin maddeleri ve feçesi belli bir süre 
bekletmek, iletmek, sodyum ve suyun absorpsiyonunu sağlamaktır. Prensip olarak kalın 
barsakların ilk bölümleri absorpsiyon, son bölümleri de ileti ve depolama görevlerini 
üstlenmiştir. 
Kalın barsak lümeninde çok sayıda Gram (-) anaerop bakteriler bulunur. Bu bakteriler insan 
vücudunda üretilemeyen vit.K vit. B l . B 2 . B 12 'yi oluştururlar. Kalın barsaklar yaşam için 
mutlak gerekli organlar değillerdir. 
 Kalın barsaklar, caecum, kolon (colon) ve rektum olmak üzere üç bölüme ayrılarak 
incelenir. Kalın barsaklar, ince barsaklardan daha büyük çaplıdır. Kalın barsakların longitudinal 
kas lifleri üç adet şerit  şeklinde (taenia coli) uzanır. Kalın barsakların dış yüzünde appendices 
epiploicae denen yağ yığıntıları bulunur. Kalın barsaklardaki keseleşmelere haustra coli denir. 
a. Caecum (kör barsak):  
Kalın barsakların ilk ve en geniş bölümü olan caecum kör bir kese şeklinde olup sağ fossa 
iliaca'da yer alır. Ostium ileale ile terminal ileum'a bağlanan caecum, yukarıda yükselen kolon 
ile uzanır. Ostium ileale'de valva ileocaecalis (Bauhin kapağı) olarak adlandırılan iki mukoza 
plikası bulunur. Valva ileocaecalis tek yönlü (ileum'dan caecum ) geçişe olanak verir.  
Ostium ileale'nin yaklaşık 2 cm aşağısında olarak caecum’un posteromedial yüzünden appendix 
vermiformis (veya sadece appendiks) çıkar. Uzunluk ve pozisyon yönünden büyük variasyonlar 
gösteren appendiks solucan şeklinde bir lenfoid doku oluşumudur. Uzunluğu 5-15 cm arasında 
değişir. 
b.Colon’lar  
Kalın barsakların caecum'dan rektum'a kadar olan bölümü kolon olarak adlandırılır. 
Durumlarına göre yükselen, enine (transvers), inen ve sigmoid colon olarak 4 alt bölümü vardır. 
Yükselen colon (colon ascendens) : Caecum'un devamı şeklinde ,sağ paravertebral 
olukta.karaciğere kadar uzanan (15 cm uzunluğunda) colon bölümüdür. Çıkan kolon, sağ colik 
fleksura (veya hepatik fleksura) ile enine kolon'a bağlanır. Retroperitoneal konumdadır. 
 
149

---

Enine kolon (colon transversum ): Abdominal boşluğu sağdan sola doğru çaprazlayan, yaklaşık 
50  cm 'lik. intraperitoneal kolon bölümüdür. Enine kolon, mesocolon transversum ile karın arka 
duvarına tutunmuştur. Enine kolon solda sol kolik fleksura (veya splenik fleksura) ile inen 
kolona bağlanır. 
İnen kolon (Colon descendens) : Sol paravertebral olukta yer alan inen kolon, sol colik 
fleksura'dan pelvis giridine kadar uzanır. Yaklaşık 25 cm uzunlukta olup retroperitoneal 
konumdadır.  
Sigmoid kolon (colon sigmoideum, pelvik kolon): İnen kolonun devamı  şeklinde, S harfine 
benzeyen pelvik kolon, pelvis minor'da rectum ile uzanır. Sigmoid kolon, intraperitoneal 
konumda olup, mesocolon sigmoideum ile pelvis duvarına asılmıştır.  
c. Rektum (düz barsak): Rektum, kalın barsakların son 12-13 cm 'lik bölümüdür. Pelvis 
diyafragmasını delerek canalis analis ile uzanır. Rektum'un alt bölümü oldukça geniş olup 
ampulla recti olarak adlandırılır. Ampulla recti 500-700 ml hacme sahiptir. Rektum'un üst 
bölümünde dışkı bulunduğu halde alt bölümü boştur. Rektum'un 2/3 üst bölümü peritonla 
sarılmasına karşın 1/3 alt bölümü ekstraperitonealdir. Diğer kalın barsak bölümlerinin aksine 
rektumda mezenter, haustra ve taenia yoktur. Rektum mukozasında transversal sabit plikalar 
(plicae transversales recti) bulunur. Bu plikaların iki tanesi sol tarafta (Houston plakları), bir tanesi 
de iki sol plikanın ortası düzeyinde sağda (Kohrausch plakası) dır. Rektoskopik incelemelerde ve 
lavman uygulamasında bu plikalar dikkate alınması gerekir.  
Canalis analis, 2.5 - 4 cm uzunlukta bir kanal olup anüs'le sonlanır. Mukozasında 5-10 adet 
longitudinal plika (columnae anales-Morgagni) bulunur. Canalis analis ve anüs, sadece 
defekasyon esnasında açılır. Burada iç ve dış olmak üzere iki anal sifinkter bulunur.İç anal 
sifinkter involunter (istem dışı), dış anal sifinkter ise istemli (volunter) çalışır.  
Rectum ve canalis analis'in arterleri üç ayrı kaynaktan (a. rectalis superior, a. mesenterica 
inferior'dan, a. rectalis media, a. iliaca interna'dan, a. rectalis inferior, a. pudenda interna'dan) 
gelir. Ven kanının direnajı da benzer şekildedir. 
 
İnce bağırsağın son bölümü olan ileum ile kalın bağırsağın birleştiği yerde ileocecal  kapak 
denilen bir yapı vardır. Bu kapağın fonksiyonu kalın bağırsak içindeki maddelerin ileuma geri 
dönüşünü engellemektir. 
Kalın bağırsağın bir yukarı doğru çıkan (ascending), bir transvers ve bir de aşağı doğru inen 
(descending) kısmı vardır. Kimus kalın bağırsağa girdiği zaman içindeki maddelerden vücuda 
yararlı olanları absorbe edilmiş bulunur. Geriye artık maddelerle su ve bir miktar elektrolit 
kalmıştır. Kalın bağırsağın fonksiyonu, kimusdaki su ve elektrolitlerin geri emilimi ve artık 
maddelerin atılıncaya kadar depo edilmesidir. Ayrıca, kalın bağırsakta bulunan bazı simbiyotik 
bakteriler B ve K vitaminin gibi bazı vitaminleri sentezler. İnsanda K vitaminin başlıca 
kaynağının bağırsak bakterileri olduğu söylenmektedir.