Anatomiye giRİŞ

Pankreas Salgısının Duzenlenmesi: 
 
Pankreasın asinar hücrelerince sentezlenen zimogen granülleri, Kolesistokinin-pankreozimin 
hormonu etkisi ile Proenzim halinde salınırlar. Enzim salınmasına elektrolit taşıyan bir sıvı 
salınması da eşlik eder. Sekretin; enzimce fakir, bikarbonatça zengin sulu salgı yaptırır. 
Pankreas salgısının iyi bir şekilde salınması için sekretin, Choiecystokinin -pankreozimin ve 
vagus sinirinin birlikte etki yapmaları gerekir.  
 
Pankreas Sekresyonunun Kontrolü 
 
Pankreasın egzokrin hücrelerini sekresyona sevkeden en kuvvetli uyarıcılar gastrointestinal 
hormonlar olan s e c ret i n (sekretin) ve Choiecystokinin-pancreozymin'dir. Sekretin bir 
polipeptiddir ve başlıca enzim salgılanmasını uyarır. Kolesistokinin de bir intestinal 
polipeptiddir, pankreozimin ile aynı yapıdadır ve safra kesesine kontraksiyon yaptırır. 
Pankreozimin ve kolesistokinin aynı yapıda olduklarından, bir hormon gibi kabul edilerek 
kolesistokinin-pankreozimin denilmektedir. 
 
Pankreatik egzokrin salgı için, sinirsel etki pek önemli görülmemektedir. Mide ve ince 
bağırsakların çıkarılmasından sonra vagus sinirinin uyarılması, pankreas salgısına önemli bir etki 
 
157

---

yapmıyor. Ancak vagus uyarılması; pankreasın sekretin'e karşı cevabını kuvvetlendiriyor. Etkili 
bir uyarım için sekretin, kolesistokinin ve vagus siniri birlikte hareket etmelidirler. 
Pankreas sekresyonunun da sefalik, gastrik ve intestinal evreleri vardır. Besinlerin görülmesi, 
kokusunun alınması ile pankreasın uyarılması, sekresyonun sefalik evresidir. Çeşitli afferent 
kraniyal sinirlerle vagus nükleusuna ulaşan impulslar, vagusun efferent akzonları ile ve 
uçlarından asetilkolin salınarak pankreas hücrelerini doğrudan doğruya uyarırlar. Ayrıca vagusun 
aktivitesi gastrointestinal hormonların salınmasını, örneğin gastrin salınmasını, uyarır; gastrin de 
pankreasın egzokrin salgısını uyarır. Sonuç olarak, cefalik uyarılar pankreastan elektrolitlerin ve 
enzimlerin salınmasını artırmaktadır. 
Besinlerin pilorik antrum üzerine kimyasal etkileri, lokal sinir ağı yoluyla gastrin salınmasına 
neden olur; gastrin de pankreası sekresyona sevk eder. Bu tür etki pankreas salgılamasının gastrik 
evresidir. 
Bağırsak çeperinin gerilmesi ince bağırsaklarda besinlerin kimyasal etkileri ve asit içeriğin 
bulunması, ince bağırsak mukozasından secretin  (sekretin) ve kolesistokinin-pankreozimin 
salınmasına neden olur. Bu hormonlar da pankreasın egzokrin salgısını artırırlar. Bu tür etkiler 
pankreas sekresyonunun intestinal evresini temsil ederler. İntestinal evrede intestinal hormonların 
salınmaları, sinirsel olarak (refleks yoluyla) olmaktadır. Zira vagotomi, atropin ve lokal 
anestetikler, bu yollardan pankreasın uyarılmasını hissedilir derecede azaltır.