Andijon mashinasozlik instituti mashinasozlik texnologiyasi fakulteti mtmichja yo`nalishi k-8121 guruh talabasi isaqov baxtiyorning gidravlika va gpyu fanidan tayyorlagan
ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI MASHINASOZLIK TEXNOLOGIYASI FAKULTETI MTMICHJA YO’NALISHI K-82-21 GURUH TALABASI MEXMONOV ORIFXONNING
GIDRAVLIKA VA GIDRO-PNEVMOYURITMALAR FANIDAN TAQDIMOT
MAVZU:BOSIMNI O`LCHASH BOSIM BILAN ISHLOVCHI MASHINA VA MEHANIZMLARDA XAVFSIZLIK TEXNIKASI ARXIMED QONUNINING TAXLILI
mashinasozlik texnologiyasida detallarga mexanik ishlov berish usuli. Bunda material (xom ashyo) bosim ostida qisiladi yoki choʻziladi. Presslash, bolgʻalash va choʻzish mashinalari yordamida bajariladi. Bunday ishlov berishda tayyor yoki xomaki (chala) detal hosil boʻladi. Mashinasozlik zavodlarida qullaniladi.
BOSIM O`LCHASH ASBOBLARI
Paxta, ipak, toqimachilik va yengil sanoati korxonalarida bosim ostida ishlaydigan, apparat, idish va kuvurlar kup ishlatiladi. Bular kupincha portlash xavfini tugdirishi mumkin. Bunday portlashlarga zanglash natijasitda uskuna devorlarining yemirilishi va mexaniq pishikligining yukolishi, ayrim qismlarining kizib ketishi, biror kattik jismning urilishi sabab bolishi mumkin. bundan tashkari portlash va yonuvchi moddalarga uchkun tasir qilish natijasida xam sodir bolishi mumkin. Bunda yonish tezligi sekundiga yuzlab metrni tashkil kiladi.
Bosim ostida ishlaydigan idishlar kayta tamirlanib kavsharlangan bulsa, bir joydan ikkinchi joyga kochirilganda yoki uning xavfsiz ishlashiga javobgar shaxsning talabi bilan muddatidan ilgari texnik qoriqdan otkaziladi.
Gidravlik sinov esa xar sakkiz yilda bir marta otkaziladi. Ish xarorati 2000S gacha bolgan idishlarning gidravlik sinovi, ularga suv yoki zaxarsiz va portlamaydigan boshka suyuklik bilan kushimcha bosim berish orqali otkaziladi. Kushimcha bosim idishning ish bosimiga boglik bulib, kuyma idishlardan tashkari barcha idishlar uchun ish bosimidan 20-25% katta boladi. Shunday bosim ostida (devorlarning kalinligi 50 mm gacha bolgan idishlarda) 10 minot ushlab turiladi va biror sezilarli uzgarish bolmasa, yani choklardan ajralish, suyuklik tomishi, tashki devorlarning terlashi, koldik deformatsiyalar korinmasa idishlar gidravlik sinovdan otgan hisoblanadi.
Bosim ostida ishlaydigan uskunalar normal texnologik rejimda va xavfsiz ishlashini taminlash uchun kuyidagi nazorat-ulchash asboblari va extiyot uskunalari bilan taminlangan bolishi kerak: ulardagi suyuklik yoki gazning bosimini ulchash uchun va doimo nazorat qilib turish uchun manometr, xaroratni nazorat qilib turish uchun termometr, bosim oshib ketgan takdirda portlashning oldini olish uchun saqlagich, idishda bir vaqtning uzida gaz va suyuklik bolgan takdirda suyuklikning kup yoki ozligini korsatuvchi asbob, idish ichidagi moddani botunlay chiqarib tashlash imkonini beruvchi moslama, agar idish ichida kondensat tuplansa, uni chiqarib tashlash imkonini beruvchi moslama
Gidravlik sinov esa xar sakkiz yilda bir marta otkaziladi. Ish xarorati 2000S gacha bolgan idishlarning gidravlik sinovi, ularga suv yoki zaxarsiz va portlamaydigan boshka suyuklik bilan kushimcha bosim berish orqali otkaziladi. Kushimcha bosim idishning ish bosimiga boglik bulib, kuyma idishlardan tashkari barcha idishlar uchun ish bosimidan 20-25% katta boladi. Shunday bosim ostida (devorlarning kalinligi 50 mm gacha bolgan idishlarda) 10 minot ushlab turiladi va biror sezilarli uzgarish bolmasa, yani choklardan ajralish, suyuklik tomishi, tashki devorlarning terlashi, koldik deformatsiyalar korinmasa idishlar gidravlik sinovdan otgan hisoblanadi.
Bosim ostida ishlaydigan uskunalar normal texnologik rejimda va xavfsiz ishlashini taminlash uchun kuyidagi nazorat-ulchash asboblari va extiyot uskunalari bilan taminlangan bolishi kerak: ulardagi suyuklik yoki gazning bosimini ulchash uchun va doimo nazorat qilib turish uchun manometr, xaroratni nazorat qilib turish uchun termometr, bosim oshib ketgan takdirda portlashning oldini olish uchun saqlagich, idishda bir vaqtning uzida gaz va suyuklik bolgan takdirda suyuklikning kup yoki ozligini korsatuvchi asbob, idish ichidagi moddani botunlay chiqarib tashlash imkonini beruvchi moslama, agar idish ichida kondensat tuplansa, uni chiqarib tashlash imkonini beruvchi moslama.
Kuvurlarning ishonchliligini taminlash uchun ularning issikdan uzayishini hisobga olish kerak. Buning uchun ularning burilgan joylari ravon va sillik qilib yasaladi, hamda kompensator xalkalari va shunga uxshash elementlar karitiladi. Issiklik deformatsiyalarini bir tekis taksimlash maksadida, ularni ayrim uchastkalarga bulib chikib, issikdan uzayishiga imkon koldirib, oxirgi nuqtalarini tayanchlarga mustaxkamlanadi.