Gidrostatikaning asosiy tenglamasi (Azizova Yorqinoy)
2) Bu tenglamaning mazmunini yanada chuqurroq tushunish uchun uni 2.7,brasmdagi sxemaga ko’ra keltirib chiqaraylik. Buning uchun sokin suyuqlik ichidan balandligi h va suyuqlikning erkin sirtiga parallel asosining S yuzasi juda kichik bo’lgan V hajmli to’g’ri doiraviy silindr shaklidagi qo’zg’almas element ajratib olaylik. Silindrning yuqori asosi suyuqlikning sirtidan h 1 chuqurli. Suyuqlikning ajratib olingan hajmi sokin bo’lgani uchun F 1 F 2 +G=0 tenglik bajariladi, buning natijasida esa barcha kuchlarnig vertikal o’qqa nisbatan proyeksiyalarining algebraik yig’indisi nolga teng bo’ladi, ya’ni p 1 S – p 2 S + ghS = 0. Bu yerdan esa p 2 = p 1 + gh gidrostatikaning asosiy tenglamasiga kelamiz. Xususiy holda, suyuqlikdan ajratib olingan silindrik hajmning yuqori asosi suyuqlik sirti bilan mos tushsa, ya’ni h1 =0, u holda h2 = h va p2 = p = p1 + gh, bu yerda h – cho’kish chuqurligi; p – shu chuqurlikdagi gidrostatik bosim (2.7,a-rasm). Suyuqlik sathiga ta’sir etayotgan tashqi bosim yo’q, ya’ni p 1 = 0 desak, u holda gidrostatik bosim uchun bizga yuqorida ma’lum bo’lgan ushbu p = gh formulaga kelamiz. kda, pastki asosi esa h 2 (h 2 >h 1 ) chuqurlikda bo’lsin.
. Suyuqlikning ajratib olingan hajmi sokin bo’lgani uchun F 1 –F 2 +G=0 tenglik bajariladi, buning natijasida esa barcha kuchlarning vertikal o’qqa nisbatan proyeksiyalarining algebraik yig’indisi nolga teng bo’ladi, ya’ni p 1 S – p 2 S + ghS = 0. Bu yerdan esa p 2 = p 1 + gh – gidrostatikaning asosiy tenglamasiga kelamiz. Xususiy holda, suyuqlikdan ajratib olingan silindrik hajmning yuqori asosi suyuqlik sirti bilan mos tushsa, ya’ni h 1 =0, u holda h 2 = h va p 2 = p = p 1 + gh, bu yerda h – cho’kish chuqurligi; p – shu chuqurlikdagi gidrostatik bosim (2.7,a-rasm). Suyuqlik sathiga ta’sir etayotgan tashqi bosim yo’q, ya’ni p 1 = 0 desak, u holda gidrostatik bosim uchun bizga yuqorida ma’lum bo’lgan ushbu p = gh formulaga kelamiz.
