Andijon viloyati Iqtisodiyot va pedagogika universiteti

Andijon viloyati
Iqtisodiyot va pedagogika universiteti
Maktabgacha ta’lim yo‘nalishi
50 A guruh talabasi
Qosimova Gulmiraning
Bolalar psixalogiyasi va psihadiaknostikasi fanidan
mustaqil ta'limi

Mavzu:Kasbga yo‘naltirish metodlari

Reja:
1.Kasbga yo’naltirishning zamonaviy usullar
2.Kasbga yo`naltirish ishlarining tiplari hamda tashkiliy shakllari
3.O`quvchilarni kasbga yo`naltirishning diagnostik metodikasi

Jamiyatda ta’lim tizimini rivojlantirishning strategik yo’nalishi – bu insonning turli sohalarida maqsadli mustaqil faoliyati asosida uning intelekt va ahloqiy rivojlanishidir. Jahonning rivojlangan davlatlari qatori mamlakatimizda ham ta’limdagi islohotlar jarayonida mustaqil ta’limni rag’batlantirish muhim yo’nalish sifatida kelmoqda. Pedagogning kasbiy layoqatliligini tarbiyalash fenomenini tadqiq qilishga bir qator olimlarning ishlarida o’z ifodasini topgan. Bu mualliflar kasbiy layoqatlilik – ishonchlilik sifatlari bilan birgalikda o’qituvchining kasbiy – individual hodisa sifatida pedagogik madaniyatini tavsiflaydi degan fikrni olg’a surganlar. O’z navbatida, kasbiy layoqatlilik tushunchasi, V.A.Slastenin ta’kidlaganidek, pedagogning pedagogik faoliyatini amalga oshirishga nazariy hamda amaliy tayyorligining birligini ifodalaydi va uning kasbiy shakllanganligini tavsiflaydi.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida insonlarning yaxshi yashashida, faoliyatida to`g’ri kasb tanlashning ahamiyatini turli xil kasblarning insonga qo`yadigan talablarini; kasblar olami, kasblar shajarasi, O`zbekiston xalq xo`jaligidagi muhim kasblar, kasblar tasniflagichi; kichik mutaxassislar tayyorlash tizimi; kasblar, mehnat shartsharoitlari, vositalari, fani, maqsadi bo`yicha shajaralanishi, o`quvchilarni o`z qiziqish va moyilliklari, o`z xarakterining o`ziga xos xususiyatlarini, o`z nerv tuzilishi, psixikasi, o`z qobiliyati va ehtiyojlarini kasblar to`ғrisida ma’lumot olish maktablarini ayrim kasb mehnat bozori talablari asosida ehtiyojning o`zgarib borishini, salomatligining tanlagan kasbiga mos kelishi, hududda joylashgan o`rta maxsus, kasb-hunar o`quv yurtlarida ta’lim yo`nalishini ixtiyoriy tanlashi; o`qishni davom ettirish imkoniyatlari. Kelgusi mavqeini bilishi zarur. O`quvchilar kasblarni tahlil qila olishi; o`zlarining shaxsiy sifatlarini, qiziqishini va salomatlik darajalarini to`g’ri baholay olishlari, kasblarning insonga qo`yadigan talablari bilan o`zlarining individual xususiyatlarini taqqoslay olishlari, shaxsiy kasbiy rejalarini tuza olishlari zarur. O`quvchilar Xalq xo`jaligi asoslari bo`limi bo`yicha xalq xo`jaligi sohalarini, xalq xo`jaligida ro`y berayotgan islohotlarni, bozor iqtisodiyoti talablarini, davlat xususiy korxonalarini, kooperasiya, firma, shirkat, konsernlar, ularda ishlab chiqarishni tashkil etish shakllari, texnologik jarayonlar, mahsulotlarni tayyorlash bosqichlari, tabiatni ishlab chiqarishning zararli ta’siridan muhofaza qilish, mahsulot qiymatini arzonlashtirish yo`llari, qishloq xo`jaligida ishlab chiqarishning davriyligini, maromli, oqimligi; ishlab chiqarishni rejalashtirish, irrigasiya va meliorasiya ishlarini; mehnat qonunchiligini. Ma’lumki, har qanday jamiyatning ravnaqi, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy barqarorligi uning faqarolarining aqliy jihatdan yetukligi va axloqiy salohiytining yuksak darajada rivojlanganligiga bog’liq. Asrlar davomida saqlanib kelinayotgan xalqning boy intelektual merosi hamda umuminsoniy qadriyatlar asosida madaniyat, ma’rifat, fan-texnologiya va iqtisodiyotning yangi yutuqlari asosida mukammal tayyorgarlikdan o’tgan kadrlarni tayyorlashning yangi tizimini shakllantirish O’zbekiston Respublikasi taraqqiyotining muhim shartlaridan biridir
Shu jumladan ta’lim, ilm-fan sohasida ham bir qator o’zgarishtirishlar kiritilmoqda. Bu o’zgartirishlar bevosita kelajak avlodning barkamol shaxs bo’lib yetishishiga xizmat qiladi.Ta’lim muassasalarida ta’lim olayotgan o’quvchi yoshlarda umumiy o’rta ta’limni davom ettirish uchun zarur bo’lgan savodxonlik, bilim, ko’nikma va malakalar asosida shakllantirish, ta’lim oluvchilarga bilim, ko’nikma va malakalrning zaruriy hajmini berish,ularda mustaqil fikrlash va tahlil qilish qobiliyatini rivojlantirish maqsadida barcha shart-sharoitlar yaratilgan. Kasblar bo’yicha birlamchi bilim, ko’nikmalarni shakllantirish uchun professional tashxislash va kasb-hunarga yo’naltirish bo’yicha choralar amalga oshirilmoqda¹. Bu borada respublikamizda “ O’quvchilarni kasb-hunarga yo’naltirish va psixologik-pedagogik tashxis markazi” tashkil etilgan. Bu markaz O’zbekiston Republikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida ko’zda tutilgan jamiyat ehtiyoji va mehnat bozori talablari asosida o’quvchilarning o’z qiziqishlari, qobiliyatlari va sog’liqlariga mos bo’lgan kasb-hunarlarni tanlashlariga ko’maklashadi. Ushbu markaz o’quvchi yoshlarni kasb-hunarga yo’naltirish va psixologik-pedagogik tashxis sohasidagi yagona davlat siyosatini ishlab chiqish va o’rnatilgan tartibga amalga oshirish, O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligining kasb-hunarga yo’naltirish respublika tizimini tashkiliy, ilmiy-metodik, axborot- ma’lumot va dasturiy ta’minlash maqsadida tashkil etilgan. Kasb-hunarga yo’naltirish va psixologik-pedagogik tashxis ishlari holatini nazorat qilish, uni takomillashtirish choralarini ko’rish, tegishli dasturlar, me’yoriy hujjatlar va tavsiyalar ishlab chiqish; mamlakatimizdagi va xorijiy davlatlarning ilg’or tajribalarini umumlashtirish, ommalashtirish va hayotga tadbiq etish; barcha bosqichdagi o’quvchilarni kasbhunarga yo’naltirish va psixologik-pedagogik hududiy tashxis markazlari va ta’lim muassalaridagi kasb-hunarga yo’naltirish vazifasi yuklatilgan mutaxassislarning malakasini oshirish bo’yicha chora tadbirlar ishlab chiqish; umumiy o’rta ta’lim maktablari o’quvchilarining hayotiy va kasbiy o’zligini anglash borasidagi ustuvor dasturlar va muammolar bilan ishlash respublika tashxis markazining eng muhim vazifalaridan hisoblanadi
O’zbekiston Respublikasi Ta’lim to’g’risidagi qonunda ham o’quvchi yoshlarning kasb-hunar maktablari, kollejlar va texnikumlarda o’zlari tanlagan kasb va mutaxasislik asosida ta’lim olishi belgilab qo’yilgan. So’nggi yillarda mamlakatimizda ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini takomillashtirish, jamiyatimizda o’qituvchi va pedagog xodimlarga, ilmiy va ijodkor ziyolilarga bo’lgan hurmat e’tiborni yanada oshirish, o’quvchilarning kasbiy mahoratlarini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “ O’zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta’lim, tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora tadbirlari to’grisida” gi farmoniga asosan 2021-2022 o’quv yilidan boshlab umumta’lim muassasalari bitiruvchilari o’z iqtidori va qiziqishlariga mos kasbni tanlab olishi, jamiyatda munosib o’z o’rnini topishi, kasbiy faoliyatda muvaffaqiyat qozonishi uchun “ Kasbga yo’naltirish tizimi” joriy etilgan. Mazkur farmonda 7-8-9 sinfdan boshlab o’quvchilar o’rtasida interaktiv so’rovnomalar o’tkazish, kasb- hunarga bo’lgan qiziqishlarini aniqlash, o’quvchilar bilan birgalikda har oyda bir marta “ kasblar olamiga sayohat” mavzusida maxsus kurslar olib borilishi to’g’risida aytilgan. Interaktiv so’rovnomalar orqali o’quvchilarning qiziqish sohalari o’rganilib, tahlil qilinadi va shu asnoda kasbga yo’naltirib boriladi³. Kasb tanlash – inson hayotidagi eng muhim qadamdir. Interaktiv so’rovnomalar va amaliy mashg’ulotlar orqali o’quvchilar kasb tushunchasi va kasblar haqidagi savollarga javob topadilar. Kelajakda egallamoqchi bo’lgan kasblari haqida tasavvurga ega bo’la boshlaydilar. Shuningdek, “kasb” so’zining ma’nosi insonlarning hunari, faoliyat turi va hayot kechirishi uchun manba bo’lib xizmat qiladigan mashg’ulot demakdir. Va bu mashg’ulot sevimli bo’lsa, inson albatta hayotidan zavq oladi. Kasb- bu ongli ravishda tanlangan faoliyat yo’lidir.O’quvchilarning tanlagan kasblari ularning qobiliyatlari, qiziqishlari, xarakter xususiyatlariga mos bo’lishi lozim. Chunki tanlangan kasb faqat ularning o’zlarigagina emas, balki jamiyatga ham foyda keltirishi kerak.Ye.A.Klimov o'z ishlarida bu borada bir necha ta'riflarni ilgari suradi.Ta'rif quyidagicha " Kasb jamiyat uchun zarur va qadriyatli soha bo’lib, bunda insondan jismoniy va ruhiy kuch talab etadi",- bu kuchlar unga sarflangan mehnat o’rniga yashashi va rivojlanishi uchun muhim vositalar omili sifatida namoyon bo’ladi. Hozirgi kunda umumiy o’rta ta’lim maktab muassasalarida faoliyat olib borayotgan amaliyotchi psixologlar maktab o’quvchilari bilan kasb tanlash, kasbga yo’naltirish borasida turli xil so’rovnomalar, masalan, “ maktabdagi kasblar”, “ mening kelajagim” nomli so’rovnomalar, “ kasb tiplarini aniqlash” savolnomalari, “ kasblar zanjiri” kabi amaliy mashg’ulotlar olib borilmoqda. Shular bilan bir qatorda, maktab o’quvchilariga tanlangan kasbga shaxsning moyilligi, layoqati va zarur bo’lgan sifatlariga oid ma’lumotlar ham berib boriladi. Yuqori sinf o’quvchilari bilan ham kasbga yo’naltirishga doir bir qancha mashg’ulotlar ularning yosh xususiyatlaridan kelib chiqqan holda tanlanadi.“ o’quvchilarqiziqishlarini aniqlash” so’rovnomsi, “ kasblar va insonning kasbga yaroqliligi’, “ maktab o’quvchisining kasbiy o’zligini anglash’, “ kasbga yo’naltirish alifbosi” kabi mashg’ulotlar maktab psixologlar tomonidan o’tkaziladi, qiziqish qobiliyatlari aniqlanib, o’quvchilarning har birlari bilan individual shug’ullanib kerakli tavsiyalar berib borishadi. “ Mening kelajakdagi kasbim” mavzusida seminar-trening mashg’ulotlari olib boriladi. Seminar davomida o’quvchilarni kelajakda egallamoqchi bo’lgan kasblarga yo’naltirib boriladi. O’quvchilarning kasblarga doir fikrlari tinglaniladi. Bundan tashqari o’quvchilarning kasbiy moyilligi bo’yicha o’tkazilgan pedagogic-psixologik tashxislar natijalari asosida kelgusida aniq kasblar bo’yicha kasb maktablarida ta’lim olishi mumkin bo’lgan o’quvchilar o’rtasida kasbga yo’naltirish ishlari olib borilmoqda. O'smirlarni o'rganilayotgan kasbga qiziqishini shakllantirish jarayonida ularning e'tiborligini ifodalaydigan materiallarni tavsiflaydigan holatlar kuzatiladi.Shuningdek kasbiga qiziqishini shakllantirishni ta'minlaydigan intelektual komponentlarning tarkibiy qismlarini aniqlashda quyidagilarga alohida e'tibor berish lozim: -Analiz va sintez; -Diqqat va kuzatuvchanlik;
-Ajratish va umumlashtirish; -Klassifikatsiyalash va isbotlash Hozirgi paytda, Harrison Assessments usuli bo’yicha kasbga yo’naltirishO’zbekistondagi birinchi va noyob kasbga yo’naltirish usuli bo’lib, u sizga farzandingiz uchun qaysi mutaxassislikni tanlashni va qaysi kuchli tomonlarini rivojlantirishni aniqlashga yordam beradi. Bu test usuliorqali biz: — O’zimizni kuchli tomonlarimizni tahlil qila olamiz; — Biz uchun muvaffaqiyatli bo’ladigan kasblar ro’yxatini bila olamiz; — Yetakchilik fazilatlarimizni tahlil qila olamiz; —Hayotimizda oldindan aniq reja tuza olamiz; —Umrimizni behuda sarflanadigan vaqti va mablag’laridan asrab qolamiz; — Psixolog va mutaxassislar bilan individual suhbat va maslahat olamiz. Kasbga yo’naltirish bu kasbiy o’zini o’zi aniqlashga yordam berishga qaratilgan tadbirlar tizimidir.Kasbga yo’naltirish maqsadi — shaxsning ma’lum bir kasbiy faoliyat yo’nalishiga moyilligini aniqlashdir. Ushbu amaliyot har bir bola iste’dodli va ma’lum bir sohada o’z iste’dodini tatbiq eta oladi degan fikrga asoslanadi. Kasbga yo’naltirishning turli xil usullari mavjud — kelajakdagi kasbni tanlashda duch keladigan o’spirin bilan, uning qiziqishlari va sevimli mashg’ulotlarini muhokama qiladigan mutaxassislar bilan suhbatlar, shuningdek, standartlashtirilgan usullar mavjud, ularning natijalari kuchli va zaif tomonlarini tushunishga imkon beradi.
Amaliy va ijtimoiy sheriklik tomonlari sifatida, fan va ishlab chiqarishning ishtiroki bilan kasb-hunar ta’limi hamda kadrlar tayyorlashni rivojlantirish strategiyasining asosiy yo`nalishlari kadrlar tayyorlash milliy dasturida belgilangan.
Biroq, kasb-hunar ta’limiga ijtimoiy sheriklarni jalb qilishning real mexanizmi hali ishlab chiqilmagan. Ish beruvchilar bilan hunar ta’limi tizimi boshqaruv organlari O`rtasidagi O`zaro munosabat davlat darajasida qonun yo`li bilan mustahkamlangan. Tadbirkorlar, ayniqsa kichik korxonalar avvalo bozorda O`zlarining tovarlarini raqobatbardoshligini oshirishga intilmoqdalar. Ular kadrlar tayyorlashda ishtirok etishdan manfaatdor emaslar, sababi ular asosan davlat ta’lim tizimidan tayyor xodimlarni oladilar.
Bundan tashqari ko`pchilik korxonalar O`zlarining xodimlarini tayyorlash va ularning malakasini oshirish uchun etarli mablag`ga ega emaslar. TO`lov asosida, ya’ni buyurtmachi kadrlar tayyorlashga to`la yoki qisman pul to`lashi ko`zda tutiladigan shartnomalar tuzish hali keng tarqalmagan. Shunday qilib, ishlab chiqaruvchilarni kadrlar tayyorlash ishiga jalb qilishni sekinlatadigan sabablardan biri, bu masala bo`yicha me`yoriy-qonuniy bazaning mavjud emasligi hisoblanadi. Kadrlar tayyorlashga mablag` sarflaydigan korxonalar uchun soliq to`lashdagi mavjud imtiyozlar kam samaralidir.
Kadrlar tayyorlashning tashkiliy jihatdan ta’minlanishi quyidagi asosiy yo`nalishlarni qamrab oladi:
me`yoriy-qonuniy;
moddiy-texnik;
O`quv-metodik;
kadrlar.
Me`yoriy-qonuniy ta’minlash kasb-hunar ta’limi faoliyat ko`rsatishining asosiy negizi hisoblanadi. Islohot davrida bu yo`nalish hammasidan ko`ra ko`proq qayta ko`rib chiqishga va O`zgartirishlarga duchor bo`lgan. SHu bilan birga, davr talabiga mos keladigan, muvaffaqiyatli qonunlar islohotlari nisbatan bazalar va muvaffaqiyatli amalga oshirishga imkon beradi. O`zbekistonda kasb-hunar ta’limini tashkil etishning tartibga soluvchi asosiy qonuniy hujjatlar ishlab chiqilgan. O`quv-moddiy baza. Kasb-hunar ta’limining O`quv-moddiy bazasi avvalo ta’lim muassasalari tarmoqlarini O`z ichiga oladi. 1997 yilning oxirida respublikada xalq ta’limi vazirligiga qarashli 442 ta hunar-texnika O`quv yurtlari faoliyat ko`rsatgan.
1998 yil mart oyidan ushbu O`quv yurtlari O`rta maxsus, kasb-hunar ta’limi Markazi boshqaruviga berildi. Bugungi kunga kelib, mavjud O`quv yurtlari negizida 35 ta yangi turdagi O`quv yurtlari tashkil etildi, shu jumladan 22 ta kasb-hunar kollejlari va 13 akademik litseylar. Respublikada 2005-2006 O`quv yili boshlanishiga 1800 akademik litseylar va kasb-hunar kollejlarini O`z ichiga olgan yangi ta’lim muassasalari tarmog`ini yaratish vazifasi qo`yilgan. Ularda 618200 O`quvchi O`rniga ega bo`lgan 925 ob`ektlar yangi qurilish yo`li bilan barpo etiladi.
O`quv-metodik ta’minlanishi. Respublika mustaqillikka erishgandan sO`ng shu bugungacha ta’lim tizimining barcha zvenolarida O`quv dasturlari va darslarni isloh
qilish bo`yicha katta ishlar amalga oshirildi. KO`pgina gumanitar fanlar va iqtisodiy
fanlarning ta’lim mazmuni qayta ko`rib chiqildi.
Kasb-hunar kollejlarida O`quvchilarga tadbirkorlik sohasidagi bilimlarni singdirish maqsadida 90 soatlik dastur bo`yicha ― bozor iqtisodiyoti asoslari va ishlab chiqarishni tashkil etish‖ nomli yangi O`quv predmeti kiritildi. Shuningdek, O`quv rejalari va dasturlar ishlab chiqildi, nashr etildi va ular asosida ― menejer yordamchisi, ―referent, ―kichik va xususiy biznes uchun xisobchi va shu kabi yangi ixtisosliklar bo`yicha mutaxassislar tayyorlash boshlandi.
Kadrlar tayyorlash Milliy dasturiga ko`ra, kasb-hunar kollejlarida O`qish muddati 3 yil. Buni hisobga olgan holda O`quv vaqtining taqsimoti bilan namunali O`quv rejasining modeli ishlab chiqildi. Bu tuzilmada umumiy ta’lim fanlariga 34,5% vaqt ajratildi, qolgan vaqt umumkasbiy va maxsus fanlar O`rtasida taqsimlanadi, ularning hajmi va miqdori mutaxassisliklar murakkabligiga ko`ra belgilanadi. O`rta maxsus, kasb-hunar ta’limini rivojlantirish institutida yangi talablarga mos ravishda O`quv rejalar va dasturlar ishlab chiqish boshlandi. Kadrlar bilan ta’minlash. Bugungi kunda kasb-hunar ta’limi muassasalarida 22 ming nafar muhandis-pedagoglar yoshlarga ta’lim va tarbiya berish bilan mashg`uldirlar, shundan 5 ming nafarga yaqini umumta’lim fanlari O`qituvchilari, 3 mingga yaqini umumtexnika va maxsus fanlar O`qituvchilari va 10 mingdan ko`prog`i ishlab chiqarish ta’limi ustalaridir, qishloq joylarida va shahar tipidagi posyolkalarda istiqomat qiladigan davlat ta’lim muassasalari xodimlari O`zlari yashaydigan davlat va idoralarga qarashli uylarni bepul xususiylashtirish kabi imtiyozlarga ega.
O`zbekistonda ta’limni boshqarish va nazorat qilish tizimi davlat xarakteriga ega. Bu jarayonga hamma bab-baravar, shuningdek hukumatning mahalliy organlari vakillari ham jalb etiladi. Ishbilarmon doiralar, jamoat tashkilotlari va fondlar ta’limni boshqarishda ishtirok etmaydilar. Ularning ishtiroki ta’limni moliyaviy va moddiy jihatdan ta’minlashga ma’lum darajada imkoniyat tug`diradigan bo`lar edi.
O`rta maxsus, kasb-hunar ta’limini boshqarish va nazorati respublika qonunlari
belgilangan vakolat doirasida faoliyat ko`rsatuvchi davlat organlari tomonidan amalga oshiriladi.
Bunday organlarga quyidagilar kiradi:
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi;
Qoraqalpog`iston Respublikasi Vazirlar mahkamasi;
O`zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi;
O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta maxsus ta’lim vazirligi;
Qoraqalpog`iston Respublikasi xalq ta’limi vazirligi;
Mahalliy davlat hokimiyati organlari;
Xalq ta’limi hududiy boshqarmalari;
O`rta maxsus, kasb-hunar ta’limi xududiy boshqarmalari.
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining ta’lim sohasidagi vakolatlariga quyidagilar kiradi:
ta’lim sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshirish;
ta’lim sohasidagi davlat boshqaruvi organlariga rahbarlik qilish;

ta’limni rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish;

ta’lim muassasalarini tashkil etish, qayta tashkil etish va tugatish tartibini belgilash;
ta’lim muassasalarini akkreditatsiyadan, pedagog, ilmiy kadrlarni attestatsiyadan o`tkazish tartibini belgilash;
boshqa davlatning ta’lim muassasalariga O`zbekiston Respublikasining hududida ta’lim faoliyati bilan shug`ullanish huquqini beruvchi ruxsatnomalar berish;
qonun xujjatlariga muvofiq xorijiy davlatlarning ta’lim to`g`risidagi hujjatlarini tan olish va bu hujjatlarning ekvivalent ekanligini qayd etish tartibini belgilash;
davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash;
davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi ma’lumot to`g`risidagi hujjatlarni tasdiqlash va ularni berish tartibini belgilash;
davlat grantlari miqdorini va ta’lim muassasalariga qabul qilish tartibini belgilash;
davlat oliy ta’lim muassasalari rektorlarini tayinlash;
ta’lim oluvchilarni akkreditatsiya qilingan bir ta’lim muassasasidan boshqasiga o`tkazish tartibini belgilash;
qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlar.
O`zbekiston Respublikasining ijtimoiy – iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy – texnikaviy va madaniy
ehtiyojlarini qondiruvchi ustivor soha – bu uzluksiz ta’lim bo`lib, u kadrlar tayyorlash
tizimining asosi hisoblanadi.
Uzluksiz ta’lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma’naviy boy shaxs shakllanishi va yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar ildam tayyorlanishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratadi.
Uzluksiz ta’lim tizimining faoliyat olib borishi davlat ta’lim standartlari asosida turli darajalardagi ta’lim dasturlarining izchilligi asosida ta’minlanadi va quyidagi ta’lim turlarini o`z ichiga oladi:
maktabgacha ta’lim;
umumiy o`rta ta’lim;
Professional ta’lim (o`rta maxsus, kasb-hunar ta’limi);
oliy ta’lim;
oliy o`quv yurtidan keyingi ta’lim;
kadrlar malkasini oshirish va ularni qayta tayyorlash;
maktabdan tashqari ta’lim.
Bu borada magistrantlar mazkur mavzu yuzasidan mavjud boshqa manbalardan
foydalanib O`zbekiston Respublikasida kasbga yo`naltirish ishlarining tizimi va
bosqichlariga xos qo`shimcha ma’lumotlar bilan boyitib, chuqurlashtirib va kengaytirilgan holatda, ― Kasbiy yo`naltirishda mehnat resurslarini ishlatish ta’sirini kengaytirish omillari‖ni ilmiy-pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi nuqtai nazaridan batafsil yoritishlari kerak. Keyin 8-9 sinflarga taaluqli materiallarda ta’riflangan mehnat resurslarini ishlatish texnologiyasi hamda ularni kasbiy yo`naltirishdagi ta’sirini kuchaytirish holatlarini tahliliy izohlash maqsadga muvofiqdir. Pedagogik mahoratni kasbga yo`naltirish ishlariga tadbiq qilishni ishlab chiqishlari lozim. Tabiat va jamiyat hodisalari, ishlab chiqarish jarayonlari ko`pincha shu qadar murakkabki, bularni bir ilm-fan doirasida tavsiflash mumkin emas. Maktabda o`rganilayotgan ko`pgina fakt va qonunlar O`zaro bog`liq holda aniq ro`yobga chiqarilgan taqdirdagina O`zlashtirishi mumkin. Misol uchun kasbga yo`naltirish masalasini olib ko`raylik.