Anna Bryłka – Chomka
BOCZNE SKRZYWIENIE KRĘGOSŁUPA SKOLIOZA SIEDLCE 2005R. SPIS TREŚCI
1. Wstęp i cel pracy
2. Pojęci prawidłowej postawy ciała z różnych publikacji
3. Boczne skrzywienie kręgosłupa - skolioza
3.1 Etiologia skolioz
3.2 Skoliozy funkcjonalne(czynnościowe)
3.3 Skoliozy strukturalne
4. Postępowanie leczniczo-korekcyjne w bocznych skrzywieniach kręgosłupa
5. Materiał i metody badań
6. Wyniki badań własnych
7. Wnioski
8. Literatura
Wstęp i cel pracy
Wady postawy ciała są współcześnie zjawiskiem powszechnym zarówno u dzieci i młodzieży, jak i dorosłych. Występowanie postaw nieprawidłowych i skoliotycznych zwiększa się z wiekiem. Szczególnie groźne w skutkach zdrowotnych są zaawansowane boczne skrzywienia kręgosłupa z towarzyszącymi zmianami strukturalnymi, które deformują sylwetkę człowieka i upośledzają podstawowe funkcje fizjologiczne organizmu. Widmo garbu, zeszpecenia sylwetki dziecka są udręką rodziców i samych dzieci, które są świadome następstw tych zmian.
Dzieci i młodzież są coraz bardziej narażone na wpływ takich czynników powodujących odchylenia od normy jak: siedzący tryb życia - ograniczający aktywność ruchową, smukłą budowę ciała z obniżoną stabilnością kręgosłupa i niską wydolność układu mięśniowego. Wadliwy często plan lekcji, nieodpowiednie warunki w szkołach, coraz większe zainteresowanie telewizją i komputerami powodują rażące zaniedbania w utrzymaniu i kształtowaniu prawidłowej postawy ciała w siedzeniu i staniu.
Ponieważ wśród dzieci i młodzieży coraz częściej spotyka się wady postawy ciała predystynujące do schorzeń narządu ruchu, zwłaszcza kręgosłupa, więc ciągle aktualne jest zainteresowanie się postawą ciała i jej kształtowaniem.
Celem niniejszej pracy jest próba oceny częstości występowania bocznych skrzywień kręgosłupa u dzieci w wieku 9 - 10 lat.
2. Pojęcie prawidłowej postawy ciała z różnych publikacji
Przez prawidłową postawę należy rozumieć taką jaka występuje w dostatecznie dużym odsetku, aby można ją było uznać za znamienną dla danej klasy wieku czy okresu ontogenezy, a jednocześnie jest charakterystyczna dla dzieci zdrowych, o poprawnym rozwoju fizycznym i psychicznym oraz wydolności ruchowej. Postawa prawidłowa jest więc zgodna z dynamiką rozwoju zdrowej osoby określonej płci w danym okresie ontogenezy. Zapewnia ona harmonijne działanie organizmu z optimum wydolności (Wolański 1959).
Postawa prawidłowa to zharmonizowany układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie oraz w odniesieniu do osi mechanicznej ciała, utrzymywanej w minimalnym napięciu układów mięśniowego i nerwowego (Ambros 1962 ).
Postawa prawidłowa to harmonijne i bezwysiłkowe ułożenie poszczególnych elementów postawy w stosunku do osi długiej ciała
( Przybylski 1965 ).
Postawa prawidłowa jest takim układem poszczególnych odcinków (segmentów) ciała nie tkniętych zmianami patologicznymi, który:
1. zapewnia optymalną jego stabilność,
2. wymaga minimalnego wysiłku mięśniowego do jego utrzymania,
3. stwarza warunki do optymalnego ułożenia narządów wewnętrznych (Bąk 1965).
Postawa prawidłowa jest to taki rodzaj normalnego sposobu trzymania się, który pozostaje w zgodności z dynamiką rozwojową człowieka w danym okresie jego rozwoju osobniczego (Malinowski 1985).
Prawidłową postawą ciała będziemy określać każdą taką postawę, która odpowiada typowej postawie wyodrębnionej z grupy rówieśniczej o tej samej płci i zbliżonych cechach psychofizycznych. W odniesieniu do tak rozumianej definicji rodzi się potrzeba uwzględnienia normy rozwojowej i konstruowania takiej metody oceny postawy ciała, która by te kryteria uwzględniała (Nowotny 1992).
Postawa prawidłowa to taka sylwetka, która jest wynikiem wpływu odziedziczalności kształtu i utrzymującej się równowagi dynamicznej w obrębie zbioru cech psychomotorycznych i funkcjonalnych o działaniu postawotwórczym w warunkach fluktuacyjnych wpływów środowiska (Krawański 1992).
Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego usytuowania poszczególnych jego części, który sprzyja podstawowym funkcjom organizmu (Zeyland-Malawka 1992).
3.Boczne skrzywienie kręgosłupa – skolioza
3.1. Etiologia skolioz
Boczne skrzywienie kręgosłupa jest to odchylenie od osi anatomicznej całego kręgosłupa lub jego odcinka w płaszczyźnie czołowej, które pociąga za sobą wtórne zmiany w układzie narządu ruchu, klatce piersiowej i narządach wewnętrznych (Tylman 1972).
.
Powstawanie i rozwój skoliozy zależą od dwóch podstawowych czynników- etiologicznego i biomechanicznego. Czynnik etiologiczny może być bardzo różnorodny i zapoczątkowuje powstanie skrzywienia, natomiast czynnik biochemiczny jest wspólny dla wszystkich skrzywień (bez względu na ich etiologię) i działa zgodnie z prawami fizyki oraz prawami wzrostu. Czynnik ten steruje rozwojem skolioz.
Istnieją dwie grupy przyczyn powstawania skolioz. Pierwsza z nich należy do aparatu biernego kręgosłupa tj. kręgi, krążki międzykręgowe, więzadła. Druga grupa to zaburzenia w równowadze mięśniowej. Równowaga może ulec zaburzeniu w skutek zmian w układzie nerwowym: mózgowiu, rdzeniu lub w korzeniach nerwowych. Zaburzenie równowagi przyczynia się do powiększenia skrzywienia.
Boczne skrzywienie kręgosłupa znacznego stopnia jest nie tylko kosmetycznym defektem, ale zaburza prawidłowe funkcjonowanie szeregu układów i narządów człowieka.
Najczęściej spotykanym podziałem skolioz jest podział Cobba, który dzieli skoliozy na:
1. czynnościowe (funkcjonalne),
2. strukturalne.
Ze względu na lokalizację skoliozy dzielimy na:
- piersiowe,
- lędźwiowe,
- szyjne;
Z uwagi na liczbę łuków dzielimy na:
- jednołukowe,
- dwułukowe lub wielołukowe (maksymalnie 4 -łukowe);
Biorąc pod uwagę stopień mechanicznego wyrównania się skrzywienia dzielimy na:
- wyrównane,
- nie wyrównane;
Ze względu na stopień wyrównania czynno - biernego skrzywienia dzielimy na:
a) wyrównujące się czynnie - za pomocą napięcia mięśni,
b) wyrównujące się biernie - poprzez ułożenie na boku, zwis itp.;
Z uwagi na wielkość kąta skrzywienia skoliozy dzielimy na (podział Bogdanowa):
I stopień skrzywienia - wielkość kątowa do 20 °
II stopień skrzywienia -od 20 - 40°
III stopień skrzywienia -od 40 - 60°
IV stopień skrzywienia- powyżej 60°;
Ze względu na występowanie skolioz w różnych okresach wzrostu dziecka dzielimy je na:
a) skrzywienia wczesno-dziecięce - od 1/2 do 3 roku życia,
b) skrzywienia dziecięce - od 3 do 8 roku życia,
c) skrzywienia dorastających - występują w okresie pokwitania;
Ze względów etiologicznych skoliozy dzielimy na:
1. kostno-pochodne,
2. neuropochodne,
3. mięśniowo-pochodne,
4. idiopatyczne - o nie ustalonej etiologii (80-90% skolioz strukturalnych).
Etiologia bocznych idiopatycznych skrzywień kręgosłupa jest przedmiotem stałych badań i dociekań, które nie zostały dotychczas ostatecznie potwierdzone i przyjęte. Na przestrzeni ostatnich 250 lat powstało szereg teorii, które nie zostały dotychczas ostatecznie potwierdzone i przyjęte.
Poniżej podano kilka przykładów zaczerpniętych z pracy Tylmana (1972). 1. Teoria zmian wrodzonych
Teoria ta przyczyn powstawania bocznych skrzywień kręgosłupa upatruje we wrodzonych zmianach pochodzenia neurologicznego, które - według Abałamasowej i Kogan - są trudno uchwytne i dlatego rzadko opisywane.
2. Teoria skrzywień fizjologicznych
Wiąże powstawanie skolioz o nieznanej etiologii z pierwotną asymetrią ciała
ludzkiego oraz asymetrią obciążeń.
3. Teoria zmian krzywiczych
Upatruje początek skoliozy w tzw. garbie „siedzeniowym”, który powstaje
u chorych na krzywicę w pierwszych miesiącach życia. Po przyjęciu przez
dziecko postawy wyprostowanej i rozpoczęciu chodzenia, na wysokości tego
początkowego garbu powstaje boczne skrzywienie kręgosłupa.
4. Teoria anatomiczno-czynnościowa
Zakłada, że do powstania skoliozy potrzebne są trzy czynniki:
a) dysponujący,
b) warunkujący,
c) wywołujący.
Czynnikiem dysponującym są procesy chorobowe, które zmniejszają odporność kości, a tym samym zwiększają jej plastyczność.
Czynnikiem warunkującym jest dodatkowe zaburzenie wzrostowe, np. uszkodzenie szyjki żebra w okresie wzrostu.
Czynnikiem wywołującym mogą być: mechanizm chodu, wadliwa postawa, asymetria obciążeń.
5. Teoria osteoplastyczna
Wiąże się ona z teoriami skrzywień fizjologicznych, zmian krzywiczych oraz
częściowo z teorią anatomiczno-czynnościową. Zakłada łączne występowanie
wszystkich czynników.
6. Teoria zaburzeń wzrostowych
Według tej teorii przyczyną idiopatycznych skolioz jest nierównomierność wzrostu trzonów kręgowych i łuków. Zwiększone tempo wzrostu trzonów powoduje przodowygięcie kręgosłupa, a wtórnie powstanie skoliozy.
7. Teoria zaburzeń równowagi napięć mięśniowych
Wiąże powstanie skolioz idiopatycznych z asymetrią siły lub napięcia mięśni
grzbietu. Zmiany w kręgosłupie mają powstawać w podobny sposób do
obserwowanych w skoliozach porażennych.
8. Teoria zmian dziedzicznych
Rodzinne występowanie bocznych skrzywień kręgosłupa znane jest już od
dawna (Garland 1938). Większość zwolenników tej teorii sugerowała
dominujący wpływ dziedziczenia skolioz rodzinnych. Mitroszewska po
przebadaniu 1200 rodzin, w których występowały skoliozy, stwierdziła 518
przypadków skolioz rodzinnych. Ta duża liczba skolioz wystąpiła w 202
rodzinach. Zdaniem Mitroszewskiej skoliozę rzadko dziedziczymy w linii
prostej (dominujący typ dziedziczenia) lecz częściej recesywnie.
3.2. Skoliozy czynnościowe (funkcjonalne)
Skolioza czynnościowa cechuje się biernym wygięciem kręgosłupa, zazwyczaj jednołukowym, w kształcie litery C. Wygięcie boczne nie jest utrwalone, dlatego koryguje się je biernie, w pozycji leżącej poprzez wyciąg za głowę oraz czynnie, poprzez poprawne napięcie mięśni i obręczy kończyn.
Najczęściej skolioza czynnościowa występuje w zespole - wady postawy u dzieci z osłabionym, wiotkim układem mięśniowo-więzadłowym.
Do powstania tego typu skoliozy mogą przyczynić się złe nawyki stania i siedzenia, zwłaszcza podczas zajęć szkolnych, wady wzroku, słuch, noszenie teczki stale w tej samej ręce. Przyczyną tego mogą być również nieprawidłowości w budowie kończyn dolnych i górnych.
3.3. Skoliozy strukturalne
Skoliozy strukturalne - to utrwalone zmiany w budowie poszczególnych kręgów, całego kręgosłupa i całego tułowia. Skrzywienie boczne pociąga za sobą zawsze zniekształcenie klatki piersiowej z upośledzeniem funkcji oddychania i krążenia, a często również zniekształcenie miednicy. Skoliozy strukturalne mogą osiągać duże wielkości i stwarzają często trudne problemy lecznicze.
Ze względów etiologicznych dzielimy je na:
1. kostno-pochodne:
a) wrodzone,
b) torakopochodne,
c) układowe;
2. neuropochodne:
a) wrodzone,
b) porażenne- wiotkie,
c) porażenne- spastyczne,
d) inne;
3. mięśniowo-pochodne:
a) wrodzone,
b) dystrofie mięśniowe,
c) inne;
4. idiopatyczne.
Ze względów klinicznych skoliozę możemy podzielić na 2 typy:
- typ lokalizacyjny - w zależności od umiejscowienia wygięcia pierwotnego,
- typ chronologiczny - w związku z okresem rozwoju.
4. Postępowanie leczniczo-korekcyjne w bocznych skrzywieniach kręgosłupa
Leczenie skolioz jest jednym z najtrudniejszych problemów ortopedii. Dotyczy to skolioz o nieznanej etiologii lub takich, gdzie znamy czynnik etiologiczny, lecz nie potrafimy zadziałać na niego leczniczo w sposób bezpośredni.
Na skutek tego postępowanie terapeutyczne ma charakter wybitnie objawowy. Trudności te zwiększ jeszcze tendencja do stałego postępowania skrzywienia, który przebiegając w warunkach nieprawidłowych potęguje zmiany zniekształcające.
Celem leczenia jest:
usunięci lub zmniejszenie skrzywienia,
jeżeli jest to nieosiągalne - to zatrzymanie postępu skrzywienia,
utrzymanie osiągniętych wyników.
Postępowanie leczniczo-korekcyjne obejmuje:
1. Znalezienie przyczyny powstania skoliozy.
2. Usunięcie przyczyny, poprzez:
Postępowanie indywidualne:
- masaże,
- parafiny,
- redresja,
- ćwiczenia asymetryczne - rozciągające mięśnie po stronie wklęsłej,
- ćwiczenia rozluźniające - rozciągające kręgosłup.
Postępowanie zespołowe:
- ćwiczenia symetryczne.
Celem korekcji skolioz czynnościowych tj. tych, w których nie stwierdza
się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa, jest:
-wyrównanie skrzywienia,
usunięcie przykurczów więzadeł i mięśni (zwłaszcza w obrębie grzbietu i miednicy),
zrównoważenie sił układu mięśniowego,
podniesienie ogólnej wydolności fizycznej,
wyrobienie nawyku prawidłowej postawy ciała.
Program postępowania korekcyjnego obejmuje:
a) ćwiczenia ogólnorozwojowe,
b) ćwiczenia mięśni grzbietu oraz pozostałych mięśni posturalnych,
c) ćwiczenia oddechowe,
d) ćwiczenia elongacyjne i antygrawitacyjne,
e) ćwiczenia Klappa,
f) ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy ciała,
g) gry i zabawy ruchowe,
h) ćwiczenia rozluźniające,
i) pływanie.
Dominują ćwiczenia symetryczne mięśni grzbietu w pozycjach niskich w odciążeniu. Nie jest wskazane: stosowanie długotrwałych marszów, dłuższych wysiłków w pozycji stojącej, dźwiganie ciężarów, skoki, przewroty i mostki.
Zaleca się: pływanie, zwłaszcza stylem klasycznym, jazdę na rowerze, na nartach, dużo ruchu na świeżym powietrzu.
Skoliozy czynnościowe w przeważającej liczbie przypadków korygują się całkowicie pod warunkiem usunięcia przyczyny skrzywienia (wyrównanie skróconej kończyny dolnej, usunięcie bólu, poprawienie wadliwego ustawienia biodra itp.).
Ćwiczenia ogólnorozwojowe
Celem ich jest wszechstronne oddziaływanie na wszystkie układy ustroju oraz wytworzenie silnego „gorsetu mięśniowego”. Ponieważ dzieci z wadami postawy nie należą do najmocniejszych i najsprawniejszych, więc podniesienie ich ogólnej wydolności i sprawności jest sprawą zasadniczą.
Ćwiczenia mięśni grzbietu oraz pozostałych mięśni posturalnych
Ćwiczenia mięśni grzbietu mają na celu wzmocnienie pleców i kręgosłupa. Kręgosłup, który jest trzonem podstawy ciała musi mieć odpowiednio silną otoczkę mięśniową. Słabe mięśnie grzbietu doprowadzają do zniekształceń i skrzywień.
Mięśnie brzucha należy wzmacniać poprzez skrócenie ich, gdyż są one rozciągnięte, osłabione. Celem ćwiczeń jest zmniejszenie przodopochylenia miednicy.
Celem ćwiczeń obręczy barkowej jest skrócenie i wzmocnienie mięśni ustalających łopatki, czyli zbliżających je do kręgosłupa, a tym samym cofających barki ku tyłowi oraz wydłużenie, względnie rozciągnięcie mięśni piersiowych, które nadmiernie napięte lub przykurczone powodują wysunięcie barków do przodu. Ćwiczenia mięśni obręczy barkowej wpływają kształtująco na klatkę piersiową.
Ćwiczenia oddechowe
Mają za zadanie poprawę wymiany gazowej w płucach, gdyż znaczna część dzieci oddycha nieumiejętnie, nie wykorzystując oddychania torem brzusznym (przeponowym).
Zadaniem ćwiczeń oddechowych jest poprawienie ruchomości klatki piersiowej, jej kształtu, zwiększenie pojemności życiowej płuc oraz usprawnienie wentylacji płuc.
Ćwiczenia elongacyjne i antygrawitacyjne
Celem ćwiczeń elongacyjnych jest wydłużenie kręgosłupa w osi długiej. Ćwiczenia te najczęściej poprzedzają ćwiczenia antygrawitacyjne.
Ćwiczenia antygrawitacyjne w odniesieniu do postawy ciała polegają na maksymalnym, czynnym prostowaniu kręgosłupa i jakby wyciąganiu go w górę przeciwko działaniu siły ciężkości. Ćwiczenia te mają za zadanie wydłużenie mięśni i eliminowanie przykurczów powstałych pod wpływem skrzywienia. Ćwiczenia wykonywane są zawsze z obciążeniem np. woreczkiem.
Ćwiczenia Klappa
Celem jest pozytywne oddziaływanie na kręgosłup za pomocą odpowiednich pozycji ćwiczebnych. System ćwiczeń Klappa wprowadza czynne ruchy wykonywane siłami chorego przy wyzyskiwaniu zalet pozycji horyzontalnej, które wg Klappa i jego zwolenników charakteryzują się:
odciążeniem kręgosłupa przez wyeliminowanie szkodliwego działania siły ciężkości na jego krzywiznę,
ułatwienie korekcji przez zmniejszenie napięcia mięśni grzbietu,
wydatny w tej pozycji zakres ruchów kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i szyjnym,
korzystne warunki do oddychania i pracy układu krążenia.
Rys.2 Schemat pozycji korekcyjnych B. Klappa
|
Ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy ciała
W kształtowaniu odruchów prawidłowej postawy ciała należy:
uświadomić zainteresowanemu rodzaj wady i wyjaśnić ujemne skutki jej trwania,
wdrożyć zrozumienie potrzeby i nauczyć przyjmowania prawidłowej postawy ciała we wszystkich pozycjach oraz w trakcie wykonywania różnych czynności - autokorekcja,
zmierzać do ukształtowania umiejętności przyjmowania prawidłowej postawy ciała za pomocą czucia głębokiego oraz uzyskania wytrzymałości posturalnej, tj. zdolności do długotrwałego utrzymywania postawy skorygowanej przy równoczesnym zwalczania wszelkich nawyków nieprawidłowych,
egzekwować poprawność postawy odcinkowo i całościowo przy pomocy lustra, testu ściennego i współćwiczącego.
Gry i zabawy sportowe
Wprowadzenie gier i zabaw w znacznym stopniu uatrakcyjnia zajęcia i
mobilizuje ćwiczących do większego wysiłku. Zabawa czy gra musi spełniać pewne kryteria:
kształtować odruch poprawnej postawy ciała,
oddziaływać na poszczególne grupy mięśniowe w celu likwidacji dystonii mięśniowej,
stworzenie możliwości utrzymania poprawnej pozycji w trakcie trwania całej zabawy czy gry ruchowej,
sprzyjać odciążeniu kręgosłupa od ucisku osiowego.
Ćwiczenia rozluźniające
Ćwiczenia te mają na celu znieść tonus mięśniowy, rozluźnić mięśnie, spowodować mniejszą nerwowość w ruchach, a co za tym idzie, zwiększyć płynność ruchów.
Pływanie
Pływanie jest bardzo korzystną formą usprawniania osób z bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Wpływa ono bezpośrednio na stan ogólny i sprawność. Pływanie stanowi ćwiczenie przede wszystkim mięśni grzbietu, kończyn górnych i dolnych. Ponieważ pływa się w pozycji poziomej, więc oddziałuje się rozluźniająco i korygująco na kręgosłup.
A oto przykładowy tok ćwiczeń dla skolioz czynnościowych:
I. Część wstępna
1. Zbiórka, powitanie, podanie zadań lekcji.
2. Zabawa lub ćwiczenia ożywiające.
3. Ćwiczenia oddechowe.
II. Część główna
1. Ćwiczenia ramion i nóg.
2. Ćwiczenia mięśni grzbietu - wydłużenie czynne.
3. Ćwiczenia rozciągające mięśnie klatki piersiowej.
4. Ćwiczenia mięśni grzbietu.
5. Ćwiczenia mięśni pośladkowych.
6. Ćwiczenia oddechowe.
7. Ćwiczenia mięśni brzucha.
8. Ćwiczenia oddechowe.
9. Ćwiczenia równowagi i antygrawitacji.
10.Ćwiczenia mięśni grzbietu na przyrządach.
11.Ćwiczenia oddechowe.
12.Ćwiczenia mięśni brzucha na przyrządach.
13.Ćwiczenia oddechowe.
14.Zwis czynny lub ćwiczenia w podporze.
15.Ćwiczenia mięśni pośladkowych.
III. Część końcowa
1. Ćwiczenia utrwalające nawyk prawidłowej postawy ciała.
2. Ćwiczenia uspokajające.
3. Omówienie lekcji.
5. Materiał i metody badań
W latach 2002, 2003 i 2004 przeprowadzono badania w Szkole Podstawowej nr 7 dzieci z kl. I. W ten sposób w roku 2005 uzyskano materiał badawczy do analizy – wyniki badań postawy dzieci z kl. I, II, III miały na celu próbę określenia częstości występowania skolioz wśród uczniów .
Badaniu poddano 406 uczniów, 198- dziewcząt i 208- chłopców.
W badaniu posłużono się metodą oglądową. W metodzie tej ocenia się postawę w pozycji stojącej. Pociera się ręką kręgosłup, wtedy uwidaczniają się wyrostki kolczyste kręgów. Następnie badany wykonuje skłon w przód, co uwidacznia garb żebrowy lub wałek mięśniowy. W przypadku wystąpienia któregoś z nich można stwierdzić skoliozę.
-
Rys.3 Skłon w przód uwidacznia garb żebrowy
|
6. Wyniki badań własnych
Przebadano 406 uczniów – 198 dziewcząt i 208 chłopców.
Częstotliwość występowania skoliozy w Szkole Podstawowej nr 7 w Siedlcach
|
Prawidłowa postawa
|
Skolioza
|
klasa
|
|
n
|
liczba
|
%
|
liczba
|
%
|
I
|
Dz.
|
72
|
59
|
81,94
|
6
|
22,22
|
Chł.
|
58
|
38
|
65,52
|
20
|
34,48
|
II
|
Dz.
|
76
|
66
|
86,84
|
10
|
13,16
|
Chł
|
75
|
60
|
80
|
15
|
20
|
III
|
Dz.
|
50
|
42
|
84
|
8
|
16
|
Chł.
|
75
|
59
|
78,67
|
16
|
21,33
|
Częstotliwość występowania skolioz u dziewcząt i chłopców w Szkole Podstawowej nr 7 w Siedlcach
|
Skolioza
|
liczba
|
%
|
Chłopcy
|
51
|
24,52
|
dziewczęta
|
34
|
17,17
|
7. Wnioski
1. Częstość występowania skolioz jest największa w I klasach, później w III klasach, najmniejsza w II klasach.
2. Skolioza wystąpiła częściej u chłopców niż u dziewcząt.
3. Ze względu na lokalizację skrzywienia, najczęściej wystąpiła skolioza piersiowa.
4. Biorąc pod uwagę dość duży procent skrzywień bocznych kręgosłupa należałoby szczególnie zająć się postępowaniem korekcyjnym.
5. Oprócz zajęć gimnastyki korekcyjnej, rodzice powinni otoczyć szczególną opieką swoje dzieci, np. zwracać uwagę na przyjmowanie prawidłowej postawy przy wykonywaniu codziennych zajęć, codzienne ćwiczenia korekcyjne.
8. Literatura
1. Kasperczyk T. - Wady postawy ciała - diagnostyka i leczenie, Kraków 1998
2. Kołodziej J., Kołodziej K., Momola I. - Gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna w szkole, Rzeszów 1994
3. Kotecka-Nocoń M.,Płukarz H. - Skrzywienie kręgosłupa u dzieci, Warszawa 1987
4. Kutzner-Kozińska M. - Korekcja wad postawy, Warszawa 1997
5. Kutzner-Kozińska M., Wlaźnik K. - Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6 - 10 letnich, Warszawa 1988
6. Malinowska K., Szmigielska M., Zajęcka H., Ogórkiewicz A. - Ćwiczenia dla dzieci i młodzieży z boczny skrzywieniem kręgosłupa, Warszawa 1979
7. Owczarek S., Bondarowicz M. - Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej, Warszawa 1998
8. Sawczyn St., Karniewicz J., Kochanowicz K., Drobnik A., Szewc W. - Gimnastyka korekcyjna w szkole, Bydgoszcz 1998
Dostları ilə paylaş: |