1.3. Ma’mlekettin’ bazarg’a ta’siri
Bazar mexanizmi ekonomikaliq sistemasinin’ uliwma jag’-dayinin’
na’tiyjeliligin to’menletetug’in bolsa ha’tte bəsekiles bazarlarg’a da ma’mleket
aralasiwga ma’jbur boladi. Bazardi reet-lestiriw, bag’darlaw ha’r qiyli maqsetler
ushin ju’rgiziliwi mu’m-kin: ayirim tovarlardin’ o’ndiris mug’darin bir qa’lipte
uslap, basqa tovarlardi ko’beytiwdi xoshametlew shet ellerden o’nim g’a’resizligine
erisiw h.t.b.
Bunin’ ushin ma’mleket ko’p usillardi qollaniwi mu’mkin:
- saliq ha’m qaytarilmaytug’in finans ja’rdemi (dotaciya);
- bahani kontrollaw; o’ndirislik kvotalar en’giziw h.t.b. Ma’mleket saliqti ha’r bir
birlik tovarg’a yamasa tovarlar gruppasina saliwi mu’mkin. Egerde usi saliqtin’
mug’darin ko’beytse o’ndiris ko’lemi azayip baha qimbatlaydi. O’ndiriwshi bul
utilistin’ ornin toltiriw ushin jan’a texnologiyani o’ndiriske engiziwge, tovar
o’ndirisin sho’lkemlestiriwdi jaqsilawg’a ha’reket etedi.
Bazar ekonomikasinda hu’kimet qaytarilmaytug’in finans ja’rdemin bir-birlik
o’nim ushin belgilese, bunin’ bazar ten’sal-
maqlig’ina ta’sirin aylanis salig’ina keri dep qarawimizg’a boladi, yag’niy usinis
sizig’i parallel` on’g’a jilisadi, na’tiy-jede qariydar to’leytugin baha kemeyedi, al
satiw ko’lemi ko’beyedi.
Ayirim bazarlar ushin ma’mleket bahani kontrollaydi, yag’niy turaqli
bahalardi endiredi. Bul direktiv baha ten’ sal-maqli bahadan joqari yamasa to’men
boliwi mu’mkin. Ma’selen: ma’mleket aralaspastan alding’i yag’niy ten’ salmaqli
baha ha’m ko’lem
P Q
,
bolsin (6-su’wret). Egerde hu’kimet
P
joqari dep tapsa
maksimal` dep R
Dostları ilə paylaş: |