№ара№алпа№ М!Млекетлик университети

1.3. Ma’mlekettin’ bazarg’a ta’siri

Bazar mexanizmi ekonomikaliq sistemasinin’ uliwma jag’-dayinin’

na’tiyjeliligin to’menletetug’in bolsa ha’tte bəsekiles bazarlarg’a da ma’mleket

aralasiwga ma’jbur boladi. Bazardi reet-lestiriw, bag’darlaw ha’r qiyli maqsetler

ushin ju’rgiziliwi mu’m-kin: ayirim tovarlardin’ o’ndiris mug’darin bir qa’lipte

uslap, basqa tovarlardi ko’beytiwdi xoshametlew shet ellerden o’nim g’a’resizligine

erisiw h.t.b.

Bunin’ ushin ma’mleket ko’p usillardi qollaniwi mu’mkin:

 - saliq  ha’m qaytarilmaytug’in finans ja’rdemi (dotaciya);

- bahani kontrollaw; o’ndirislik kvotalar en’giziw h.t.b. Ma’mleket  saliqti  ha’r  bir

birlik  tovarg’a   yamasa tovarlar gruppasina   saliwi mu’mkin. Egerde usi saliqtin’

mug’darin ko’beytse  o’ndiris  ko’lemi  azayip baha qimbatlaydi. O’ndiriwshi  bul

utilistin’  ornin toltiriw ushin jan’a texnologiyani  o’ndiriske  engiziwge,  tovar

o’ndirisin  sho’lkemlestiriwdi  jaqsilawg’a  ha’reket  etedi.

Bazar ekonomikasinda hu’kimet qaytarilmaytug’in finans  ja’rdemin bir-birlik

o’nim ushin belgilese, bunin’ bazar ten’sal-

maqlig’ina ta’sirin aylanis salig’ina keri dep qarawimizg’a  boladi, yag’niy usinis

sizig’i parallel` on’g’a jilisadi, na’tiy-jede qariydar to’leytugin  baha  kemeyedi,  al

satiw  ko’lemi  ko’beyedi.

Ayirim bazarlar ushin ma’mleket bahani kontrollaydi, yag’niy turaqli

bahalardi endiredi. Bul direktiv baha ten’  sal-maqli bahadan joqari yamasa to’men

boliwi mu’mkin. Ma’selen: ma’mleket aralaspastan alding’i yag’niy ten’ salmaqli

baha ha’m ko’lem

P Q

,

bolsin (6-su’wret). Egerde hu’kimet

P

 joqari dep tapsa

maksimal` dep R