Aralash funksiyali birikmalar

γ-oksikarbon kislotalarning tuzlari ancha barqaror hisoblanadi. Bu tuzlarga biror kislota ta’sir ettirilsa, oksikislotalar hosil bo’ladi. Lekin spirtning OH gruppasi bilan karboksilning OH gruppasi fazoda bir-biriga yaqin turgani sababli, ular hosil bo’lishi bilan darhol besh va olti a’zoli siklik laktonlarga aylanadi.

4. 
   a) β-oksikarbon kislotalar oson qaytarilib, karbon kislotalarni hosil qiladi:
   

H₃C–CHOH–COOH + 2HJ → H₂O + J₂ + H₃C–CH₂–COOH
b) β-oksikarbon kislotalar suyultirilgan mineral kislotalar ishtirokida qizdirilganda parchalanadi. Reaksiya natijasida chumoli kislota va aldegid yoki keton hosil bo’ladi:
R–COH–COOH → HCOOH + R–CO–R R H⁺
R–CHOH–COOH → HCOOH + R–CHO
Oksikarbon kislotalarning suvli eritmasi to’yingan kislotalarga nisbatan kuchli kislota xususiyatiga ega. Chunki oksikarbon kislotalardagi gidroksil gruppa karboksil gruppaning dissotsilanishini kuchaytiradi. M-n:oksisirka kislotaning dissotsilanish konstantasi(K=1.48^.10^-4), sirka kislotaning dissotsilanish konstantasi (K=1.76^.10^-5) dan katta. Sut kislota yoki oksipropion kislotani H₃C–CHOH– COOH 1780 yilda nemis kimyogari K.B.Sheele birinchi marta qatiqdan ajratib olgan.

ALDEGIDO VA KETOKISLOTALAR

Tuzilishida bir vaqtning o‘zida karbonil va karboksil guruhlari ishtirok etadigan birikmalar aldegidokislotalar yoki ketonokislotalar deyiladi. Karboksil va karbonil guruhlarini o‘zaro xolatiga qarab ular -, -, - va x.k. Aldegido- va ketonokislotalarga bo‘linadilar. Ular empirik va sistematik nomenklaturalar bo‘yicha nomlanadlilar. Quyida aldegid- va ketonokislotalarni nomlashga misol keltiramiz.