3.Asinxron dvigatelni boshqarish uchun magnit yurg’izgichni yig’ish.
Elektr dvigatellari o’zgarmas va o’zgaruvchan tok dvigatellariga ajraladi. O’zgarmas tok dvigatellari paralel, ketma-ket va aralash qo’zg’atkichli bo’ladi. Bunday dvigatellar aylanish tezligi katta chegarada o’zgartirilishi talab qilingan ishchi mashinalarda (tranvay,traleybus,elektrovozlar)da ishlatiladi.
Qishloq xo’jalik sharoitida o’zgaruvchan tok dvigatellari ko’proq qo’llaniladi,chunki ularni tuzilishi nisbatan sodda,pishiq,ixcham va arzon.O’zgaruvchan tok dvigatellariga uch va bir fazali sinxron ,asinxron dvigatellar kiradi.
O’zgaruvchan tok dvigatellari qo’zg’almas stator va aylanuvchi rotordan iborat.Sinxron dvigatellarni rotor chulg’amiga o’zgarmas tok beriladi.Asinxron elektrodvigatellarni rotor chulg’amlarida esa o’zgaruvchan EYUK induksiyalanadi va o’zgaruvchan tok oqadi.Demak stator va rotor ariqchalarida chulg’amlar joylashgan bo’ladi. Dvigatelni stator chulg’amlari uch fazali tarmoqqa ulanganda aylanuvchi magnit maydoni xosil bo’ladi.
O’zgaruvchan tok dvigatellari qo’zg’almas stator va aylanuvchi rotordan iborat.Sinxron dvigatellarni rotor chulg’amiga o’zgarmas tok beriladi.Asinxron elektrodvigatellarni rotor chulg’amlarida esa o’zgaruvchan EYUK induksiyalanadi va o’zgaruvchan tok oqadi.Demak stator va rotor ariqchalarida chulg’amlar joylashgan bo’ladi. Dvigatelni stator chulg’amlari uch fazali tarmoqqa ulanganda aylanuvchi magnit maydoni xosil bo’ladi.
Stator chulg’amlarida oqqan tok xosil qilgan aylanuvchi magnit maydon rotor chulg’amini kesib o’tib ularda EYUK induksiyalaydi natijada ularda tok oqadi.Magnit maydoning aylanish chastotasi n(0) deb belgilanadi.
Xozirgi
Xavli
Tajribani o’tkazish uchun prinspial sxema.
Mexanik xaraktrestikasini ko’rish uchun bitta ish nuqtasining bo’lishi kifoya. Ikkinchi nuqta dvigatelning sinxron tezligiga to’g’ri keladi va bu nuqtada tabiiy va suniy xaraktrestikalar kesishadi.Rotor zanjirdagi qarshiliklar katta bo’lganda suniy xaraktrestika ancha yumshoq bo’ladi.
Aniq namoyon qutubli-ayon qutubli generatorlarning dvigateli sifatida ko’pincha gidravlik turbina ishlatiladi. Shuning uchun bunday generatorlar gidrogeneratorlar deb ataladi. Ularning aylanishlar tezligi 60 dan 750 ayl\min gacha oraliqda bo’ladi.Tezlikning bunday katta farqda o’zgarishi gidrostansiyalarda suvning bosimi va isrofining turlicha bo’lishi bilan bog’liq.
Sinxron dvigatellarni rotor chulg’amiga o’zgarmas tok beriladi. Sinxron elektrodvigatellarni yakor chulg’amlarida esa o’zgaruvchan EYUK induksiyalanadi va o’zgaruvchan tok oqadi.Demak stanina va yakor ariqchalarida chulg’amlar joylashgan bo’ladi.Dvigatelni stator chulg’amlari uch fazali tarmoqa ulanganda aylanuvchi magnit maydoni xosil bo’ladi.Sinxron mashinalarning ishlash prinspi rotor chulg’amiga o’zgarmas tok berilganda o’zgarmas magnit maydoni xosil bo’lishi va rotor bilan birga aylanib, stator chulg’amini kesib o’tadi.
Sinxron dvigatellarni rotor chulg’amiga o’zgarmas tok beriladi. Sinxron elektrodvigatellarni yakor chulg’amlarida esa o’zgaruvchan EYUK induksiyalanadi va o’zgaruvchan tok oqadi.Demak stanina va yakor ariqchalarida chulg’amlar joylashgan bo’ladi.Dvigatelni stator chulg’amlari uch fazali tarmoqa ulanganda aylanuvchi magnit maydoni xosil bo’ladi.Sinxron mashinalarning ishlash prinspi rotor chulg’amiga o’zgarmas tok berilganda o’zgarmas magnit maydoni xosil bo’lishi va rotor bilan birga aylanib, stator chulg’amini kesib o’tadi.
Sinxron mashinalar ko’pincha yaqqol ko’rinadigan qutubli yoki yaqqol ko’rinmaydigan qutbli qilib ishlab chiqiladi.Quvvati nisbatan katta bo’lmagan (100 kVA gacha) bo’lgan o’zgarmas va o’zgaruvchan tok chulg’amlari, ko’pincha o’zaro o’rin almashgan bo’ladi.
Sinxron mashinalar ko’pincha yaqqol ko’rinadigan qutubli yoki yaqqol ko’rinmaydigan qutbli qilib ishlab chiqiladi.Quvvati nisbatan katta bo’lmagan (100 kVA gacha) bo’lgan o’zgarmas va o’zgaruvchan tok chulg’amlari, ko’pincha o’zaro o’rin almashgan bo’ladi.
Istemolchilar ulanadigan chulg’am rotorga,uyg’otish chulg’ami esa statorga joylashtiriladi.
Xulosa
Xulosa qilib shuni aytamanki O’zgaruvchan tok dvigatellari qo’zg’almas stator va aylanuvchi rotordan iborat.Sinxron dvigatellarni rotor chulg’amiga o’zgarmas tok berilishini va Asinxron motorlar ikki turga qisqa tutashgan rotorli va faza rotorlilarga bo’linishini va asinxron mashinalar qo’zg’almas stator va aylanuvchi rotordan iborat ekanligini bilib oldim.
