Aslanova nozima hakimovna maktabga tayyorlov guruhi bolalarida matematik tasavvurlarni rivojlantirishning metodik asoslari

«Sonli jadvallar», «Sonli zinachalar» va boshqa mashqlar bilan
almashtiriladi. Ko‘rsatma-qo‘llanmalarni tanlash va ular kombinatsiyasi
mashg‘ulotlar jarayonidagi bilim va ko‘nikmalarni egallashga bog‘liq. Bolalar
bilimlarini umumlashtiish, har xil bog‘lanishlarni, munosabatlarni ko‘rsatish kerak
bo‘ladigan hollarda ko‘rsatmalilikning bir necha turini kombinatsiyalash kerak.
Masalan, qo‘shni sonlar orasidagi bog‘lanish va munosabatlarni, yoki sonlarning
birliklardan iborat miqdoriy tarkiblarini o‘rganishda har xil o‘yinchoqlardan,
geometrik figuralar jadvallari, tangrammalar va hokazolardan foydalaniladi.
Matematika mashg‘ulotlarida, odatda, ko‘p turdagi buyumlar to‘plamidan,
ko‘rgazmalardan foydalaniladi. Shu sababli bularni joylashtirish tartibini o‘ylab
ko‘rish juda muhim. Kichik guruhda bolalarga material xususiy qutida (konvert)
berilsa, katta va tayyorlov guruhi bolalariga tarqatma sanoq materialini stolga bitta
patnisda (bitta qutida) berish mumkin. Ko‘p turdagi buyumlardan foydalanganda
ularni shunday joylashtirish kerakki, mashg‘ulotni boshlash uchun kerak bo‘ladigan
material eng ustida tursin. Bilim, malaka, ko‘nikmalarni o‘zlashtirishga har xil
usullardan foydalanish va ularni birga qo‘shib ishlatish bilan erishiladi. Usullarni

---

tanlash u yoki bu dastur masalasi mazmuni, shuningdek bolalarning tegishli bilim va

ko‘nikmalari darajalari, nihoyat, har qaysi yosh xususiyatlari bilan aniqlanadi.
Elementar matematik tasavvurlarni shakllantirishda amaliy metod yetakchi
metod hisoblanadi. Uning mohiyati bolalarning buyumlar yoki ularning o‘rnini
bosuvchilar (tasvirlar, grafik rasmlar, modellar, mulyajlar...) bilan ishlashning jiddiy
aniqlangan usullarini o‘zlashtirishga yo‘naltirilgan amaliy faoliyatlarini tashkil
qilishdan iborat. Ko‘rsatmali va og‘zaki metodlar elementar matematik tasavvurlarni
shakllantirishda amaliy va o‘yin metodlari bilan birga qo‘llanadi. Bu ularning
mohiyatini hech ham kamaytirmaydi. Maktabgacha ta’limda ko‘rsatmali, og‘zaki va
amaliy metodlarga taalluqli va bir-biri bilan uzviy bog‘liqlikda qo‘llaniladigan
usullardan keng foydalaniladi. Bolalarning olgan bilimlari kundalik hayotda,
o‘yinda, mehnatda, turmushda, shuningdek, boshqa mashg‘ulotlarda doimiy ravishda
mustahkamlanishi juda muhim.