Iqtisodiy mo'ljallanganligiga ko'ra asosiy fondlar quyidagilarga bo'linadi:
noishlab chiqarish asosiy fondlari.
asosiy ishlab chiqarish fondlari;
Ishlab chiqarish jarayonida buyumlashgan-natural shaklda ishtirok etadigan va ko'plab ishlab chiqarish sikllari davomida o zining qiymatini tayyor mahsulotga qismlarga bo'lib o’tkazuvchi mehnat vositalariga asosiy ishlab chiqarish fondlari deyiladi.
Noishlab chiqarish asosiy fondlarining tarkibiga XYuSning balansida bo'lgan va noishlab chiqarish maqsadlari uchun foydalanishga mo'ljallangan XYuSning mulklari kiradi.
Ular bo'yicha amortizatsiya hisoblanmaydi. Bu fondlarning qiymati ularning eskirishi munosabati bilan XYuSning foydasi hisobidan takror ishlab chiqariladi.
Asosiy fondlar pulli tarzda baholanadi va hisoblanadi hamda buxgalteriya hisobida asosiy vositalar sifatida aniqlanadi (belgilanadi).
Ularning tarkibiga quyidagilar kiradi:
binolar;
• inshoatlar (neft va gaz qazib oluvchi, gidrotexnik, transport
xo'jaligi inshootlari va boshqalar);
• uzatuvchi moslamalar (elektr uzatuvchi, aloqa, quvurlar va
h.k.);
• ishchi va kuch mashinalari va dastgohlari;
• o'lchovchi va tartibga soluvchi (o'zgartiruvchi) priborlar va
qurilmalar;
• uy-joylar
hisoblash texnikasi va orgtexnika;
• transport vositalari;
• instrumentlar;
• ishlab chiqarish va xo'jalik inventarlari va buyumlari;
• ishchi va mahsulli qoramollar;
• ko'p yillik o'simliklar
Amortizatsiyalashtiriladigan mol-mulklar o'zlarining foydali foydalanish muddatlariga bog'liq ravishda konkret amortizatsiya guruhlariga birlashtiriladi
Birinchi guruhga foydali foydalanish muddati 1 yildan 2 yilgacha bo'lgan mol-mulklar kiritilsa,
Ikkinchi guruhga esa foydali foydalanish muddatlari 3 yildan ortiq bo'lgan mol-mulklar kiritiladi.
Hozirgi paytda amaliyotda amortizatsiya ajratmalarini hisoblashning ikki asosiy metodidan foydalaniladi:
