Asosiy tushunchalar

1. Predmet sohani tizimli tahlil qilish.
Ma'lumotlar bazasini loyihalashning ushbu bosqichida ular hal qilinadigan maqsad va vazifalar ko'rib chiqiladi. Kelajakda ma'lumotlar bazasi foydalanuvchilarining axborotga bo'lgan ehtiyojlari tahlil qilinadi. Ma'lumotlar bazalarining asosini tashkil etadigan kirish va chiqish oqimlarining shakllari ko'rib chiqiladi. Keyin ma'lumotlar bazasida saqlanadigan ma'lumotlarni qayta ishlash algoritmlari va protseduralari ko'rsatiladi. Loyihalashtirilgan ma'lumotlar bazasi qondirishi kerak bo'lgan talablar shakllantiriladi va domen obyektlarining taxminiy ro'yxati aniqlanadi, ularning xususiyatlari ma'lumotlar bazasini ishlab chiqishda foydalaniladi.
Ishlab chiqilayotgan ma’lumotlar bazasi “Kontakt-M” MChJ korxonasining ombor hisobini avtomatlashtirishga mo‘ljallangan. Ishlab chiqilayotgan ma'lumotlar bazasining asosiy obyektlari:
- xaridorlar;
- qurilmalar;
- yetkazib beruvchilar;
- bo'limlar va birlashma qutilari.
Ma'lumotlar jadvallarda saqlanadi. Ma'lumotlar oxirgi foydalanuvchilarga shakllar, hisobotlar va so'rov natijalari jadvallar ko'rinishida ko'rsatiladi.
Ma'lumotlar bazasi ikki turdagi foydalanuvchilar uchun mo'ljallangan: ombor xodimlari va buxgalteriya bo'limi xodimlari. Ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlar vaqti-vaqti bilan yangilanadi.
Ombor xodimlari quyidagi ma'lumotlardan foydalanishlari mumkin:
- qurilmalar haqida ma'lumot;
- qo'shimcha materiallar (bo'limlar va birlashma qutilari) haqida ma'lumot;
- buyurtmalar to'g'risidagi ma'lumotlar;
- etkazib beruvchilar va etkazib beruvchilar haqida ma'lumot.
Buxgalteriya bo'limi quyidagi ma'lumotlarga ega bo'ladi:
- omborlarda butlovchi qismlarning qoldiqlari va mavjudligi to'g'risidagi ma'lumotlar;
- butlovchi qismlar va qo'shimcha materiallar narxlari to'g'risida ma'lumotlar.
2. Infologik va ma'lumotlar bazasini loyihalash.
Predmet sohani tahlil qilib, biz quyidagi sub'ektlarni aniqlaymiz:
- qurilmalar;
- bo'limlar;
- ulash qutilari;
-ombordagi kvitansiya;
- provayder;
- jo'natish;
- mijoz.
Obyektlarning uchta asosiy toifasi mavjud: asosiy, assotsiativ va xarakterli, shuningdek, assotsiativ obyektlarning kichik sinfi belgilar.
Asosiy obyekt (asosiy) mustaqil obyekt bo'lib, na assotsiatsiya, na belgi va na xususiyatdir. Bunday sub'ektlar mustaqil mavjudlikka ega, garchi ular boshqa sub'ektlarni belgilashlari mumkin. Assotsiativ obyekt (assotsiatsiya) - bu ikki yoki undan ortiq obyektlar yoki obyektlarning misollari o'rtasidagi ko'pdan ko'pga bog'liqlik. Assotsiatsiyalar to'liq huquqli sub'ektlar sifatida qaraladi, ular: asosiy tuzilmalar kabi boshqa birlashma va belgilanishlarda ishtirok etishi; xossalarga ega bo‘ladi, ya’ni munosabatlarni ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan asosiy atributlar to‘plamiga ega bo‘lmay, balki munosabatlarni tavsiflovchi har qanday boshqa atributlarga ham ega bo‘ladi.
Xarakterli shaxs (xarakteristika) - bu ikki obyekt o'rtasidagi "ko'p-bir" yoki "bir-bir" munosabati (birlashmaning alohida holati). Ko'rib chiqilayotgan mavzu doirasidagi xarakteristikaning yagona maqsadi boshqa obyektni tavsiflash yoki aniqlashtirishdir. Ularga bo'lgan ehtiyoj real dunyo sub'ektlari ba'zan ko'p qiymatli xususiyatlarga ega bo'lganligi sababli yuzaga keladi.
Odatda, belgilashlar to'liq obyektlar sifatida ko'rib chiqilmaydi, garchi bu hech qanday xatolikka olib kelmaydi. Belgilar va xususiyatlar butunlay mustaqil obyektlar emas, chunki ular "belgilangan" yoki "belgilangan" boshqa obyektning mavjudligini taxmin qiladi. Biroq, ular hali ham sub'ektning alohida holatlarini ifodalaydi va, albatta, mulkka ega bo'lishi mumkin, birlashmalarda, belgilarda qatnashishi va o'ziga xos (pastki darajadagi) xususiyatlariga ega bo'lishi mumkin.
Shuningdek, biz xarakteristikaning barcha misollari tavsiflangan shaxsning ba'zi bir misoli bilan bog'lanishi kerakligini ta'kidlaymiz. Biroq, tavsiflangan obyektning ba'zi holatlarida munosabatlar yo'qligiga ruxsat beriladi.
Keling, ishlab chiqilayotgan ma'lumotlar bazasi obyektlari uchun sinflarni aniqlaymiz. Asosiy sub'ektlar quyidagilar bo'ladi:
- qurilmalar;
- provayder;
- bo'limlar;
- ulanish qutisi;
- mijoz.
“Qurilmalarni qabul qilish”, “Bo‘limlarni qabul qilish”, “Birlashma qutilarini qabul qilish”, “Qurilmalarni jo‘natish”, “Birlashma qutilarini jo‘natish”, “Seksiyalarni jo‘natish” sub’ektlari bog‘langan sub’ektlardir. Ushbu obyektlar asosiy obyektlarni ulash uchun mo'ljallangan va etkazib beruvchilardan omborga qurilmalar va materiallarni qabul qilish va mijozlar buyurtmalarini bajarishda materiallarni jo'natish to'g'risidagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Obyektlar yoki atributlar o'rtasidagi munosabatlar turlarini aniqlaymiz ishlab chiqilayotgan ma'lumotlar bazasi uchun va ularni jadvallarga qo'ying.

2-rasm – ER – ma’lumotlar bazasi diagrammasi